چکیده مرزبان­نامه یکی از آثار برجستة نثر فنّی است که به اقتضای این نوع نثر، استشهادات عربی یکی از ویژگی­های بارز آن محسوب می­شود. مهارت خاصّ وراوینی در رعایت پیوستگی لفظی و معنایی عبارات عربی مرزبان­نامه با متن فارسی آن، اثر وی را به یکی از شاهکارهای متفاوت نثر فنّی تبدیل کرده­است.       مقالة حاضر در پی آن است که سهم و نقش عبارات عربی در ساختار لفظی و معنوی مرزبان­نامه را روشن نماید و جنبه­های ...

چند سال پیش در مقالۀ «بازشناسی منابع حکمت‌های عربی امثال و حکم دهخدا» به معرفی سی ضر‌‌‌‌ب‌‏المثل عربی پرداختم که بنا به تصریح ادیبان و صاحب‌­نظران عرب، از کلمات حکمت­آمیز حکیمان ایرانی قبل از اسلام هستند و علی­‌اکبر دهخدا با همۀ ایران‌دوستی‏‌اش، در کتاب امثال و حکم، به تبار و زادگاه ایرانی آن‌ها اشاره نکرده است. اکنون پس از گذشت چند سال، قصد معرفی شانزده نمونۀ دیگر از این امثال ا...

قصه های عامیانه یکی از زیباترین و شیرین ترین جلوه های حیات فرهنگی هر ملت است. ازجمله متون نثر پارسی که دربردارنده ی تعدادی از این حکایات است، طوطی نامه «جواهرالاسمار» می باشد. در این پایان نامه، ابتدا به تاریخچه ی قصه، اهمیت و نقش آن در زندگی بشر پرداخته شده، سپس تحریرهای مختلف طوطی نامه معرفی و تفاوت ها و شباهت های محتوایی و ساختاری بین آن ها بررسی شده است. همچنین مقایسه ای اجمالی بین تعدادی...

فخرالدّین عراقی همدانی، (688 ـ 610هـ )، شاعر و عارف عاشق قرن هفتم هجری است، که آثاری نغز به شعر و نثر از وی باقی مانده است. همان طور که شیوه رایج در بین شاعران و نویسندگان این دوره استفاده از زبان و ادب عربی و به کار بردن مفردات و عبارات و ترکیبات آن در ضمن آثار و اشعار بوده است ـ و حتّی برخی از نویسندگان متصنّع خالی بودن متن از این عبارات و ترکیبات را عیب و نقصی به شمار می آورده اند ـ عراقی نیز ه...

تغییر شرایط و اوضاع سیاسی در کشورهای عربی و ورود مفاهیم جدید سیاسی در قرن معاصر شعر سیاسی ادبیات معاصر عربی را نسبت به گذشته دچار تحولات قابل توجهی کرده است. در این میان احمد مطر شاعر بزرگ عرب از برجسته ترین شاعران سیاسی معاصر است که نام او هم اکنون بیش از دیگر شاعران سیاسی در محافل ادبی می درخشد. زندگی پرفراز و نشیب این شاعر بزرگ، تعقیب ها، تبعیدها و فشارهایی که به موجب غربت و دوری از سرزمین و...

شعر مقاومت علاوه بر اینکه سلاحی مبارز است، گاهی رنگ نجوا یی به خود می گیرد که در قالب تأمّلات شعری به تعالی انسانی می اندیشد؛ این ژرف اندیشی ها در شعر مقاومت عربی و فارسی به خوبی جلوه گر است. با توجه به تأثیر و تأثرمتقابل دو ادبیات مقاومت فلسطین و انقلاب اسلامی ایران، مضامین تأملی همسانی را در شعر شاعرانی همچون؛ محمود درویش -  شاعر مقاومت فلسطینی -  و قیصر امین پور - شاعر انقلابی ایرانی -  مشاهد...

شعر فتوح در صدر اسلام از اهیمت ویژه ای برخوردار است. مطالعه در این زمینه به تدوین مقالات وکتابهای پرحجمی نیاز دارد. زیرا این شعارکه بیشتر در جنگهای قادسیه، یرموک، نهاوند و غیره سروده شده از خصائص و امتیازاتی برخوردار است که نبردهای سخت و جانکاهی را در راه دین خدا و اقامه توحید بیان میکند و علاوه بر آنکه حماسه و شور و غیرت دینی مسلمانها را در این جنگها نمایان می سازد، تأثیر تعالیم عالی اسلام را ...

مسأله مهمی که از دیرباز درباره راحهالصدور راوندی مطرح گردیده اقتباسی بودن و اصالت مطالب تاریخی است. بنابر نظری که اسماعیل افشاری (مصحح سلجوق نامه ظهیری نیشابوری) ابراز داشته و دیگران هم گفته اند، راحهالصدور اقتباس یا انتخابی است از کل مطالب سلجوق نامه. نگارنده در این مقاله ضمن پرداختن به این مسأله و نشان دادن نمونه هایی از آن و اشاره به سخن خود راوندی در اینکه از سلجوق نامه استفاده کرده، ابراز ...

خنساء از بزرگ­ترین زنان شاعر ادب عربی است و در زمینه­ی رثا چنان مشهور است که کم­تر شاعر تازی  به پای او می­رسد. مرثیه­های او در سوگ دو برادرش صخر و معاویه حاکی از احساسات زنانه و عاطفه­ی سرشار او است. خنساء با انتخاب مجموعه­ای از گوش­نوازترین قوافی و مناسب­ترین اوزان و به­کارگیری صنایع لفظی و معنوی­ای مثل جناس، طباق، سجع، ترصیع، تسمیط و سایر افزاینده­های موسیقایی و ایجاد پیوند بین مضمون و موسیق...

در حقیقت موضوع این مقاله بحث دو محوری است؛ در یک بحث سخن از دو شاعر بلندآوازه در ادبیات و شعر عربی و انگلیسی می رود، و در دیگری سروده های اینان در ارتباط با رویکرد تأمل فکری در شعر معاصر مورد بحث و تحقیق قرار می گیرد؛ طبیعی است که به اقتضای محور نخست سخنانی در ارتباط با ادبیات تطبیقی و مکتب آمریکایی که منهج اصلی در مقایسه بین این دو شاعر در این نوشتار بوده است مجال طرح پیدا می کند و در ارتباط ب...