در هنر اسلامی، طرح ونقش علاوه بر مضمون و زیبایی ظاهری اش،دارای یک معنای درونی است. در هنر اسلامی، چشم جستجوگر بیننده از پس ظواهر به دنبال یافتن آن رمز و معنای درونی است، معنایی که به عالم باطن بازمی گردد و ریشه در مفاهیم و تعالیم مذهبی دارد.مفاهیم مذهبی،بخش اعظم نمادپردازی را تشکیل می دهند و از آنجاییکه نماد با خودشناسی انسان در ارتباط است به عنوان، یکی از ابزارهای معرفت و کهنترین روش بیان هنری...

هر یک از ادیان آسمانی در کنار آموزه های دینی و روانی با درون مایه های عمیق و نمادین خود تاثیر فراوانی بر مهارتها، شیوه زندگی و در نهایت معماری دوره های مختلف داشته اند. درحقیقت هدف این عالم این بوده که همه به خدا برسند. این حرکت تدریجی است و هرقدمی، مقدمه ی قدم بعدی، می باشد. هرراهی برای رسیدن به این نقطه بی مانع است. و نیز سلسله مراتب دارد. با تحلیل و بررسی مواردی از منظر طراحی شده ی فضاهای عب...

گیاهان در آیین و ادیان مختلفِ باستان اهمیت ویژه­ای­داشتهو برخی از آن‌ها به دلایل مختلف جایگاه مقدس و اسطوره‌اییافته‌اندکه برگرفته از اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی انسان­ها بوده و علاوه بر آن در زندگی عملی آن‌ها نیز تأثیر بسزایی داشته و بر اساس همین ویژگی‌ها، در هنر هر دورانی بازتاب یافته‌اند. در ایرانِ باستان نیز شماری از گیاهان، از اهمیت ویژه­ای برخوردار بوده و مقدس شمرده می‌شدند. نخست در دوره...

مسجد ـ مدرسه چهارباغ به‌عنوان گنجینه‌ای از هنر کتیبه‌نگاری اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. بر این اساس پژوهش حاضر تلاش دارد به تبیین جایگاه کتیبه‌های این بنا به‌عنوان رسانه‌هایی نمادین بپردازد تا زمینه پاسخ به این پرسش اصلی که مهم‌ترین پیام‌های نمادین بازتاب یافته در کتیبه‌های مسجد ـ مدرسه چهارباغ ضمن تبیین نحوه انتقال پیام‌ها چیست؟ فراهم آید. پژوهش حاضر از حیث روش توصیفی ـ تحلیلی است. یافته‌اندوزی...

در این نوشتار در ابتدا به اختصار به زمینه زندگی مانی ، وضعیت سیاسی ، فرهنگی و مذهبی بین النهرین در زمان تولدش و خاستگاه طبقاتی او می پردازیم. سپس جهان بینی مانی ، عقاید او در مورد ادیان دیگر و خاستگاه کیش مانی را مطالعه خواهیم کرد و به صورت بسیار مختصر به حکمت عملی مانویان اشاره ای خواهیم کرد. محتوای کتاب های مانی و نحوه نگارش آنها و تاثیر مانی بر ادبیات زمان خود از بخش های پر اهمیت نوشتار حاضر...

در تاریخ فرهنگ مصور تشیع، هنر مذهبی در قالبی نمادین با مفاهیمی عمیق ،بیشترین جلوه گری را داشته است.این هنر زمانی که در قالب کتیبه های پارچه ای مزّین به اشعار و نقوش مذهبی، گاه در شکل علامتها، علمها و سر علمهاو حتی گاهی با تعدیل نمادهای اسطوره ای قبل از اسلام، در ایجاد معنا سود جسته و با زیبایی تمام حضور دینی خود را حفظ نموده است.سرهای اژدها در کنار درخت مقدس در علمهای عاشورایی یاد آور ایران باست...

بناهای ایرانی با توجه به تنوع و کیفیت مصالح، سلیقه سازندگان آن با شیوه های مختلفی ( سنگ، آجر، نقاشی و گچ) تزئین شده اند. با تغییراتی که در معماری پس از دوران هخامنشی بوجود آمد، تزئین بنا با گچبری و نقاشی رونق پیدا کرد. استفاده از گچبری برای تزئین بنا پس از ورود سلوکیان به ایران و در دوران پارتی رونق وگسترش یافت. در این دوران بسیاری از ابنیه مذهبی و غیر مذهبی با نهقوش هندسی ، گیاهی و حیوانی و ان...

نگاره­ی درخت، از کهن­ترین نگاره­های رایج در هنر هند است که پیوستگی قابل ملاحظه­ای با باورهای مذهبی و اسطوره­ای رایج در این سرزمین دارد. کهن­ترین تجلیات درخت در فرهنگ و هنر هندی بیش­تر در قالب سه شکل: درخت کیهانی (واژگون)، درخت زندگی و درخت بودهی (درخت تنویر بودا) دیده می­شود. این پژوهش با توجه به مساله ارتباط قابل ملاحظه­ی باورهای مذهبی رایج در هند با نگاره­ی درخت و بنا به اهمیت آن در نگارگری و...

هنرفلزکاری ایران، بازتاب جامعه­ای است که آن را آفریده است. شیوه­های زندگی، اشتغالات فکری و نیز آرمان‌ها و آرزوهای حامیان و فرمانروایان، همه از طریق عملکرد و ارزش اشیای مورد استفاده­ی آنها بیان می­شود. فلزکاری به عنوان یک هنر و صنعت از دیرباز جایگاه مهمی در میان سایر صنایع هنری به خود اختصاص داده است. این هنر در ادوار مختلف به خصوص در عصر صفویه، گویای حالات و روحیات ملی مذهبی بوده و در تمام پیش ...

  هنر دینی ایران در پی تجلی امر والا از هرگونه ترسیم پیکرنما پرهیز کرده است. در این میان موضوعات مذهبی و امور اُخروی به واسطۀ نیاز به ترسیم پیکرنما و فضای روایی در وادی ممنوعه قرار گرفتند. با وجود تأکید بسیار قرآن و احادیث در این حوزه، هنر ایران عاری از مصورسازی امور اُخروی است- جز موارد انگشت‌شماری مربوط به دیدار پیامبر از بهشت و جهنم در نسخ خطی معراج نامه‌ها- اعتلای این حوزه مربوط به هنر عامیان...