در سال‌های نخست قرن سیزدهم ـ نوزدهم ایران و انگلستان شاهد شکل‌گیری و توسعة محدود یک رابطة سیاسی بودند که مبنای اصلی آن شرایط ویژة ناشی از جنگ بود. در واقع، جدی­شدن خطر ناپلئون انگلیسی‌ها را واداشت که توجه خاصی به ایران داشته باشند. در مقابل، ایران نیز با توجه به رویارویی نظامی‌ با روسیه از توسعة روابط با انگلستان استقبال کرد. اگرچه انگلستان تمایل چندانی به ارتقای سطح این تماس با ایران نداشت، اق...

قدرت روزافزون روسیه و انگلستان در ایران و ضعف شاهان قاجار در مقابل زیاده خواهی‌های این دو کشور، موجب شد دولت‌مردان ایران برای جلوگیری از هرگونه رویارویی نظامی که می‌توانست پیامدهای جبران ناپذیری چون عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای در پی داشته باشد، درصدد برآیند تا راه گریزی از بن بست سیاسی موجود بیابند. ارتباط دیپلماتیک با نیروی سوم، گزینه‌ای بود که از همان دوران جنگ‌های ایران و روسیه در زمان فت...

مرتضی‌قلی‌خان اقبال السلطنۀ ماکوئی، در طول حکمرانی خویش (1277-1302 ش.)، به سبب‌ موقعیت خاص ماکو در مجاورت با روسیه و عثمانی، روابط نزدیکی با آن دو قدرت سیاسی‌ بویژه روس‌ها برقرار کرد تا قدرت خویش را در این ناحیه از ایران تحکیم بخشد. او در این‌ سیاست،ادامه‌دهندۀ راه اجداد خویش بود. موقعیت سردار ماکو در آغاز جنگ جهانی اول، به‌ علت ورود عثمانی و روسیه به جنگ، بسیار حساس شد. این امر، به دلیل مجاورت...

در روند تحولات پرشتاب سوریه، راهکارهای متفاوتی از سوی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای پایان بخشیدن به بحران این کشور پیگیری شده است. یکی از آن‌ها امکان مداخله نظامی در پرتو و به بهانه اصول حقوق بین‌الملل بشردوستانه‌‌ـ‌مداخلات بشردوستانه، اصل مسئولیت حمایت، ممنوعیت کاربرد سلاح‌های کشتارجمعی است. در واقع، جبهه کشورهای غربی در بحران سوریه، تغییر وضع موجود را با سرنگونی اسد و جایگزینی یک نظام ...

روی کار آمدن دولت پوتین، با تغییرات عمدهای در سیاست های داخلی و خارجی این کشور و معطوف شدن نگاهها به سمت توسعه زیرساختهای اقتصادی در کنار تحولات اساسی در ساختار نظامی این کشور بود. این تحولات عمدتا در چارچوب یکی از مهمترین اهداف سیاستمداران کرملین، یعنی ارتقای جایگاه و افزایش سهم این کشور در معادلات جهانی میباشد. در همین راستا نوسازی ارتش، تسلیحات و تجهیزات نظامی متناسب با دانش و فناوری روز دنی...

حوزه خزر را نمی­توان به­طور کامل ساختار مجزایی پنداشت که بازیگران آن قادر به حل‌و‌فصل قطعی اختلافات درونی خود باشند زیرا به‌رغم تاریخ و فرهنگ مشترک بازیگران منطقه­ای و قرابت جغرافیایی آنها با یکدیگر هنوز نتوانسته­اند، ترتیبات امنیتی کارآمدی میان خود برقرار سازند. اگرچه در این سیستم تابعه، قدرت بزرگ(روسیه) تاثیرگذاری فراوانی دارد، اما معادلات ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک دریای ‌خزر به­گونه­ای است...

آسیای مرکزی عرصه بازی بزرگ در قرن 19 برای توفق و برتری میان امپراتوری بریتانیا و روسیه تزاری، با ذخایر غنی نفت و گازش به عنوان اولین صحنه رقابت استراتژیک عصر چند قطبی در میان ایالات متحده، چین و روسیه پدیدار می شود. چین با یک خیزش جهانی و ایالات متحده به عنوان محور اصلی نظام بین الملل در رقابت برای منافع و نفوذ در آسیای مرکزی به سر می برند، منطقه ای که اهمیّت استراتژیک جهانی خود را پس از کسب است...

آسیای مرکزی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مورد توجه قدر تهای بزرگ جهانی بخصوص امریکا قرار گرفته است. هر چند از منطقه آسیای مرکزی در گذشته با نام «هارتلند و یک منطقه ژئواستراتژیک» یاد م یشد، اما اینک با افزوده شدن جنب ههای ژئواکونومیک، آسیای مرکزی ب هیک منطقه حیاتی ژئواستراتژیک و ژئواکونومیکتبدیل شده است.این منطقه با روسیه، چین، افغانستان و ایران مرز مشترک دارد. تبدیل شدن آسیای مرکزی ب همنطقه...

شبه قاره هند در قرن نوزدهم میلادی کانون تحولاتی بود که سرنوشت مناطق شرقی فلات ایران را دگرگون کرد. هدف این مقاله بازشناسی مناسبات انگلستان و روسیه با ایران در عصر فتحعلیشاه قاجار است و بر جنبههای مختلف این مناسبات با حکومت بریتانیا و فرمانداری کل هند تأکید گردیده است. پژوهشگران کوشیدهاند با مراجعه به منابع اصلی دوره قاجار به روش مطالعه روندی، نقش استعمار را در فلات شرقی ایران توصیف تاریخی نماین...