ادب غنایی، یکی از مؤثرترین و پرمخاطب‌ترین انواع ادبی در زبان فارسی است. قدمت وگستردگی آن به گونه‌ای است که شاید نتوان هیچ متن ادبی را یافت که به نوعی با ادبیات غنایی آمیخته نباشد. پژوهش حاضر، بر آن است به این پرسش پاسخ بدهد که آیا ادب غنایی ریشه در ادبیات پیش از اسلام دارد؟ واگر چنین است، میزان و نوع بهره‌گیری متون غنایی از ادبیات پیش از اسلام چگونه و به چه میزان بوده است؟ برای دست یابی به پاسخ...

دوبیتی،­ شعر عامیانة چهارمصرعی، متداول­ترین قالب شعری ایرانیان است و آن را بازماندة شعر هجایی دورة ساسانی می­دانند. دوبیتی از دیرباز با موسیقی همراه بوده‌است و این نیز از قدمت آن حکایت دارد. به دوبیتی فهلویات نیز گفته­اند. دوبیتی زبانی عامه‌فهم، وزنی ساده و ساختاری روان دارد و با احساس، اندیشه و زندگی اقوام گره خورده­است. از این‌رو، با بررسی دوبیتی­های هر قومی می­توان به فضای فکری، روحی، واژگان...

یکی از پیشینیان محقّقان ادبی،‌ یعنی ارسطو در خصوص نحوة تأثیر بیان شاعر در مضامین ادبی و عاطفی گفته است: عظمت بیان شاعر در این است که اصل تقلید و محاکات را ماهرانه نشان دهد، گروهی دیگر بر این عقیده‌اند که: شیوة طرح مطالب را از محتوای موضوع، مهم‌تر جلوه داده‌اند، چنان که فرمالیست‌های روسی،‌ بحث ادبیات کلام (Literatiness) را مطرح کرده‌اند. پس زبان ادبی، جز ظاهر الفاظ،‌ شباهتی به زبان عادی ندارد، ب...

در این مقاله براساس توصیف لازار (1985 و 2007) از اشعار پارتی و توصیف طبیب­زاده (1382 و 1392) از اشعار فارسی عامیانه و فهلویات، چهار فرضیۀ کلّی را در مورد ویژگی­های وزنی در اشعار محلّی شهرضایی بررسی می­کنیم. اوّلین فرضیۀ ما ایـن است که هجای پایانی هر پایه که تکیۀ وزنی می­گیرد، هجایی سنگین است. فرضیۀ دوّم این است که در صورت سنگین نبودن هجایی که تکیۀ وزنی می­گیرد، این هجا لزوماً در پایان واژه قرار دارد...

شعر فارسی، قالبهای گوناگونی دارد که از میان این قالبهای متنوع، دوبیتی قالبی کهن و اصیل است که زبان حال و محبوب غالب ایرانیان و در اصل محصول ابتکار و نبوغ ذهنی آنان است. این قالب شعری، از فرمهای کوتاه، موجز و مختصر شعر فارسی به حساب می آید که از دوران دور به نام فهلویات و به صورت لهجه های محلی رواج داشته و جان مایه ی ادبیات عامیانه بوده است. مشهورترین و شاخصترین دوبیتی سرا، بابا طاهر عریان همدان...

بومی سرود به اشعاری گفته می شودکه شاعران محلّی با استفاده از فرهنگ، وازگان و درون مایه هایبومی منطقۀ خود آن را می سرایند. این ترانه ها در ادبیات شفاهی اهمیّت ویژه ای دارند؛ زیرا ما را با مفاهیم و اندیشه های متعالی آنان آشنا می سازند. بومی سرودها در حوزۀجغرافیای فرهنگی ایران بزرگ تنوع و گوناگونی فراوانی دارند. امیری، تبری، طالبا، نجما، کتولی، حقانی، سوت خوانی ، شرفشاهی، چهاردانه، کیلالی و لاک...

یکی از قالب های رایج در ادبیات منظوم عامه و بومی سرودهای مناطق مختلف ایران و کشورهای فارسی زبان دوبیتی است. دوبیتی با توجه به ایرانی بودن و سابقه در ادبیات پیش از اسلام و کوتاهی و استعداد ذاتی آن در بیان و انعکاس زندگی مردم، همواره قالبی شناخته شده و محبوب بوده است. در این مقاله و براساس طرح تحقیقی نگارنده در مورد ادبیات منظوم عامه ایران، از 302 گونۀ منظوم و عامه سرود 100 گونه با اسامی و کارکرد...

در این مقاله براساس توصیف لازار (1985 و 2007) از اشعار پارتی و توصیف طبیب­زاده (1382 و 1392) از اشعار فارسی عامیانه و فهلویات، چهار فرضیۀ کلّی را در مورد ویژگی­های وزنی در اشعار محلّی شهرضایی بررسی می­کنیم. اوّلین فرضیۀ ما ایـن است که هجای پایانی هر پایه که تکیۀ وزنی می­گیرد، هجایی سنگین است. فرضیۀ دوّم این است که در صورت سنگین نبودن هجایی که تکیۀ وزنی می­گیرد، این هجا لزوماً در پایان واژه قرار دارد...