شمس الدین سمرقندی که در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن‌سینا پیش نهاده است، از 19 ضرب منتج سینوی 12 ضرب را نامعتبر می‌داند. در مقالة دیگری نشان داده‌ایم که اگر تنها «کیفیت» گزاره‌ها را در نظر بگیریم میان قیاس‌های سمرقندی و منطق ربط مطابقت شگفت‌انگیزی وجود دارد. در این مقاله، اما، نشان می‌دهیم که اگر «کمیت» گزاره‌ها را نیز در نظر آوریم این مطابقت از میان می‌رود. دلیل این مسئله آن است که در...

تکلیف زیان‌‌دیده به کاهش خسارات ناشی از نقض قرارداد در نظام کامن‌لا پذیرفته شده است. بر اساس همین تکلیف عدم رعایت آن برای زیان‌دیده این نتیجه را به همراه دارد که او حق مطالبه خسارات افزوده‌شده و گاه عمده خسارت را از دست می‌دهد. اما تصویر این تکلیف در فقه امامیه بر اساس قواعد مرسوم و شناخته‌شده ضمان (جبران خسارت) مشکل می‌نماید. در این مقاله کوشش شده است پس از توضیح معنا و مبانی این قاعده و شرایط...

از پر­بسامدترین موضوعات مطرح در دیوان حافظ، تقابل برخی عناوین و اصطلاحات و شخصیت‌ها است که حافظ به روش­های گوناگون با آن­ها مضمون‌آفرینی می­کند. او در این مسیر، از تأمّل برانگیزترین بازی، یعنی شطرنج نیز برای تبیین چنین تقابل­هایی، بهره می­برد. یکی از ابیات درخور تأمل­ از این دست، بیتِ «تا چه بـازی رخ نمـاید بیدقی خواهیم راند / عرصة شطرنج رندان را مجال شاه نیست»، است. با نگاهی مختصر به شرح­های دی...

مقاله حاضر با عنوان فرایند متمدن شدن نوشته هلموت کوزمیکس در کتاب جامعه مدنی و دولت به ویراستاری جان کیت آمده است.کتاب مزبور مجموعه مقالاتی است از انتشارات دانشگاه وستمینستر سال 1988،که به انتشار دو مقاله در باب الیاس می پردازد:مقاله حاضر و اثر دیگر الیاس خشونت و تمدن ،که آن را جان کین از آلمانی برگردانده است.اصل این مقاله نیز ظاهرا به زبان آلمانی نوشته شده است و هنس زیلیان آن را به انگلیسی برگر...

درک بینش روشنفکری تقی‌زاده همان‌قدر دچار کج­فهمی است که درک شخصیت سیاسی او؛ با این تفاوت که تقی‌زاده خود، در ایجاد این کج­فهمی بیش از هر کس دیگر نقش داشت. چرا که ایراد جمله­ «ایرانی باید ظاهراً و باطناً، جسماً و روحاً فرنگی‌مآب شود و بس» دیگران را به این بینش کشانید که وی با درک سطحی از مدرنیته، فاقد وجاهت روشنفکری بوده و به انداز­ه­ی یک فرنگی­مآب نزول کرده است؛ در حالیکه بررسی مطالب و نوشته های وی...

در این گفتار ضمن بیان انواع مجاز، تعریفی جامع و مانع از مجاز عقلی ارائه و به علت نامگذاری، قرینه و علاقه‌های آن، اشاره شده است. سپس به جایگاه مجاز عقلی در علوم مختلفی چون معانی، بیان، کلام، زبان‌شناسی، تفسیر، فلسفه و نیز اینکه منظور از عقل، کدام عقل است، پرداخته و در این میان نظرات بزرگانی چون سکاکی، خطیب قزوینی، جرجانی، زمخشری، فخررازی، دکتر بدوی طبانه، دکتر شفیعی و دکتر کزازی مطرح شده است. در...

نادرشاه افشار در طول حیات پر فراز و نشیب سیاسی خویش، مخصوصاً بعد از تاجگذاری، خطابه‌ها و نطق‌های فراوانی، به مناسبت‌های مختلف، همانند رایزنی در امور کشور، نقشه‌های جنگی و دیپلماسی خارجی، در مجامع و محافل گوناگون، در جمع خواص، عوام یا در حضور سپاهیانش ایراد کرده است. بخش قابل توجهی از متن این سخنرانی‌ها، که بیشتر در لابلای متون تاریخی این دوره، مانند کتاب تاریخ جهانگشای نادری، عالم آرای نادر و سف...

صلاحیت دادگاه های هر کشور برای رسیدگی به دعوی بر قواعدی مبتنی است که توسط مراجع تقنینی و قضایی همان کشور مشخص شده است. ریشه های سنتی و تاریخی این قواعد و ارتباط مستقیم رسیدگی قضایی با امر حاکمیت، تاکنون مانع تشکیل کنوانسیون بین المللی و جهان شمول درباره صلاحیت قضایی بوده است. با این وجود، لزوم احترام به اراده اشخاص خصوصی و الزامات تجارت بین المللی، امکان هم گرایی بیشتر کشورها بر روی صلاحیت مبت...

ویتگنشتاین متأخر در آرای دورة متقدم خود که در رسالۀ منطقی-فلسفی ابراز شده‌اند بازنگری کرده است. پل هریچ در بخشی از اثر تازة خویش فرافلسفة ویتگنشتاین (2012) به تشریح و بررسی این انتقادها در پژوهش­های فلسفی پرداخته است.در این مقاله می­کوشم نشان دهم تصویر هریچ از نقدهای ویتگنشتاین متأخر تصویری نادرست، فاقد پشتیبانی متنی و متکی بر فرض­هایی متعارض با هم است. نخست تصویری مجمل از مابعدالطبیعۀ رساله به...

قابوس‌نامه، نوشتۀ گران‌سنگ عنصرالمعالی کیکاووس، از برجسته‌ترین و مهم‌ترین آثاری است که پس از اسلام در حوزۀ ادبیات تعلیمی و در پند و اندرز مخاطبان نوشته شده است. این کتاب چونان دایرةالمعارف ارزشمندی است که بسیاری از آداب‌ورسوم و نیز شرایط و خصوصیات جامعۀ ایران عصر نویسنده در آن بازتاب یافته است. بالطبع عنصرالمعالی در بیان اندرزهای بی‌شمار آن، که در موضوعات گوناگون ایراد شده‌اند، مانند س...