جایگاه غم و شادی به عنوان مهمترین حالات روحی انسان در زندگی او آشکار است. شاعران عارف ایرانی درآثارشان مفصلاً به غم و شادی و انواع و جلوه­های آن پرداخته­اند که با بررسی آن علاوه بر شناخت تفکرآنان درمورد غم و شادی انسان، می­توان به ارائه ی راهکارهایی برای رساندن انسان به شادی های حقیقی و غیرزودگذر پرداخت. سنایی غزنوی به عنوان اولین شاعر عارف ایران، در کلیاتش به تفصیل به انواع غم و شادی پرداخته و ...

قرآن اثری مقابله‌ناپذیر با ساختاری شگرف است که از آن به‌عنوان شاهکاری ادبی یاد می‌شود، بر این اساس است که قرآن خالی از عیوب سخن و آسیب‌هایی مانند «حشو متوسط و قبیح» است که در بلاغت «حشو مذموم» نامیده می‌شود. با این حال در پاره‌ای از آیات و عبارت‌های قرآنی ترکیب‌هایی یافت می‌شود که در نگاه ظاهری  با وجود تفاوت لفظی اما تکرار بی‌فایده معنای مطالب پیشین و مصداق حشو مذموم است. هدف پژوهش حاضر بررسی ...

چکیده تدبیر و عاقبت اندیشی در سعادت دنیا و آخرت انسان نقش بسزایی دارد. پژوهش حاضر به بررسی این موضوع از منظر قرآن پرداخته است. نظر، حیله، تلطّف از مهم ترین واژه های قرآنی مترادف تدبیر است. تدبیر ممدوح تدبیری است که موجب تقرّب به خداوند می شود. و تدبیر مذموم تدبیری است که خدا در آن نقشی ندارد. به عبارتی نزدیکی به خدا و دوری از او ملاک تقسیم تدبیر به ممدوح و مذموم است. هریک از این دو نوع تدبیر دا...

واکاوی دقیق معانی اصطلاحات و مصداق یابی آن، از جمله مسائلی است که در مطالعات حدیث شناختی از اهمّیّت بسزایی برخوردار است؛ زیرا گاه یک واژه در ادوار و مکاتب مختلف، مفاهیم گوناگون را افاده می کند. از این رو، بررسی معانی دقیق اصطلاحات و سیر تاریخی آنها می تواند برای پژوهشگران راهگشا باشد. نگارندگان در این نوشتار بر آن اند تا با رویکرد مذکور، به بررسی اصطلاح «قوی» در علم الحدیث بپردازند؛ اصطلاحی که د...

هدف: شادی، ‌نشاط و تفریح از جمله نیازهای روحی ‌و ‌فطری انسان دانسته شده است که در بسیاری از جنبه‌های حیاتی وی نقش مؤثّری ایفا می‌کند. دین ‌اسلام به شادی و نشاط که نیازی فطری و مورد قبول دانشمندان و نیز امامان معصوم(ع) است، نگاه ویژه دارد. این مقاله با هدف تبیین ضرورت و اهمیت شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی، به بررسی معنا و مفهوم شادی در قرآن پرداخته، مهم‌ترین مصادیق شادی و نشاط مذموم و ممدوحِ...

مقاله حاضر درنقد مقاله «پارادکس تصوف نزد اساتید و شاگردان ملاصدرا»نوشته شده و دو مدعای اصلی آن را به نقد کشیده است:1.نگاه مذموم به تصوف حاصل جریان های صوفیانه عصر صفوی است و از این زمان به بعد چنین نگرشی به تصوف در فضای فکری تشیع گسترش می یابد. 2.تحت تاثیر همین فضا،عرفان به عنوان جریانی در مقابل تصوف رایج شکل می گیرد.حال آنکه پیش از این،عرفان به معنای نوعی شناخت،بخشی از تصوف بود و دردل آن مطرح ...

در این مقاله ضمن طرح بیان تاریخی شهید زیدبن‌علی(ع) در نفی اکثریت مذموم، مسئله اکثریت و اقلیت در قرآن کریم با اکثریت و اقلیت مصطلح در علوم سیاسی مقایسه و به این نتیجه رسیده است که اکثریت «لایعقلون و لایعلمون» در قرآن اکثریت مخالفین انبیاء و راه حق است و اصطلاح اکثریت و اقلیت در علوم سیاسی مربوط به امور حکومتی و اجرایی در زمینه انتخاب یک راه حل و یا فرد اصلح از بین صالحین است. به این معنی نه تنها...

بر اساس آیۀ 119 سورۀ نساء یکی از ترفندهای شیطان تأکید فراوان به «تغییر خلقت الهی» است. در اینکه تغییر خلق چیست و ملاک آن کدام است؟ بین دانشمندان اسلامی در مورد مفاد این آیه اختلاف نظر وجود دارد. دانشمندان اسلامی عمدتاً تغییر خلقت الهی را به دین، فطرت، ناقص­کردن خلقت بدنی انسان و حیوان، خال­کوبی، تشبه به صفات جنس مخالف و... تفسیر کرده­اند و برای تفکیک بین تغییر خلقت ممدوح و مذموم، معیارهایی را ذک...

قرآن کریم در فضای فرهنگی نازل شده است که فهم صحیح آن در گروه دستیابی به مفاد واژگان قرآنی متناسب با همان معانی عصر نزول است. شناخت این معانی با استفاده از فرهنگ عامه عصر نزول، روایات پیامبرو امامان، سخنان صحابیان، کتب معنا شناسی و لغوی و نیز تفاسیر نگاشته شده امکان پذیر است. از این رو پژوهش حاضر به «بررسی و تحلیل واژه عجله از دیدگاه قرآن کریم و نقش آن در زندگی انسان» پرداخته است. تمام تلاش افرا...

عبدالعلی شکر[1] فقر و غنا از مفاهیمی است که علاوه بر معنای ظاهری، معنای عمیق دینی و فلسفی را نیز بر می تابد. اصطلاح فقر به دو معنای مذموم و ممدوح در کلام امام سجاد× آمده است. فقر ممدوح آن است که نیاز و وابستگی حقیقی انسان به ذات حق را نشان دهد. اما فقری که احساس تعلق و نیاز به غیر ذات حق را در انسان ایجاد کند، مذموم است. در حکمت متعالیه با تحلیل اصل علیت و بر مبنای اصالت وجود، این نتیجه حاصل می...