واقع گرایی اخلاقی از مهم ترین مباحث مطرح در فرااخلاق است که نقدهای بسیاری را در پی داشته است. در این میان مهم ترین نقد از آن جان مکی است. از نظر مکی، واقع گرایی اخلاقی فهم ما را دچار خطا می کند. زیرا خاصه های اخلاقی برگرفته از احساسات و عواطف ما هستند و به واقع ارجاع داده نمی شوند. از همین رو نمی توانند تبیینی علی داشته باشند و در نتیجه غیرمعرفت بخش اند. بنابراین هرگونه داوری دربارۀ احکام اخلاق...

دربارۀ مکی یا مدنی بودن سورۀ معارج دو دیدگاه مشهور و غیر مشهور وجود دارد.طرفداران دیدگاه مشهور معتقدند که کل سورۀ معارج مکی است. در مقابل، طرفداران دیدگاه غیر مشهور، تأکید می‏کنند، کل یا دستِ کم بخشی از این سورۀ مدنی است. هر یک از دو گروه، ادلۀ مختلفی را برای اثبات دیدگاه خود مطرح نموده اند. در این مقاله تلاش شده است، با روش توصیفی و با بررسی تفاسیر مختلفِ شیعه و سنی و نیز بررسی شأن نزول آیات این...

این مقاله تعاریف «مکّی» و «مدنی» را بررسی می کند و روشهای سماعی و قیاسی شناخت آیات مکی و مدنی را طرح می نماید و گزارشی کوتاه از کار مستشرقان در این زمینه ارائه می دهد، سپس به بیان اهمیت و فواید شناخت آیات مکی و مدنی می پردازد و آنگاه ویژگیها و نشانه های لفظی و معنوی و بلاغی هر یک از آیات مکی و مدنی را دسته بندی و بررسی می کند.

تعیین ترتیب و زمان نزول سوره‌ها ازجمله مباحث پرسابقه در تفسیر و علوم قرآن است. مسأله مهم در این زمینه، جایگاه سوره «مطففین» است که یا به عنوان آخرین سوره مکی یا اولین سوره مدنی محسوب می‌شود. بر اساس ادله نقلی و اجتهادی مورد استناد در تاریخ‌گذاری سوره‌های قرآن، ملاحظه می‌شود اغلب روایات موثق در ترتیب نزول، بیانگر نزول سوره «مطففین» پس از «عنکبوت» در پایان سور مکی است. همچنین باتوجه به تاریخ هجرت...

سوره حج در زمره سوره‌هایی قرار دارد که محققان درباره زمان نزول و مکی یا مدنی بودن آن اختلاف دارند. پیدایش این اختلاف، متأثر از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول است. با این همه، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره حج در مدینه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسران، مکی بودن و قول جمهور آنان، آمیخته‌ای از مکی و مدنی بودن را نشان می‌دهد؛ چنان‌که بیشتر روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می‌کنند...

در حوزۀ گزاره های مربوط به معاد، واژگان بسیاری (28مورد) در قرآن وجود دارد که از این میان، تنها 17 مورد در این باب استعمال می‌شود. این مقاله، بار معنایی هر یک از این واژگان و نقاط مشترک و تفاوت های معنایی آنها را از نظر فرهنگ های معتبر عربی و دیدگاه مفسران مطرح مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که هر یک از این واژگان با واژگان دیگری از این حوزه اشتراک معنایی دارند و بواسطه همین م...

به علت نقش آفرین بودن اطلاع از مکی یا مدنی بودن آیات و سور در مباحث قرآنی، تلاش برای شناخت و شناساندن آیات و سور مکی و مدنی در گذر دوره های مختلف از صدر اسلام تاکنون به اشکال گوناگون شکل گرفته است.در آغاز از صحابه رسول خدا(ص) در این باره سؤال می شد و در دوره بعد سخن صحابه و نیز تابعین در قالب روایاتی چون روایات قاعده گون در باب مکی و مدنی، روایات مختص به معرفی مکی و مدنی، روایات ترتیب نزول و اس...

سورۀ عادیات یکی از سوره‏های اختلافی از نظر مکی و مدنی بودن است که اگر مکان نزول سوره تعیین شود، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش به‏سزایی دارد. برخی از مفسران به دلیل سوگندهای ابتدایی در خصوص اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانسته­اند که در مدینه واجب شده­ است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوة ذات­السلاسل دانسته، آن را مدنی می‏داند. اما با دقت در سبک سوره که به روش سوره‏های مکی نازل شده و...

تفسیر «فهم القرآن الحکیم» اثر گرانسنگ محمد عابد جابری است. این تفسیر بر اساس ترتیب سوره های قرآن در سه مجلد به زیور طبع آراسته شده است. در مجلد اول و دوم سوره های مکی و در مجلد سوم سوره های مدنی به تفسیر در آمده است. نویسنده در تفسیر هر سوره یک مقدمه، یک تحلیل و یک خاتمه می آورد. ترتیب سوره ها در نگاه جابری متفاوت از ترتیب مورد نظر مستشرقان و مصحف مورد اعتماد الازهر است. سوره های مکی سوره های...

حسین مکی کنشگر فعال سیاسی است که با باور به نظریه قهرمان مبادرت به نوشتن تاریخ کرده است. پژوهش حاضر نسبت کنشگری سیاسی مکی با حرفه تاریخ نویسی او را مورد بررسی قرار داده است و بر این فرضیه استوار است که باور به قهرمان و تغییر قهرمانان نزد مکی ارتباط وثیقی با پیشۀ سیاست مداری او دارد و پیشۀ مکی به عنوان یک سیاستمدار این رابطه را در تاریخ نویسی اش پررنگ جلوه می دهد. بر بنیاد نظریه قهرمان گرایی که ...