آن بخش از شعر جاهلی که از شائبة ساختگی بودن به دور باشد، آینه­ای شفاف و روشن از جامعة زنگار­گرفتة دوران پیش از اسلام و رفتار، اندیشه و آرمانهای نا­بخردانة مردمانش است. تصویر راستین این جامعه را تنها بایست در سروده­های گروه­های معترض و رانده­شدة آن زمان مانند شاعران سیاه، موالی، بردگان و صعالیک و البته در میان آیات قرآن جستجو کرد. سروده­های عنترﺓ بن شداد، شاعر سیه­چرده و ح...

نگارندگان برآنند که عاشقانه‌های غزلی سعدی، سخت متأثر و ملهم از تلقی شعرای عذری عرب و خاصه مجنون، از دلباختگی است؛ و اگر شاخص‌ترین غزل‌های فارسی و عربی سعدی را ملاک اظهار رأی قرار دهیم، در مجموع، فضای غالب بر غزل سعدی، فضایی کاملاً متأثر از عشق عفیف عُذری است. ابتدا برخی از موارد تأثیرپذیری سعدی از ابیات منسوب به مجنون، در حیطه‌ی شکلی و معنایی، نشان داده خواهد شد. خواهیم دید که برخی از ابیات سعدی ...

شرف الدین حسن حکیم شفائی اصفهانی شاعر،عارف و پزشک مقتدر و توانای قرن ده ـ یازدهم هجری است. زندگی وی همزمان با حکومت پادشاهان صفوی بویژه شاه عباس اول بوده است وی یکی از بنیانگذاران سبک «هندی ـ اصفهانی» یا سبک دوره صفویه است که به روایت صاحب عالم آرا ملقب به ملک الشعرا و ممتاز ایران شد. دیوان او دربردارنده 12000بیت در قالب قصیده، غزل، قطعه، ترکیب بند و رباعی است که 1060 غزل در این میان جلوه می کن...

ردّ پای داستان قرآنی ابراهیم (ع) در مژگان سیه حافظ*   دکترعلی نظری1  دانشیار گروه عربی دانشگاه لرستان  چکیده تأویل پذیری، یکی از بارزترین ویژگی‌های شعر حافظ، محسوب می‌گردد. در این میان، غزل 354 با مطلع «به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم...»، از جمله غزلیّاتی است که با نگاهی تأویلی، با داستان حضرت ابراهیم (ع) و اسماعیل(ع) در سورۀ صافّات قابل تطبیق است. تعبیر «قصر حور العین» در غزل 354 که...

دیوان حافظ شیرزای همواره منبع الهام شاعران و غزل سرایان بزرگ ایرانی بوده و هست، ناقدان و شارحان اوقات طولانی از عمر خویش را صرف فهم و درک و بررسی موشکافانه این دیوان نموده اند، عظمت و بزرگی حافظ، و ظرافت و دقت معنایی شعرا باعث شده است که ترجمه غزل های وی کاری بسیار دشوار جلوه نماید، و کمتر کسی قادر باشد که معانی این غزل ها را آن گونه که شایسته است به زبان های دیگر منتقل نماید. کتاب دیوان عشق که...

ادبیات عربی از کهن ترین ادبیات جهان در به تصویر کشیدن عشق و بیان عاطفه آن است. بررسی غزل عفیف در شعر شاعر کویتی معاصر عبدالعزیز سعود البابطین، به صورت کلی به بیان زیبایی کاربرد جلوه ها و خصائص این غزل در سیاق شعری با هدف تبیین کیفیت جلوه های این نوع غزل بر اساس رویکرد توصیفی تحلیلی در عصر حاضر اشاره دارد. عصری که سرشار از غم و اندوه است و عشق واقعی در آن به ندرت به چشم می خورد. آنچه از پژوهش حا...

با عنایت به نفوذ فرهنگ و ادب عربی و ایرانی در یکدیگر وگسترش آنها ، سعی شده است با ترجمه و شرح بخش سوم دیوان أعشی کبیر ، نگاهی گذرا و کوتاه نیز به تاریخ و فرهنگ عربی و ایرانی داشته باشیم. أعشی یکی از شاعران جاهلی با آمد و شدهایی که به دربار ساسانی داشته تحت تأثیر زبان و فرهنگ فارسی قرار گرفته و از الفاظ فارسی بسیار استفاده کرده ونیز دراشعارش به تاریخ و فرهنگ ایرانی اشاراتی داشته است. در بیست و...

با تطبیق فراقیه‌های فارسی و عربی می‌توان به وجوه مشترک آن‌ها، از لحاظ لفظ و مضمون، پی برد. شاعران فارسی‌زبان برخی مضامین شعری خود را از اشعار عربی قبل و بعد از اسلام، از جمله معلقات سبعه، قصاید متنبی و ... گرفته‌اند. در این مقاله ابتدا دو قصیده عربی، یکی معلقه امرؤالقیس، مربوط به قبل از اسلام و دیگری قصیده برده بوصیری، از اشعار دوره بعد از اسلام، تحلیل شده است؛ سپس با...

     شرف الدین حسن حکیم شفائی اصفهانی شاعر،عارف و پزشک مقتدر و توانای قرن ده ـ یازدهم هجری است. زندگی وی همزمان با حکومت پادشاهان صفوی بویژه شاه عباس اول بوده است وی یکی از بنیانگذاران سبک «هندی ـ اصفهانی» یا سبک دوره صفویه است که به روایت صاحب عالم آرا ملقب به ملک الشعرا و ممتاز ایران شد. دیوان او دربردارنده 12000بیت در قالب قصیده، غزل، قطعه، ترکیب بند و رباعی است که 1060 غزل در این میان جلوه ...

با تطبیق فراقیه های فارسی و عربی می توان به وجوه مشترک آن ها، از لحاظ لفظ و مضمون، پی برد. شاعران فارسی زبان برخی مضامین شعری خود را از اشعار عربی قبل و بعد از اسلام، از جمله معلقات سبعه، قصاید متنبی و ... گرفته اند. در این مقاله ابتدا دو قصیده عربی، یکی معلقه امرؤالقیس، مربوط به قبل از اسلام و دیگری قصیده برده بوصیری، از اشعار دوره بعد از اسلام، تحلیل شده است؛ سپس با تحلیل معنایی چند قصیده و غ...