در لابلای متون عربی که در قرون نخستین اسلامی، ایرانیان نگاشته اند، عبارات و ابیاتی به فارسی دیده می شود که نکات ارزشمندی را در تاریخ زبان و ادبیّات فارسی روشن می نماید. با بررسی این متون گاه ابیاتی به گنجینه کهن ادب فارسی افزوده می شود و گاه حوزه نفوذ فارسی دری در قرون نخستین، دقیق تر مشخّص می گردد. بحث در تاریخ ادبیّات فارسی بدون بررسی فارسی نگاشته های متون عربی چندان دقیق نخواهد بود. در این جستا...

زمان پیدایش شعر پارسی دری یکی از مهم ترین موضوعاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران گذشته و معاصر عرصۀ شعر و ادب فارسی بوده است. در کتاب های المعجم فی معاییر اشعار العجم شمس قیس رازی و لباب الالباب محمد عوفی، نخستین گویندۀ شعر فارسی (پارسی دری) بهرام گور دانسته شده است. از سخنان شمس قیس و محمد عوفی می توان دریافت که اولین کسی که سخن پارسی را منظوم کرده، از ادب عرب برخوردار بوده و شعر تازی می گ...

بررسی اسم در زبان دری موضوع پژوهش حاضر است . دری زبان گروهی از مردم یزد و کرمان است . این پژوهش نشان داده است که ساختمان هجا در دری عبارتست از (c)cv(c) و cv(c)(c) . همزه نیز در آغاز کلمه وجود دارد. مجموعه های دو همخوانی از قبیل zv، tr، xv و غیره در آغاز کلمه دیده می شود. واژه های ساده در این گویش دارای یک تا چهار سیلاب است . در واژه های دو سیلابی هجای cv در کنار هم دیده می شود. هجاهای cv و cvc ...

رساله با عنوان «پرتو نبی در شعر دری» در یک پیش گفتار و چهار بخش تنظیم شده است: در پیش گفتار، اهمیت و جایگاه این پژوهش و نیز خطر جدا شدن قرآن پژوهی و هنر شعر دری بررسی شده است. در بخش نخست، تأثیر قرآن در گسترش و غنامندی شعر دری، شیوه و پیشینه پژوهش بیان شده است. در قسمت دیگر این بخش، کلید واژه‏ها و دلیل گزینش آن‏ها توضیح داده شده است. ضمن این که تأثیر قرآن در شعر دری از راه ادبیات تطبیقی بررسی م...

«معین­­­­­شدگی» از معمول­ترین موارد دستوری­­شدگی در زبان‌ها است و به کاربرد افعال واژگانی در نقش فعل معین در برخی ساخت‌های دستوری اطلاق می­شود. در زبان فارسی نیز اکثر فعل­های کمکی امروز، قبل از فارسی دری عمدتاً فعل واژگانی بودند و کاربرد ثانوی آنها در نقش فعل معین نتیجه معین­شدگی ­است. در این مقاله با بررسی روند تحول ساخت مجهول از فارسی باستان و میانه تا فارسی دری به این مسئله می­پردازیم که آیا ...

کبک دری، به عنوان یک گونة به طور عمده غیرمهاجر، شاخص مناطق کوهستانی مرتفع محسوب می­شود. این گونه در ارتفاعات مناطق شمالی، شمال غرب و غرب کشور پراکنش دارد. جمعیت کبک دری در سال­های اخیر به واسطة عوامل متعددی مانند تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی و چرای بیش از حد در زیستگاه­ها با روند کاهشی رو به رو بوده است. بنابراین، شناسایی و حفاظت از لکه­های زیستگاهی به نسبت بزرگ به منظور تأمین نیازهای حیاتی جم...

آغازبندی آثار ادبی در نثر و نظم از آغاز ادب فارسی دری معمول گردید. در آثار برجسته نثر فارسی اصطلاح (دیباچه‌نگاری) و در آثار برجسته منظوم اصطلاح (آغازبندی) مترادف یکدیگرند با این تفاوت که در منظومه‌ها زمینه‌ گسترده‌تری برای آغازبندی وجود دارد و چنین است در خاتمه‌نگاری و خاتمه‌سرایی. هنر آغازبندی و خاتمه‌سرایی را می‌توان در ردیف فنون ادبی و بدیعی به شمار آورد. این آرایه بر ادب و بلاغت گفتار بزر...