مسأله آغاز پیدایش جعلِ حدیث یکی از مسائل مهم تاریخ حدیث است که از سوی محققان فریقین آرای متفاوت و گاه متناقضی در باره آن ابراز شده است. یکی از این آرا متعلق به عمر بن حسن بن عثمان فلاته، از نویسندگان معاصر اهل سنت است که کتاب الوضع فی الحدیث او از مهم‏ترین منابع موجود در مطالعات وضع‌شناسی به شمار می‏رود. وی با نقد آرای دیگران و طرح مستنداتی تاریخی کوشیده است تا پیدایش احادیث موضوع را در ثلث آخر ...

نظریه فطرت افزون بر مسائل اعتقادی، در حل مسائل دیگر، از جمله مسائل تاریخی نیز می­تواند الهام­بخش باشد. یکی از این­گونه مسائل مسئله اختلاف در چگونگی نگارش حدیث بین علمای اهل سنت و عالمان شیعه است. بیشتر علمای اهل سنت بر مبنای برخی روایات منقول و نیز بعضی ادله عقلی، معتقدند تدوین و نگارش حدیث تا پایان قرن اول هجری انجام نشده است. از طرفی نقدهایی نیز بر پایه استدلال­های عقلی و دلایل نقلی، ...

با توجه به آسیب‌پذیر بودن احادیث، استفاده از این گنجینه پربها نیازمند مقدماتی است.یکی از این مقدمات، شناسایی آسیب‌هاست؛ بدان منظور که حدیث پروژه پیامدهای نامطلوب آن‌ها را در حوزه فهم حدیث از میان ببرد.یکی از آسیب‌های عارض بر احادیث، ادراج در متن آن‌ها، یعنی آمیختن کلام راوی با سخنان معصوم(ع) است.از آنجا که گاه اندک تغییری در حدیث، ما را در رسیدن به مقصود اصلی معصوم(ع) ناکام می‌گذارد واختلاف دید...

حدیث « عرفت الله بفسخ العزائم و حل العقود و نقض الهمم» منقول از امام علی (ع) راهی متمایز از براهین فلاسفه و متکلمان در موضوع خداشناسی در اختیار حق جویان قرار می دهد که همانا تکیه بر ربوبیت الهی و تدبیر امور از ناحیه آن ذات مقدس است.    از این حدیث گزارش های مختلفی با اختلاف در عبارات در منابع متقدمان و متاخران – کتاب های شیخ صدوق- وجود دارد که بررسی اسناد این گزارش در مجموع صدور حدیث از معصوم ...

پاره ­ای از احادیث امام رضا(ع) به­ رغم فرازمندی، محل اختلاف محدّثان­ اهل سنت واقع شده­ است. از زمرة این احادیث، حدیث «الإیمان معرفة بالقلب و إقرار باللسان وعمل بالأرکان» است که توسط إبن ابی ­داوود سجستانی نقل و مورد قبول قرار گرفته، اما ابن حبّان بُستی، آن را بی­ پایه شمرده است. ارزیابی رجالی سند حدیث مذکور و دستیابی به پیام آن، موضوع مقاله حاضر است. رهاوردِ محققان این جُستار حاکی است گرچه این حدیث،...

از جمله آسیب‌های حدیثی، انتشار تقطیع یافته یا برداشت‌های ناصحیح از روایات اهل بیت (ع) درباره خصوصیات و فضایل ایشان است که در برخی از موارد، به عقاید غالیانه منتهی می‌گردد. پژوهش حاضر، بر اساس روش «تحلیل محتوا» به بررسی سندی و دلالی حدیث «قُولُوا فینا ما شِئتُم ...»؛ «درباره ما (اهل بیت (ع)) هرچه می‌خواهید بگویید...» می‌پردازد که بر اساس برخی از تعابیر، موهم غلو است. بدین‌رو پژوهش حاضر درصدد است به ...

مهمترین منبع شناخت دین اسلام، پس از قرآن، روایات معصومین(ع) است. به همین سبب مسلمانان برای دریافت احکام الهی لازم است به روایات مراجعه کنند. و از سویی بدون آشنایی با ضوابط فهم حدیث و نیز مبانی نقد آن نمی توان از روایات بهره برد و به فهم صحیح آنها دست یافت. فقه الحدیث که شاخه ای از علوم حدیث است؛ یکی از راه های آشنایی با ضوابط فهم حدیث می باشد. و شامل نقد متن حدیث، شرح مفردات و الفاظ غریب حدیث، ...

روایات فراوانی، حدیث آل محمد: را صعب و مستصعب دانسته‏اند. با گردآوری این روایات، روشن شد که منابع بیشتر آنها کهن و قابل اعتمادند؛ منابع معتبری مانند بصائر الدرجات، الکافی و برخی کتاب‌های شیخ صدوق. اسناد این روایات نیز متعدد و بر پایه ارزیابی نرم‌افزار درایة النور برخی از آنها، صحیح یا موثق هستند. از این رو، به صدور آنها اطمینان داریم. بر پایه لغت‌شناسی اجتهادی، تشکیل خانواده حدیث و یافتن قرینه...

در میان روایات، دسته‌ای از روایات یافت می‌شود که شامل صلح امام حسن(ع) از زبان پیامبر است که در مجموعه‌های روایی اهل‌سنت به صورت گسترده انعکاس یافته است. براساس این روایات، رسول خدا(ص) از صلح میان دو گروه بزرگ از مسلمانان به‌وسیله امام حسن(ع) خبر داده است و این پیشگویی در سال ۴۱ هجری که به «سال جماعت» شهره شد، به وقوع پیوسته است. در این مقاله با هدف دستیابی به میزان صحت و سقم این روایت، ابتدا اس...

روش قرطبی در ارزیابی و فهم حدیث منزلت، آسیب‌هایی را به همراه داشته است. گستردگی و کثرت این آسیب‌ها در کنار قطعیتِ صدور و سادگیِ الفاظ و عبارات این حدیث، فرضیه تأثیرِ پیش‌فرض‌های اعتقادی وی‏‏ را بر فقه‌‌الحدیث او به ذهن متبادر می‌سازد. این فرضیه آنگاه تقویت می‌شود که دانسته شود وی با خودداری از فحص طُرق صدور این خبر، از تشکیلِ خانواده حدیثی نیز پرهیز نموده و با اصرار بر انحصارِ صدور حدیثِ منزلت به جریا...