رویکردهای محققان معاصر دربارۀ حدیث و حدیث‌پژوهی را می‌توان به جهات گوناگونی تقسیم کرد، که در مقالۀ حاضر، نگاه محققان نسبت به «دین»، معیار این تقسیم قرار گرفته است. یکی از مهمترین رویکردها در این بحث، نص‌گرایان هستند که تنها راه شناخت دین را خود نصوص دینی می‌دانند و به‌ویژه سلفیان اهل سنت و برخی از اخباریان شیعه، حدیث را در جایگاه بالایی قرار می‌دهند. برخلاف این، اغلب قرآنیون و گروهی از عقل‌گراه...

اصفهان به‌عنوان منطقه برخوردار و دارای جایگاه راهبردی در حاشیه رودخانه زاینده‌رود، در تاریخ ایران موقعیت ویژه‌ای دارد. در دوران اسلامی، اصفهان از رونق شهری درخور توجهی برخوردار بود و این مهم در التفات اقوام و جهانگشایان مختلف به این شهر مؤثر بود و البته در جای خود، یکی از عوامل رونق مذکور قلمداد می‌شد. با این همه، اختلافات سیاسی و مذهبی و نفاق اجتماعی حاکم بر شهر در قرن ششم قمری/دوازدهم میلادی،...

 مسأله «شر»، که به صورت قرینه‌ای و منطقی مطرح شده و به آموزه‌های دینی جرح و نقد وارد نموده، دست‌مایه انتقادی قوی علیه اعتقادات دینی شده است؛ دین‌پژوهان تلاش کرده‌اند تا با ارائه آراء خود به انتقادها پاسخ دهند؛ صدرا و علامه طباطبایی شرور را امری عدمی دانسته و معتقدند که شرور تحقق عینی نداشته و تمام امور خارجی خیر هستند. ولی براساس وجود رابط و مستقل بین نظریه علامه و صدرا تفاوت اساسی وجود دارد؛ ز...

بی طرفی در عین حال که از حقوق مشترک دادرسی طرفین است، تکلیف مشترک مقنن در وضع قانون دادرسی و تأمین ساختار بی طرف از یک سو، و قاضی و سایر اشخاص دخیل در پرونده، از سوی دیگر است. در حالی که متهم طرف ثابت دادرسی است، طرف مقابل او حسب مورد، شاکی خصوصی(در صورت ورود خسارت در اثر جرم)، یا جامعه(در صورت ورود صدمه به نظم جامعه و شناسایی اراده اجتماع به عنوان معیار جرم انگاری، که باید چنین باشد.)، یا هیئت...

در این مقاله، ادعای هگل مبنی بر ضرورت گذارهای روح در مواقف پدیدارشناسی مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است تا معنای مورد نظر وی از ضرورت این گذارها مورد پژوهش قرار گیرد. برای این منظور نخست به اجمال معانی مختلف ضرورت بیان شده و سپس به بررسی این مطلب پرداخته شده که ضرورت مورد التفات هگل کدامیک از انواع این ضرورت‌ها بوده است. به همین جهت نظر مک تاگارت، هولگیت، فیندلی، لاور و کوفمان در این زمینه ذ...

حوزه علوم دین یک نهاد فراملی است که از یک طرف از دیرینگی برخوردار است و از طرفی نیز در ابعاد جهانی مورد التفات، احترام، انتقاد و عنایت و دشمنی است که در آن، آموزش و مقوله پژوهش نیز پا به پای مقارنت و معاضدت تحولات آن مورد عنایت بوده است. در حال حاضر توجه به امر پژوهش در حوزه علوم دین عمیق‏تر و دغدغه اصلی فرهیختگان این دانشگاه عظیم ملی و بین‏المللی است که خود نقطه عطفی در فرایند تکاملی و تحولی ا...

دیدگاه میرداماد دربارة مجعول بالذّات، نظریة جعل بسیط ماهیت است. مطابق با توصیف وی، چون شیء ممکن (ماهیت) در حدّ ذات خود محتاج به علّت است، پس آنچه در فرآیند جعل، حقیقی و بالفعل می‌شود همانا خود و ذات ممکن الوجود است؛ نه اموری بیرون از ذات چون وجود یا اتّصاف. فهم منسجم و دقیق این دیدگاه، در گرو التفات به اصطلاح «وجود» و «ماهیت» و نیز دو ویژگی تقدیر و حقیقت ماهیت در اندیشة میرداماد است. به باور میردام...

مثنوی قالب اصلی داستان‌گویی در ادبیات منظوم فارسی شمرده شده‌است و معمولاً از توانش قالب‌های دیگر شعری مانند غزل و رباعی غفلت شده‌است. با بررسی رباعیات شعرایی مانند سنایی، عطار، مولانا... در می‌یابیم که در حدود 10% رباعیات خود (عطار 302 و مولانا 203 رباعی- قصه) به داستان‌پردازی پرداخته‌اند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گونه‌های مختلف قصه در رباعی‌های روایی این شعرای عرفانی پرداختیم...

پاراگراف به عنوان بزرگترین واحد یک زبان، دارای یک هویّت درونی در کنار شکلی ظاهری است. این هویّت درونی که ناشی از وحدت موضوعی و فکری جمله‌های درون یک پاراگراف است، بنا بر برخی از پژوهش‌ها، در متون قدیمی فارسی زبان که شکل ظاهری پاراگراف را نیز نداشته‌اند، وجود داشته و چه بسا در متن قرآن کریم نیز وجود داشته باشد. تقسیم متن قرآن کریم به «رکوعات» از دیر زمان نشانه‌ی وجود همین هویّت در قرآن است. شکل ظاه...

تبیین وجودی معرفت، پژوهشی است در باب بنیانهای پیشین معرفت بشری. معرفت بشری، مبتنی بر نوعی حضور و دادگی پیشین اشیاء است؛ اما فهم چگونگی این دادگی پیشین و حضور اشیاء محقق نمی شود مگر در پرتو فهم ساختار وجودی انسان و نسبت آن با حقیقت وجود به عنوان بنیان همه ظهورات و تعینات موجودات به منزله متعلقات شناسایی. لذا تبیین وجودی معرفت تلاشی است در جهت فهم این نسبت و چگونگی ابتناء معرفت بر چنین نسبتی. ا...