نفثة‌المصدور از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ ادبیات ایران است که مرز بین تاریخ و ادبیات را به هم نزدیک کرده است. نزدیکی تاریخ و ادبیات یکی از پایه‌های اساسی تاریخ‌گرایی نو به شمار می‌رود. در این رویکرد، تاریخ، به‌منزلة متن روایی، تفسیرها و تأویل‌های نهفته‌ای دارد که کمک می‌کند متن در محدودة انسداد و فروبستگی قطعیت برساخته نماند. شیوة زیدری نسوی در نگارش رنجنامة نفثة‌المصدور گفت‌وگو...

اسطوره‏ ها و حماسه‏ ها که از قدیمى‏ترین جلوه‏هاى ادبیات جهان هستند مفهوم پایدارى را در خود به فراوانى دارند. نخستین نمودهاى پایدارى را در اسطوره‏ها و حماسه‏هاى ادبى مى‏توان یافت. از این روى حماسه‏ها و اسطوره‏ها که نمودهایى از ادبیات پایدارى هستند؛ حتّى زمانى که با زبان تخیل بیان مى‏شوند؛ از واقعیت‏هایى سخن مى‏گویند که انسان، زمانى به آن دچار بوده است. پس آگاهى از اسطوره‏ها، ما را با بخش‏هایى از ...

چکیده دنیای راز آمیز اسطوره در مکان و زمان جاری است و خاستگاهی جز باور مردم ندارد. روایت کاوه در پیوند با اندیشه و آرزوهای مردم، و خواستة سرزمین ما، مردم ما و افسانه های ماست. تاریخ افسانه ای ایران اهمیت خاصی دارد و ما در اینجا برای ژرف کاوی بیشتر، روایت کاوه را در تاریخ و افسانه بررسی می کنیم. انتقال افسانه امری فردی نبوده است؛ بلکه در رفتار جمعی ریشه دارد. افسانة کاوه اندیشة قیامی پیروز در تا...

به گواه تاریخ و با کمی نگاه نقادانه به تاریخ اجتماعی دهه‌های سی و چهل و همچنین با کمی تأمل می‌توان به این نکته پی برد که جریان تحجرآمیز حوزۀ علمیۀ قم، مهم‌ترین جریان دینی آن زمان است که به سردمداری مجتهدین به نامی در داخل و خارج از ایران با قدرت هرچه‌ تمام‌تر به راه خود ادامه می‌دهد. این جریان همۀ شئون زندگی مردم را در دست گرفته و اجازۀ عرض‌اندام به هیچ نیروی اجتماعی دیگری نمی‌دهد. این مقاله می...

جست‌وجو و کنکاش در منابع غیر تاریخ‌نگارانه‌ای چون داستان‌ها (شفاهی و مکتوب)، به‌مثابة جزئی مهم از ادبیات فولکلور، می‌تواند رهیافتی باشد برای روشن‌گری فضای غبارآلود تاریخ اجتماعی. این تحقیق، بر اساس قصۀ حسین کرد شبستری، درنظر دارد ضمن واکاوی ابعاد گوناگون تاریخ اجتماعی ایران در عصر صفوی خصوصاً دوران شاه ‌عباس اول، با توجه به زمان پدیداری و نقالی این قصه، به روشن‌شدن گوشه‌ای، هر چند جزئی، از تاریخ...

با نگاهی بر تاریخ و ادبیات فرانسه می توان دریافت که انسان قرن هجدهم میلادی سرشار از شوق گردشگری، اکتشاف، ماجراجویی سفر و بالاخره جستجو در ناشناخته ها و سرزمین ها و افق های دوردست بوده است. همین امر موجب شد تا دامنهء انتشار سفرنامه ها و مجموعه آثار حاصل از تجربیات و مشاهدات سفر در سطح جوامع اروپایی گسترش یابد. بدیهی است ادبیات داستانی بستر بسیار مناسبی برای به تصویرکشیدن تأثیر پدیدهء سفر در توسع...

مهم ترین منبع تاریخی گرجستان، یعنی کارتلیس تسخوربا، را چندین مورخ گرجی در میان قرن های هشتم تا چهاردهم میلادی در سیزده بخش مجزا به رشتة تحریر درآوردند. سه بخش نخست این کتاب، «تاریخ شاهان گرجستان»، «زندگی نینوی مقدس»، و «زندگی واختانگ گرگاسالی»، مطالب مهمی را دربارة تاریخ ایران باستان دربر دارند. در این میان، اثر نخست، یعنی تاریخ شاهان گرجستان، را لئونتی مِرُولی نوشته است. نویسندة این اثر با آگاهی...

فریدون مشیری یکی از بزرگ‌ترین سرایندگان پرشور اشعار عاشقانه که بیش از پنجاه سال، عاشقانه به جهان و انسان اندیشیده است. با توجه به آنکه در بررسی تاریخ ادبیات هر عصر و پیوند آن با اجتماع باید افکار و اندیشه‌های رایج در آن دوره شناسایی شود، این مقاله می‌تواند به شناخت بهتر این شاعر و شناخت غیرمستقیم تاریخ اجتماعی و فکری ایرانیان و تاریخ ادبیات دوران معاصر یاری کند. از آنجا که مضمون «عشق» در اشعار ...