پژوهش حاضر کوششی است برای بررسی محدودیت های واژی- معنایی حاکم بر ساخت فعل بسیط از مرکب متناظر و نیز ساخت فعل مرکب، از بسیط متناظر در فارسی معاصر معیار بر مبنای رویکرد شناختی به مطالعات زبانی. برای دستیابی به این هدف، پس از بررسی فهرست افعال مرکب و بسیط فارسی معاصر معیار، افعال بسیط، به دو دسته ی مرکب ساز و غیرمرکب ساز تقسیم شده و تشکیل فعل مرکب متناظر، تنها به افعال بسیط مرکب ساز نسبت داده شده ...

استعاره به عنوان رکنی مهم از ارکان علوم بلاغی و یکی از ترفندهای هنری تزیین و تخبیل کلام، از دیرباز مورد بحث و بررسی دانشمندان دنیا بوده است، چنانکه پیشینه این بحث را به آراء ارسطو و افلاطون نسبت می دهند. در این زمینه دانشمندان ایرانی و اسلامی نیز تعاریف و تفاسیر گوناگونی که غالباً در راستای نظرات فلاسفه و بلاغیون غربی می باشد، ارائه داده اند. با اندکی تأمّل می توان دریافت که این تعاریف سنتی در با...

چنین مینماید که با در نظر گرفتن مفاهیم کلیدی مطرح در زبان شناسی شناختی، همچون تصویرگونگی، مقوله های شعاعی، مقوله بندی، چشم انداز و طرحواره های تصوری، میتوان از یک سو، محدودیتهای ساختواژی – معنایی حاکم بر ترکیب واژه مشتق از ریشه افعال بسیط مرکبساز با فعل سبک مناسب را بر اساس مفاهیم شناختی توضیح داد و از سوی دیگر، نگارنده در صدد است تا با به کارگیری مفاهیم موجود در همین چارچوب، دلایل وجود متناظره...

این تحقیق، در چارچوب نظریۀ فضاهای ذهنی، اخبار منعکس شده توسط روزنامه های فارسی زبان را بررسی کرده است. مفهوم فضاهای ذهنی در معنی شناسی شناختی نخستین بار توسط فوکونیه (fauconnier, 1985) مطرح شد. بعدها فوکونیه و ترنر (fauconnier and turner, 2002) آن را گسترش دادند و الگویی با عنوان نظریۀ «تلفیق مفهومی» ارائه کردند. فوکونیه در نظریۀ فضاهای ذهنی بر این باور است که معنی چیزی ازپیش ساخته و قابل تعبیه...

یکی از مهم ترین مسائل در بررسی استعاره، تعیین واحدی است که می تواند در درک معنی استعاره عمل کند. در سنت مطالعۀ معنی، غالباً واژه به عنوان واحد بررسی معنایی مدنظر قرار گرفته و چنین نگرشی تا کنون نتوانسته است تحلیل درستی از درک واحدهای استعاری زبان به دست دهد. این مقاله بر آن است تا نشان دهد واحد درک استعاره چه باید باشد. به دلیل گستردگی بحث، در نوشتۀ حاضر صرفاً صفت های استعاری مورد توجه قرار گرفته...

در چندمعنایی نظام مند، تبیین های شناختی، زمینه ساز چندگانگی معانیِ واژه هاست و به همین با شواهد بینازبانی و تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد. واژگان اعضای بدن و نیز افعال حسی از مهم ترین حوزه های واژگان در معنی شناسی شناختی در چندمعنایی نظام مند است. در این مقاله پس از معرفی چندمعنایی نظام مند در نگرش شناختی در تقابل با چندمعنایی در نگرش ساخت گرا، ملاحظات نظری و پیشینة مطالعات را در قالب نمونه های...

استعاره های شناختی در انتقال معنی و حسی کردن مفاهیم انتزاعی، در فرایند ‏تکلم انسان نقش مهمی را ایفا می‌کنند.آدمی برای اندیشیدن و سخن گفتن به ‏ناگزیر از استعاره بهره می گیرد، به ویژه آنگاه که موضوع فکری او مسائل عمیق ‏عرفانی، فلسفی، دینی ، ادبی و نظایر آن باشد. ‏این استعاره ها که ظاهرا برای نخستین بار از سوی لیکاف و جانسون درکتاب ‏معروف "استعاره هایی که با آنها زندگی می‌کنیم" مطرح شده اند، در قا...

شعر از رهگذر معنی شناسی شناختی به عنوان یکی از اصول بنیادین زبان شناسی شناختی درهای جدید بیان را برکودکان و نوجوانان می گشاید. این تحقیق نشان می دهد که چه ساخت ها و فرایندهای مفهومی و تا چه حد می توانند به کودک و نوجوان در شناخت و درک او از جهان و مفاهیم انتزاعی کمک کنند و نحو? عملکرد این فرایندها از جمله استعاره، طرح واره های تصوری، فضاهای ذهنی، تعبیر صحنه در شعر کودک و نوجوان بر اساس آرای تعد...

چندمعنایی پدیده ای رایج در زبان است که تقریباً در تمامی سطوح زبان دیده می شود. پژوهش حاضر به مطالعه ی چندمعناییِ افعال ساده ی حرکتیِ زبان فارسی در چارچوب معنی شناسی واژگانی شناختی می پردازد. هدف از این پژوهش بررسی میزان و کارآیی ساز و کارهای معنی شناسی واژگانی شناختی از جمله استعاره، طرحواره های تصویری و مقوله بندی نمونه ی اعلا در توجیه و توصیف چندمعنایی افعال حرکتی زبان فارسی است چرا که این رویکر...