نام پژوهشگر: مهدی اکبرنژاد

بررسی موضوع التقاط در قرآن و حدیث با رویکردی بر نظریات شهید مطهری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1388
  صلاح الدین غلامی   سهراب مروتی

نگارنده در این تحقیق پس از معنا شناسی التقاط و بیان گونه های آن تلاش نموده است، عوامل پیدایش، پیامدها و راهکار های مقابله با این جریان فکری مخرب را با تکیه بر آیات قرآن و احادیث معصومین علیهم السلام، مورد واکاوی قرار داده و از این رهگذر مسلمین را متوجه خطری نماید که خواسته یا ناخواسته کیان معرفت اسلامی را در معرض تلاشی و انهدام قرار می دهد. به آنان معرفت و شناخت نسبت به این خط فکری ویرانگر ارزانی دارد و در آن ها هوشیاری و انگیزه ی جهاد و مبارزه با آن پدیده ی خطرناک فرهنگی که حیات فردی و اجتماعی آنان را به مخاطره می اندازد و عزت و سیادتشان را به تاراج می برد، ایجاد نماید.

آسیب شناسی دینداری در جامعه امروز ایران با نگاهی به مبانی قرآنی و حدیثی آن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1388
  فاطمه خاصی   مهدی اکبرنژاد

دین به عنوان اصلی ترین نیاز بشر ، همراه و قرین وی بوده است. پیامبران الهی در راستای این نیاز ، اوامر و فرامین و احکام خداوند را با توجه به نوع نیاز هر جامعه عرضه داشته اند. با اعتقاد به مصونیت دین از هر گونه آسیب و آفت به خاطر قدسی بودن آن ،آنچه تحت عنوان آسیب های دینداری مطرح می شود مربوط به بسترها و زمینه هایی است که دین در آنها ظهور و بروز می کند. از مهمترین بسترهای آسیب زای دینداری می توان به عوامل جامعه شناختی آن اشاره کرد که در جامعه امروز ایران عبارتند از : خانواده، رسانه های جمعی، نظام تعلیم و تربیت، متولیان امور دین و حکومت . در این پژوهش با اختصاص شش فصل، به بررسی مهمترین عوامل آسیب زای دینداری که از ناحیه عوامل اجتماعی فوق در جامعه دیندار امروز ایران سرچشمه می گیرد با نگاهی به مبانی قران و حدیث می پردازیم.

بررسی راههای پرورش ایمان در قرآن و سنت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1388
  ثریا برزگرنژاد   مهدی اکبرنژاد

نگارنده در این نوشتار به بررسی معنای ایمان، رابطه بین ایمان واسلام، اختیاری بودن آن، مراتب، ارکان ومتعلقات آن پرداخته است. ویژگیهای مومن، تأثیر ایمان در زندگی دنیوی، اخروی،فردی و اجتماعی وسپس بررسی راههای پرورش ایمان و موانع وآفتهای آن از دیگر مباحث مطرح شده در این رساله است. ایمان همچون بذری است که در قلوب پاک ومستعد جوانه می زند. پس لازم است که نخست موانع، آفتها و خصلتهای ناپسندی چون: غفلت، جهل، استکبار و...؛را از بین ببریم چرا که قلب را به محلی برای جولان اضطراب، پوچی ودیگر بیماریهای روحی تبدیل می کنند. تفکر، ذکر، روزه، عمل صالح الله و...؛ باعث فراهم شدن آرامش خاطرو از بین رفتن شک وتردید در قلب می شوند. در چنین محیط پاک وسالمی است که قلب وروح انسان به تکامل معنوی و پرورش روحی دست می یابد.امید است که این پژوهش چراغی باشد پیش روی همه ی قلوبی که تشنه ی ایمانند.

بررسی موضوع تحجر در نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1388
  مختار اسماعیلی   سهراب مروتی

دین حقیقتی متعالی و امری قدسی است و از این وجه فراتر از آسیب و آفت است ، اما رویکرد جامعه دینداران به دین ممکن است دچار آفت و آسیب گردد ؛ یکی ازاین آسیب ها که در صورت گرفتار آمدن افراد ، گروه ها و جامعه به آن ، زیان های فراوانی را متوجه اجتماع دینداران خواهد کرد تحجر می باشد . از آنجا که انسان موجودی متفکر است و امور زندگیش را با تفکر اداره می کند پیدایش تحجر در اندیشه ی او باعث ظهور آن در سایر عرصه های زندگیش نیز می شود، بر این اساس تحجر انواعی مانند: فکری ، فرهنگی ، تربیتی ، فقهی و سیاسی خواهد داشت و برای درمان هر یک راهکارها و راهبردهای ویژه لازم خواهد بود. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی سعی شده است این موضوع مورد کند وکاو قرار گیرد و راهبرد های امام علی (ع) در اصلاح چنین پدیده ی شومی ، خصوصیات افراد و گروه های متحجر را از این منابع استخراج کرده با عرضه ی آن به جامعه مانع از پدید آمدن یا گسترش آن گردد ؛ و در پایان به راهکارهای راهبردی در جهت زدایش چنین روحیه ای در جامعه ی دینی پرداخته شده است.

بررسی راه کارهای اصلاح الگوی مصرف در قرآن وحدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1389
  فرحناز وحیدنیا   سهراب مروتی

آبادانی و پیشرفت، یکی ازآرمان های والای جوامع بشری است. ارائه ی الگوی مطلوب برای تحقق ایده ی فوق از ضرورت های اجتناب ناپذیری است که در تمامی مکتب های بشری و الهی بالاخص دین مقدس اسلام بدان پرداخته شده است. طبیعی است که بررسی وضعیت الگوهای موجودی که در چنین جوامعی رویش یافته است اعم از رفتار، تولید، مصرف و... از اولویت های آغازین کنکاش در این موضوع سترگ است. پرداختن به این موضوع، از نگاه دین، بالاخص قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) وظیفه ی اندیشمندانِ مشفقی است که از منظر دین به پدیده های سیاسی و اجتماعی می پردازند، لذا این پروژه درپی آن است که با ارائه تعریف الگوی مصرف، مبانی نظری اصلاح الگوی مصرف را به عنوان پیش درآمد ارائه ی الگوی آرمانی مصرف صحیح، به رشته ی تحریر درآورد. و با بررسی آیات قرآن کریم و احادیث معصومین(ع)، مهّم ترین علل و عوامل بازدارنده ی این اقدام سترگ را تحلیل و در پایان آثار پر برکت و راه کارهای اثربخش اصلاح الگوی مصرف، را به خواننده عرضه نماید.

ظلم و آثار اجتماعی آن در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1389
  روح الله محمدی   سهراب مروتی

ظلم به معنی قرار دادن چیزی در غیر جایگاه خود و اصطلاحا تعدی و تجاوز به دیگری را گویند که نقطه مقابل عدل است و دارای ابعاد گوناگون فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و عبادی است. یکی از مهمترین مشکلات جامعه بشری در عصر امروز و تاریخ بشریت بحث ظلم و پیامدهای آن در زندگی اجتماعی است. این موضوع از جمله مباحثی است که از دیرباز در متون وحیانی به ویژه قرآن کریم و مستندات روایی مورد توجه بوده است؛ تاملی گذرا و بررسی اجمالی ده ها آیه و صدها حدیث در تبیین فضیلت عدالت و زشتی و نکوهش ظلم نشانگر این واقعیت است. پژوهش حاضر به دلیل اهمیت و کارکرد ظلم در نظام اجتماعی، به بحث درباره این موضوع پرداخته و با استناد به آیات قرآنی و روایات معصومین(ع) با تبیین واژه ظلم، به بیان عوامل بازدارنده ظلم ستیزی، سیمای ظلم ستیزان، ویژگی های بارز شناخت ظالم و زمینه ها و بستر های پیدایش ظلم و ظلم پذیری می پردازد و در پایان آثار و پیامدهای آن را در نظام اجتماعی بازگو می نماید.

بررسی راهکارهای تحقق و گسترش امنیت سیاسی و اجتماعی در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1389
  فلاح الدین گچی   سهراب مروتی

این پایان نامه در شش فصل تنظیم شده است. در فصل اوّل تحت عنوان « روش شناسی » به شرح و بیان مساله ی پژوهشی، ضرورت و اهمیت تحقیق، روش، فرضیه ها و سوال های تحقیق، اهداف و پیشینه ی علمی موضوع پرداخته شده است. در فصل دوم تحت عنوان « واژه شناسی »، مفهوم واژه ی امنیت، واژه های مترادف امنیت در قرآن و حدیث، احساس امنیت، واژه ی سیاست و واژه ی اجتماع مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوّم با عنوان « سطوح و ابعاد امنیت » به تعریف و تبیین امنیت فردی، گروهی و ملّی، همچنین امنیت نظامی، امنیت اجتماعی، امنیت سیاسی، امنیت اقتصادی و امنیت زیست محیطی، اختصاص دارد. در فصل چهارم تحت عنوان « ویژگی های جامعه ی امن » شاخص های یک جامعه ی امن از منظر قرآن کریم و حدیث توضیح داده شده است. در فصل پنجم تحت عنوان « موانع تحقق امنیت سیاسی و اجتماعی در قرآن و حدیث »، علل و عوامل عدم تحقق امنیت سیاسی و اجتماعی در منابع اصیل اسلامی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در فصل ششم با عنوان « راهکارهای تحقق و پیدایش امنیت سیاسی و اجتماعی در قرآن و حدیث » به تبیین و تشریح مهمترین راهکارها، اختصاص داده شده است.

راهکارهای گسترش دوستی در جامعه با تکیه بر آیات و روایات معصومین (ع)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1389
  طیبه آهکی ورزنه   مهدی اکبرنژاد

دوستی از اساسی ترین عناصری است که در تقویت روابط اجتماعی تأثیر به سزایی دارد. هر جامعه ای برای داشتن یک ارتباط سازنده بین افراد، بر دوستی و محبت تکیه دارد و به دنبال آن آرامش و سعادت خود را تضمین می کند. دین مبین اسلام، اساس روابط افراد را بر پایه الفت و هم بستگی قرار داده است و همگان را به آن دعوت می کند، تا آنجا که ارزش های والای دوستی را با آیات قرآن و سیره پیامبر (ص) و معصومین (ع) بیان داشته است. دشمنی، جنگ و خونریزی در بین اعراب جاهلی موضوعی است که تاریخ آن را گواهی می دهد. ولی اسلام با ظهور خود دشمنی و جنگ را امری ناپسند خواند. و تألیف قلوب را شعار خود ساخت، پیوند اُخوت را ارزشی دانست که جامعه را بر اساس آن اصلاح می کرد. چنانکه خداوند تعالی می فرمایند: «وَ اعْتَصِمُواْ بحَِبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَ لَا تَفَرَّقُواْ وَ اذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَینْ‏َ قُلُوبکُمْ فَأَصْبَحْتُم بنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ کُنتُمْ عَلیَ‏ شَفَا حُفْرَهٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِّنهَْا کَذَلِکَ یُبَینِ‏ُّ اللَّهُ لَکُمْ ءَایَاتِهِ لَعَلَّکمُ‏ْ تهَْتَدُونَ(آل عمران:103)،و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد کنید:آن گاه که دشمنان [یکدیگر] بودید، پس میان دلهای شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید. این گونه، خداوند نشانه‏های خود را برای شما روشن می‏کند، باشد که شما راه یابید». «إِنَّمَا الْمُوْمِنُونَ إِخْوَهٌ فَأَصْلِحُواْ بَینْ‏َ أَخَوَیْکمُ‏ْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکمُ‏ْ تُرْحَمُونَ(حجرات:10)، در حقیقت مومنان با هم برادرند، پس میان برادرانتان را سازش دهید و از خدا پروا بدارید، امید که مورد رحمت قرار گیرید». سیره پیامبر(ص) و ائمه معصومین (ع) نیز نشان از این دارد که در پی فرهنگ سازی دوستی و مهربانی بوده اند. در حقیقت در صدد تأسیس جامعه ای آرمانی بودند که اصول حاکم بر آن روابط خود را بر اساس دوستی و مهربانی تنظیم کنند، تا براساس آن، عقده ها و حقارت ها و خود کم بینی ها که سر منشأ بسیاری از مفاسد اجتماعی هستند، ریشه کن شوند. و وحدت، همدلی و انسجام اسلامی را برای جامعه به ارمغان آورد و به نوعی، پیوند اجتماعی در بین افراد ایجاد کنند. بر همین اساس، کشف راه های گسترش و تقویت دوستی با استفاده از آیات و روایات و نیز معرفی و شناساندن موانع آن یکی از ضروریات می باشد. این پایان نامه در صدد است که به بررسی این مهم پرداخته و از این رهگذر بتواند این عوامل و موانع را بررسی و معرفی نماید.

راههای تقویت دینداری در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1389
  کبری ستایش   مهدی اکبرنژاد

تاریخ زندگی انسان گویای این حقیقت است که دین کارآمد ترین متدلوژی برای آرامش دینداران ارائه نموده است و از جمله پدیده هایی به شمار می رود، که همزاد و همراه آدمی بوده و هست. هر چند که طرز تلقی انسان ها از آن همیشه یکنواخت نبوده است، اما تأثیر بخشی آن در عرصه زندگی دینداران غیر قابل انکار است. دینداری نیز عبارت است از پای بندی فرد به دین پذیرفته خویش. این پای بندی در مجموعه ای از باورها، احساس ها و رفتارها که در رابطه با خداوند و ارتباط ایمانی با اوست، سامان می پذیرد. این پژوهش در پی آن است که با نگاهی نو واژه ی دین ودینداری را مورد وا کاوی قرار داده، مولفه های دینداری را تحلیل نماید. هرچند که مولفه های دینداری در متون دینی به اشکال گوناگونی گزارش گردیده است، اما باز مطالعه وانتظام بخشی به آنها از ضروریات مباحث مربوط به دین می باشد. در ادامه با ارائه دسته بندی در دو حوزه معرفتی و رفتاری با تکیه بر منابع اسلامی، راهکارهای راهبردی تعمیق دینداری را ارائه می نماید تا بتواند تقویت و پرورش مطلوب دینداری را به منصه ی ظهور برساند. در نهایت با توجه به اهمیت بعد پیامدی دین، به موضوع مهم آثار و نتایج ارزشمند دینداری بر زندگی فردی و اجتماعی جامعه دینداران پرداخته است.

خاستگاه طبقاتی،نگرشهای جنسیتی واخلاق کار:(بررسی موردی اخلاق کارکارمندان بانک توسعه صادرات ایران)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی 1389
  مهدی اکبرنژاد   حمید عباداللهی

پژوهش در حوزه اجتماعی شدن و اخلاق کار حوزه ای جالب توجه و در عین حال کلیدی برای فهم توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی هر کشور بشمار می رود؛ چرا که ارتقاء هر کشوری در سایه سخت کوشی بوده و زمانی حاصل می شود که جامعه دارای انسانهای تلاشگر و متعهد به کار باشد. و این درحالیست که فرهنگ کار و اخلاق کار، با فرایند اجتماعی شدن در نهاد خانواده درهر کشور مرتبط است. این نهاد به عنوان یکی ازمهمترین نهادهای اجتماعی شدن و توسعه ارزشهای مرتبط با شغل،ازجمله اخلاق کار، در تولید افرادی که می توانند جامعه را برای توسعه درونزا مهیا سازند ،نقشی کلیدی دارد. واژه اخلاق کار قرن ها پیش بوسیله ی روشنفکران متعلق به دوره ی بعد از اصلاحات ،که مخالف رفاه اجتماعی بوده و مدعی اهمیت فرد گرایی بودند ابداع شد .این روشنفکران براین باور بودند که افراد باید مسئول کامل زندگی خودشان باشندو فقرا هم از این قائده مستثنی نیستند.بنابراین،سخت کوشی راه حل تمامی دردهاتلقی می شدکه ازطریق آن فردمی توانست وضعیت زندگی خودرابهبودبخشد.معنای ضمنی این دیدگاه این بودکه فقراتنهاازطریق کارسخت خویش قادربه بهبودوضعیت خودبودند.اینها ریشه های این سازه خشن (اخلاق کار)بودند. اخلاق کار پروتستان نشانگرمیزانیست که افراد کاررا درکانون زندگیشان قرار می دهند. و امروزه مشخص شده که ارتباط کمی با پروتستان بودن یا حتی دین داری فرد دارد(مثلا فورنهام ،1990a :مک هاسکی ،1994 ).شکل بندی (فرمول بندی) مدرن اخلاق کار در کار محقق المانی ماکس وبرریشه دارد.او در سال 1904 و1905 مقاله ای را در دو بخش تحت عنوان" اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری "نوشت. در این مقاله وبر این فرض را مطرح نمود که: گسترش سریع سرمایه داری وصنعتی شدن حاصل ازآن دراروپای غربی و آمریکای شمالی،تاحدودی،درنتیجه ارزش پیوریتنی ریاضت (یعنی حصول نظم فردی ازطریق استفاده دقیق ازوقت وپرهیزشدیدازتجمل،لذتهای دنیوی،آسایش و...)وباور به تکلیف ازسوی خداوند بود.(فورنهام 1990؛1968) ازنظر وبر جنبش اصلاحی پروتستان تغییرات عمیقی در نظام باورهای رایج درباره کار در قرن 16 ایجادکرد. پیش از این جنبش، کار را مسئولیتی سنگین و به مثابه چیزی که باید از آن اجتناب کرد می نگریستند. مصلحان دینی مانند مارتین لوتر وجان کالوین درعوض مطرح کردند که همه ی کارها حتی کاربی اهمیت و حقیر ارزش ومنزلت ذاتی دارد.درواقع پشتکاردر انجام کار(تکلیف الهی) شایدبه عنوان بهترین و بالاترین نوع اطاعت مسیحی تصورشد(مدرک،1997). ازنظروبر، این فکر که حیات حرفه ای اگر به درستی هدایت شود به تقدیس ملکوت الهی می انجامد، در آیین لوتر هم وجود دارد.ولی از آنجا که به عقیده وبر،پیوند گزینشی موجود میان سرمایه داری با آیین کالون،بسی بیشتر از پیوند آن با آیین لوتر است،از نظر وبر سخن بر سر اثبات این مطلب است که این فکر لوتری(اگرچه درcalling پوریتن ها نیز بدان برمی خوریم) برای اثبات پیوندی که به آن اشاره شد کافی نیست.در اینجاست که اهمیت اصل جزمی قسمت ازلی به عنوان پیچ و مهره ای اساسی در دستگاه نظری وبر آشکار می شود. اعتقاد به این اصل جزمی قسمت ازلی سبب می شود که پیرو آیین پروتستانی همواره در بی یقینی هراس آوری به سربرد. اگر کوشش های حرفه ای وی قرین موفقیت باشند،او ،به عقیده وبر این موفقیت های حرفه ای را نشانه ای از گزینش الهی تلقی خواهد کرد. خلاصه این که ،تاکید کالون بر این اصل جزمی است که تبیین کننده فرق اساسی موجود میان آیین لوتر و آیین کالون است: در جایی که پیرو آیین لوتر به حق درصدد این برمی آید که در جست و جوی قرب خدا باشد و بدین سان،روشی در پیش می گیرد که وی را به سوی عرفان رهنمون گردد،پیرو آیین کالون ،که امیدی به چنین قربی ندارد ،بیشتر راهی را برخواهد گزید که وی را به سوی ریاضت دنیوی رهبری خواهد کرد. او برای موفقیتش در این سرای خاکی اهمیتی بسزا قائل خواهد شد چرا که آن را نشانه گزینش خویشتن در درگاه الهی خواهد شمرد. موفقیت کاری و حرفه ای در وظیفه دنیوی [شغل]، که با ثروت مادی مشخص می شود،به نشانه و علامت اصلی رستگاری و برگزیدگی تبدیل شد. انگیزه نیرومندی برای موفقیت اقتصادی در میان گروه هایی که تحت تاثیر این افکار بودند،پدید آمد. اما این انگیزه و تلاش با ضرورت زندگی مبتنی بر پرهیزگاری و صرفه جویی همراه بود. پیروان آیین پیوریتان تجمل را گناه می دانستند،بنابراین تمایل به انباشت ثروت به سبک زندگی ساده و بی تکلفی پیوند خورد. در ایران اخلاق کار در مقایسه با سایر موضوعات مرتبط با کار و شغلکمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. با این وجود، پژوهشهای اندک انجام شده حاکی از آن است که اخلاق و فرهنگ کار در ایران در مقایسه با سایر کشورهای پیشرفته در سطح پایین تری قرار دارد(معید فر، 1382: 4 ). این مشکل یکی از معضلات و تنگناهای دستیابی به توسعه همه جانبه در کشور شده است.پژوهش حاضر که یکی از اهداف آن پرکردن خلاء اطلاعاتی اخلاق کار در ایران است، به مطالعه اخلاق کار و ارتباط آن با پایگاه اقتصادی-اجتماعی افرادونگرشهای جنسیتی افراد می پردازد.

بررسی عوامل و موانع گسترش فرهنگ دینی در جامعه با تکیه بر قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1389
  فاطمه دالوند   مهدی اکبرنژاد

دین، برنامه ای آسمانی است که خداوند برای هدایت آدمیان و نیل به نجات، از آغاز آفرینش انسان تشریع فرموده که پایبندی به آن، سامان زندگی را برای انسان به ارمغان می آورد. فرهنگ کلیتی فردی و اجتماعی مربوط به یک جامعه است که شامل عقاید و آداب، عادات، اخلاق، هنر، حقوق، ارزشها، الگوها و نمادها بوده و جنبه های مادی و معنوی زندگی انسان را در بر می گیرد . این فرهنگ در سایه تعالیم آسمانی دین اسلام در قالب فرهنگ دینی تعریف می شود که از شاخصه های بارز جامعه اسلامی است. این فرهنگ مبتنی بر وحی است و از تعالیم الهی نشأت می گیرد. از شاخصه های جامعه اسلامی داشتن فرهنگ اسلامی است. از آنجا که برای تشکیل چنین فرهنگی در جامعه علل و عواملی موثر بوده و نیز موانعی بر سر راه آن وجود دارد؛ لذا در این پژوهش بر آنیم با نگاهی به منابع اسلامی – قرآن و حدیث- عوامل و موانع گسترش چنین فرهنگی را در جامعه و آثار و نتایج آن را در حوزه های فکر و عمل بررسی کنیم و راهکارهایی را ارائه دهیم. به نظر نگارنده این موارد مهم ترین عوامل و موانع گسترش فرهنگ دینی در جامعه اسلامی است که با استناد به آیات و روایات معصومین (ع) به توضیح آنها پرداخته شده است.

بررسی روش های فقه الحدیثی شیخ طوسی(ره)در تهذیب الاحکام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1390
  فرشته غلامی نسب   جمال فرزند وحی

مهمترین منبع شناخت دین اسلام، پس از قرآن، روایات معصومین(ع) است. به همین سبب مسلمانان برای دریافت احکام الهی لازم است به روایات مراجعه کنند. و از سویی بدون آشنایی با ضوابط فهم حدیث و نیز مبانی نقد آن نمی توان از روایات بهره برد و به فهم صحیح آنها دست یافت. فقه الحدیث که شاخه ای از علوم حدیث است؛ یکی از راه های آشنایی با ضوابط فهم حدیث می باشد. و شامل نقد متن حدیث، شرح مفردات و الفاظ غریب حدیث، روشهای جمع بین اخبارمتعارض است. شیخ طوسی به عنوان یکی از برجسته ترین محدثان امامیه به تالیف کتاب تهذیب الاحکام پرداخته است. او در این کتاب از روشهای نقد سندی نظیرحجیت نداشتن روایات موقوف و مضمر، یادآوری بر منفرد بودن حدیث، توجه به اتصال سند، توجه به مرسل بودن خبر، دقت در روایات شاذ... و متنی نظیر بیان معانی اخبار، بیان وجوه خبر، عرضه حدیث بر قرآن و سنت قطعی معصومین(ع)، عدم مخالفت حدیث با ضروریات عقلی... و جمع بین اخبار متعارض نظیر حمل بر رخصت، حمل بر تقیه، حمل بر ضرورت، حمل بر انکار نه اخبار، حمل مجمل بر مفصّل، حمل مطلق بر مقید، حمل عام بر خاص... بهره برده است. این رساله شامل چهار فصل می باشد. در فصل اول به کلیات، فصل دوم به مباحثی پیرامون حدیث، فقه الحدیث، اهمیت وجایگاه آن، در فصل سوم به شرح مفردات و الفاظ غریب حدیث، طبقه بندی مباحث فقه الحدیثی شامل: نقد متن حدیث و قواعد آن، تعارض در احادیث و روش های حل آن پرداخته می شود و در فصل پایانی شیوه های فقه الحدیثی شیخ طوسی در تهذیب الاحکام به طور مفصل همراه با نمونه هایی از احادیث آورده می شود. این پژوهش به صورت کتابخانه ای انجام گرفته است. امید است با بررسی شیوه های نقد سندی و متنی که شیخ طوسی در تهذیب به کار برده است؛ بتوان از آن ها برای حل تعارض واقعی و ظاهری بین احادیث استفاده کرد. کلید واژه ها: شیخ طوسی، فقه الحدیث، تهذیب الاحکام، تعارض، جمع اخبار.

بررسی شیوه های گفتار مطلوب در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1390
  نرگس شکربیگی   سهراب مروتی

سخن یکی از مواهب بزرگ الهی است که به آدمی ارزانی شده است. خداوند سبحان نه تنها استعداد سخن گفتن را با گویش های متنوع، در نهاد بشر آفرید، بلکه چگونگی و آداب آن را نیز، چه با الهام فطری و هدایت درونی و چه از راه وحی و تشریع بیرونی به وی آموخت . جامعه انسانی و?زندگی اجتماعی بشر، برای ادامه حیات خود به ابزارهایی نیازمند?است . یکی از این نیازها و ابزارهای حیاتی برای زندگی اجتماعی انسان، نعمت گفتار است که برای انتقال نیازها، دانش و?آگاهی، معارف و خواسته ها و...مورد استفاده قرار می گیرد. داشتن روابط بین فردی نه تنها در رفع نیازهای آدمی بسیار حائز اهمیت است، بلکه موجب شکوفایی استعدادها و بالابردن سطح زندگی انسان ها نیز می گردد. این ارتباط اغلب از طریق گفتار برقرار می شود. به همین دلیل، گفتار و کلام دارای انواع و اقسامی است؛ که گاه مطلوب و اثر بخش و گاهی مضر و زیان بار است. همچنین شرایطی نیز برای همین گفتار وجود دارد تا بتواند هم برای گوینده مفید باشد ، هم اینکه برای افراد جامعه اثر بخش و کارا واقع شود. قرآن کریم و روایات معصومین (ع) به خوبی این ویژگی ها و شیوه ها را برای گفتار مطلوب و اثر بخش بیان داشته است؛گاهی به روش مستقیم و صریح و گاه غیر مستقیم و با ارائه مصادیق سخن نیک و گفتگوی موثر، ما را به آداب آن رهنمون ساخته است. پژوهش حاضر کوشیده است تا با استفاده از این دو گوهر گرانبها، شرایط و ویژگی های گفتار مطلوب و کارآمد را بیان و طبقه بندی نماید. و شیوه ها و عواملی که سبب بهبود گفتار و در نهایت، مطلوب و موثر ساختن آن می گردد، را شناسایی و معرفی نماید؛ همچنین موانع برقراری این ارتباط سازنده را از نظر قرآن و حدیث روشن سازد؛ تا در زندگی روزمره بیشتر مورد استفاده قرار گیرد و بتواند راهگشایی حل بسیاری از مشکلات گردد. واژگان کلیدی: گفتار مطلوب، گفتار اثر بخش، سخن کار آمد، قرآن، حدیث.

بررسی تطبیقی بدعت از دیدگاه شیعه و اهل سنت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1390
  امیر مصطفایی   مهدی اکبرنژاد

چکیده در پژوهشی که در پیش رو دارید، به موضوع بدعت پرداخته شده است. که نقطه مقابل سنت است. یکی از مهمترین مشکلات جامعه ی اسلامی در عصر امروز و تاریخ اسلام بحث بدعت و پیامدهای ناگوار آن در زندگی مسلمانان است. این موضوع از جمله مباحثی است که از دیرباز در متون عقیده مذاهب مختلف اسلامی و مستندات روایی مورد توجه بوده است؛ تاملی گذرا و بررسی اجمالی کتب عقیده و صدها حدیث در تبیین فضیلت سنت و زشتی و نکوهش بدعت نشانگر این واقعیت است. پژوهش حاضر به دلیل اهمیت و کارکرد بدعت در جامعه اسلامی، به بحث درباره این موضوع پرداخته و با استناد به آیات قرآنی و احادیث پیامبر، ائمه و بزرگان دین با تبیین واژه بدعت، به بیان علل و عوامل بدعت از منظر اندیشمندان شیعه و اهل سنت، ویژگی و خصوصیت بدعت و بدعتگذاران از منظر اندیشمندان شیعه و اهل سنت، شیوه های پیشگیری و مبارزه با بدعت در شیعه و اهل سنت و در پایان اشتراکات و اختلافات در زمینه ی مباحث بدعت بین اندیشمندان شیعه و اهل سنت را بازگو می کند.

کار وفرهنگ گسترش آن در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  الهام کرمی   مهدی اکبرنژاد

حیات بشر بر اساس حرکت و کار بنا نهاده شده است و این امر مهم ریشه در فطرت وجودی انسان دارد ؛ خداوند در قرآن کریم آیات متعددی نازل نموده که هدایتگر بشر به سوی این امر فطری می باشند . از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصوم (ع) نیز که راهنمایان حقیقی بشر به سوی کمال بعد از کلام وحی هستند ؛ سخنان گهر باری در این زمینه روایت شده است ؛ که نشان دهنده اهمیت این موضوع می باشد . ما در این رساله به بررسی ابعاد مختلف کار و تلاشگری و روشهای گسترش آن بر مبنای قرآن کریم و احادیث مختلفی که در این زمینه وجود دارد ؛ پرداخته ایم . این رساله مشتمل بر سه فصل است که در فصل اول آن به کلیات پرداخته ایم . در فصل دوم به مطالعه فرهنگ کار و نگرش اسلام به بیکاری با زیر شاخه هایی همچون جایگاه فرهنگ کار در اسلام ، ارزش و اهمیت کار در قرآن و روایات ، عوامل کم کاری و ... و در فصل سوم به تقسیم بندی کار و راههای گسترش آن یا زیر شاخه هایی همچون انواع کار ، کارهای شایسته و ناشایست، آثار آنان و روشهای گسترش فرهنگ کار و ... پرداخته ایم. این رساله به روش توصیفی –تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانه ای انجام گرفته است . امید است که بتوان از آن به عنوان راهنمایی برای گسترش فرهنگ کار و تلاشگری در میان افراد جامعه از آن استفاده نمود و مثمر ثمر واقع شود .

مبانی معرفت شناسی فتنه و سیمای فتنه گران در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  معصومه رحیمی   مهدی اکبرنژاد

چکیده: انسان ها برای به سلامت گذشتن از فضایی که به سبب آمیخته شدن حق و باطل،غبارآلود و گم‏راه‏کننده شده است،باید ریشه ها و عوامل به وجود آورنده،شاخصه های اصلی به وجود آورندگان آن،و راه های رهایی از چنین فضایی را بشناسند.عوامل متعددی در ایجاد فضای شبهه‏آلود موثرند.«قدرت طلبی»و«انحرافات درونی»از جمله مهم ترین ابزارهایی‏ هستندکه همواره افراد مشرک و معاند در طی حیات اسلام از آنها استفاده نموده و سعی کرده‏اند زمانی با اجبار و ارعاب،آزادی انتخاب در دین و گزینش مذهب را از افراد سلب کنند، و گاهی با نیرنگ و فریب و با ظاهری آراسته،به انحراف در دین و در هم آمیختن حق و باطل بپردازند و در اعتقادات مسلمانان شبهه ایجاد کنند و از این طریق به فتنه گری در جامعه بپردازند.از سویی، شخصیت‏زدگی در طول تاریخ،اندیشه و وجدان مردم را تحت‏الشعاع قرار داده و چهره‏های به ظاهر حق به جانب،سبب ایجاد شبهه و تلبیس امر بر مردمان ساده‏لوح شده‏اند.از جمله شیوه‏های مهم تربیتی،شناخت درست فتنه ها در زندگی،علل و ریشه های ورود به آنها و راه‏های گریز از آنهاست.بر این مبنا پژوهش حاضر برآن است مبانی معرفت شناسی فتنه را از منظر قران و حدیث مورد بررسی قرار دهد.معناشناسی فتنه،علل و ریشه های ورود انسان به فتنه،شاخصه های اصلی فتنه گران،پیامدهای فتنه گری در جامعه و راه های برون رفت از فتنه ها، از جمله مهم ترین مباحثی است که در این رساله به آنها پرداخته شده است.لازم به ذکر است که از روش کتابخانه ای برای جمع آوری مطالب استفاده شده است.

بررسی موانع و راهکارهای تأمین رفاه اجتماعی در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  الهام تقی نیا   مهدی اکبرنژاد

چکیده هر حکومتی با هر ایده و شکلی تحقق کفاف در زندگی برای عموم جامعه و فراهم آوردن رفاه و آسایش همگانی را در زمره اهداف اساسی خود قرار می دهد. تأمین رفاه جامعه درکمال، سعادت و سلامت مردم آن جامعه نقش ایفا می کند. در حکومت اسلامی که هدف اصلی آن نیل جامعه و آحاد مردم،رسیدن به تعالی و کمال است؛ تأمین رفاه و آسایش از ضرورت ها می باشد؛ زیرا با تأمین رفاه و آسایش مسیر تعالی انسان ها هموار خواهد شد. در نتیجه این پژوهش در پی آن است که به تبیین و تحلیل جایگاه و اهمیت تأمین رفاه و همچنین موانع و راهکارهای تأمین رفاه اجتماعی از منظر قرآن و احادیث بپردازد.

نگرش قرآن و حدیث به قبیله و قبیله گرایی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  لیلا کوهی   مهدی اکبرنژاد

یکی از مسائل مهمی که اسلام برای آن اهمیت قائل شده و در معارف قرآنی نیز مورد توجه قرار گرفته؛ موضوع قبیله گرایی و گرایشات قبیله ای است. این پژوهش ضمن تبیین موقعیت حساس برای این نظام در حقیقت، سعی بر آن است که با استناد بر شواهد و قرائنی همچون ساختار و تعریف قبیله که به مراتب و مرزهای درونی و بیرونی اشاره دارد، به بررسی زمینه تاریخی هویت قبیله ای بپردازد که این زمینه تاریخی در چهار مرحله مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد: در دوران جاهلیت (قبل از اسلام)، در دوران پیامبر(ص)، در دوران بعد از رحلت پیامبر(ص) و دوران خلافت امام علی (ع)، در دوران جاهلیت امروزی. سپس عوامل و زمینه های بروز قبیله گرایی را مورد بررسی قرار داده و آنها را در دو عامل فردی و اجتماعی خلاصه می کند؛ که هر کدام از این دو عامل دارای زیرمجموعه هایی می باشند که عوامل فردی آن عبارتند از: ناآگاهی به مواضع حق(بی بصیرتی)، خودپرستی (کبر، عُجب، لجاجت)، تقلیدهای کورکورانه، از دست دادن روحیه اخلاص و بروز ریاکاری (نداشتن اخلاص). عوامل اجتماعی را نیز در مواردی خلاصه کرده است همچون: نیاز به هم نوع، غفلت از ارزش ها، خرافات و چگونگی آن در اجتماع، ریاست طلبی، ملاحظات خویشاوندی و دوستی(خویشاوند سالاری).و در آخر با تحلیل و بررسی آثار و پیامدهای این نظام؛ بیان می داردکه؛ در حقیقت قبیله گرایی، خودخواهی است که از حدود و حیطه فرد و خانواده تجاوز کرده شامل افراد قبیله گردیده است و خواه و ناخواه عوارضی را در بر دارد؛ عوارض مثبت و عوارض منفی. عوارض مثبت آن را در عواملی چون؛ میهمان نوازی، غیرت، حس سلحشوری، لزوم تعاون و همکاری در نیکی ها و صله رحم تبیین و توضیح می دهد که نتیجه پدید آمدن چنین آثاری در یک جامعه، وجود جامعه ای مطلوب است که باعث تنظیم روابط انسان با خدا گشته و ارتباط او را با اعضای جامعه سامان می بخشد و عوارض منفی را نیز در تعصبات شدید نژادی و قبیلگی، تفاخر، کتمان حق، غارت بیت المال، نبودن قانون عادلانه، سرمایه داری و مال اندوزی، خلاصه نموده است که همگی آنها منشأیی جز جاهلیت انسان نداشته و نتیجه ای نیز جز حاکمیت حکومت جور بر آینده جوامع از خود بر جای نخواهد گذاشت. در این تحقیق که از روش تحلیلی- توصیفی استفاده شده؛ پاسخ تمام سوالات مطرح شده در آن از منابع اسلامی یعنی قرآن و حدیث استخراج گردیده است که در ضمن بحث ها، مویدها و شواهدی نیز از میان احادیث و یافته های پژوهشی جدید بیان شده است.

الگوی رفتار در خانواده از دیدگاه کلام و سیر? علوی
پایان نامه سایر - دانشکده علوم حدیث 1390
  ناهید امیدی   مهدی اکبرنژاد

خانواده از دیدگاه اسلام، کانون الفت و محبت و کانون مهر ورزی و مودت است. در این میان امام علی (علیه السلام) محبت و صداقت را ارکان اصلی خانواده عنوان می نماید. پژوهش حاضر در صدد بررسی و شناخت الگوی رفتار در خانواده از دیدگاه کلام و سیره علوی می باشد. سئوال اصلی این پژوهش به دنبال پاسخ به آن می باشد که الگوی رفتار در خانواده در کلام و رفتار امام علی (علیه السلام ) چگونه بوده است؟ محقق با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای و بهره گیری از منابع و متون معتبر در این زمینه به بررسی وشناخت الگوی متعارف رفتار در خانواده، رفتار والدین با فرزندان، زن و شوهر و فرزندان در برابر یکدیگر در کلام و سیر? علوی پرداخته است. نتایج این بررسی نشان می دهد که محبت ورزیدن و صداقت از بنیان های اصلی خانواده در مکتب امام علی (علیه السلام) به حساب می آیند. پرهیز از دروغ و خشونت ورزی، داشتن حسن خلق و احترام متقابل اعضای خانواده نسبت به یکدیگر از مهمترین ارزش هایی است که پر کاربرد ترین عناصر مورد تأکید امام علی (علیه السلام)، محبت و مهربانی و خوش خلقی بوده و در فرهنگ علوی با صراحت کامل خشونت و زور در رفتار با خانواده نهی شده است. همچنین پاکدامنی، خوش خلقی، پرهیز از انتظارات نامعقول و تربیت صحیح فرزندان از توصیه های مهمی در فرهنگ علوی به زنان و همسران خانواده ها برای داشتن یک زندگی شیرین بوده است. واژگان کلیدی: الگوی رفتاری، کلام امام علی (علیه السلام)، سیر? امام علی (علیه السلام)، تعامل رفتاری، خانواده، اعضای خانواده، والدین، فرزندان، زن و شوهر، روابط اجتماعی.

اعتبار سنجی علائم ظهور در مهدویت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1391
  مریم گواهیان   شمس اله سراج

مسئله علائم ظهور از مسائلی است که دیرباز مورد توجه مسلمانان مخصوصاً جامعه تشیع و بالاخص صاحب نظران مسئله مهدویت بوده است براستی اعتبار این علائم و نقش آنها در ظهور حضرت به چه مقدار است آیا ادله قطعی بروقوع این علائم قبل از ظهور وجود دارد؟ در این رساله سعی شده است با بررسی علائم ظهور و تقسیم آنها به دو بخش علائم حتمی و غیرحتمی میزان اعتبار آنها در ظهور و جایگاه هر یک از آنان در این مسئله بررسی گردد، در این رساله مسائلی مانند خروج دجال، خروج سفیانی، ندای آسمانی، خروج یمانی، خروج سیدحسنی، قتل نفس زکیه و نیز دهها علائم غیرحتمی مانند فساد زمانه، شیوع بیماریها، خراب شدن محیط زیست و ... مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

بررسی استنادات ملاصدرا به آیات قرآن در مشهد دوم و سوم الشواهد الربوبیه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده علوم پایه 1391
  رقیه شفیعی   شمس اله سراج

عقل به عنوان برترین گوهر نظام هستی و اولین مخلوق و صادر از حق تعالی فصل ممیز انسان از دیگر حیوانات می باشد. در میان انسانها نیز معیار برتری و کمال اشخاص به عقل بوده و برترین انسانها که انسان کامل شناخته شده، و عقل کل همانا رسول اکرم (ص) می باشد؛ او در واقع تجلی عقل میان انسانها است، به عبارت دیگر عقل جزئی همان رسول باطنی، و رسول ظاهری عقل کل می باشد. شریفترین انسان و عزیزترین انبیا و خاتم رسل علیهم السلام به مرکز دایره حکمت و فلک و حقیقت و خزانه عقل امیرالمومنین (ع) گفت: (یا علی إذا رأیت الناس مقربون الی خالقهم بإنواع البر تقرب الیه بإنواع العقل تسبقهم ). و این چنین خطاب با چون بزرگی راست نیامدی که اندر میان خلق چنان بود که معقول اندر میان محسوس. گفت: یا علی مردمان چون اندر کثرت عبادت رنج برند، تو اندر ادراک معقول رنج بر، تا بر همه سبقت گیری. لاجرم چون به دیده بصیرت عقلی مدرک اسرار همه گشت، همه حقایق را اندر یافت و معقول را اندر یافت و دیدنی یکی حکم دارد و برای آن بود و برای آن بود که گفت: لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا". و هیچ دولت آدمی را بهتر از ادراک معقول نیست (ابن سینا، 1374 : 86). خداوند متعال به واسطه شریعت محمدی منتی بزرگ بر آدمیان نهاد و با انزال قرآن نعمتش را بر مسلمانان تمام کرد، که البته سزاوار و درخور شریعتی عالمگیر و جهانی، غیر این نمی تواند باشد. قرآن همان کتابی است که حضرت حق از طریق خاتم رسل صلی الله علیه و آله و سلم بر انسان عرضه کرد تا در تمام اعصار و اقتار چراغ هدایت انسان باشد. بدین ترتیب بشر میتواند با داشتن دو بال هدایت در آسمان معرفت و حقیقت پرواز کند و به سیر و سلوک آفاقی و انفسی بپردازد. کاروان اندیشه بشر که از آغاز خلقت همراه انسان بوده است در طی قرون دستاوردهای زیادی داشته و در تمام نقاط و در میان اقوامی که فرد یا افرادی اهل فکر داشته اند توانسته، رحل اقامت افکنده و یا همراهانی برای خود برگیرد. مسلمانان، یعنی کسانی که بر خوان قرآن نشسته اند و برنامه معاش و معاد خود را از کتاب هدایتگر الهی اخذ می کنند نیز در معرض اندیشه های فلسفی (یونانی) قرار گرفته و خواه ناخواه از آن متأثر شده اند. بویژه این که در قرآن مقوله برهان و تعقل مورد احترام و ارج قرار گرفته است. به عبارت دیگر عنان اندیشه فلسفی یونانی با ورود به جهان اسلام در دست کسانی قرار گرفت که متأثر از تعلیمات روشنگرانه دینی و در یک کلمه قرآن کریم بودند؛ البته در این میان کسانی بودند که مقوله تدبر و تعقل را که فلسفه نامیده می شود مردود شناخته و برای نیل به حقیقت، تمسک به قرآن را کافی دانسته و به آن بسنده کرده اند و چه بسا که پرداختن به علوم عقلی در سایه شریعت را، ضلالت بشمار آوردند و افرادی هم بودند که برای وصول به حقیقت و کمال انسانی عقل را بهترین مرشد و گاه تنها مرشد و دلیل می دانستند. ما در اینجا در پی تصدیق یا رد گروه خاصی نیستیم، بلکه هدف، بیان این واقعیت است که تأثیر همه جانبه قرآن و حضور پر رنگ آن در زندگی مسلمانان ایشان را طوری اقناع کرده بود که به عامل دیگری نیاز نداشتند و خود قرآن همه جهات را در بر گرفته بود. از سوی دیگر آنان که وارثان اندیشه و تفکر انسانی در طول قرنها بودند نمی توانستند این دستاوردهای ارزشمند را نادیده گرفته، و آن را کنار بگذارند.

آسیب شناسی مباحث مهدویت با رویکردی بر انتظار و علائم ظهور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  سعدی پروری   شمس اله سراج

چکیده یکی از مسائل مهم در باب دین پژوهی مسأله ی آسیب شناسی آموزه های دینی است و یکی از آموزه های دینی که در جای خود بسیار با اهمیت می نماید مسأله ی اعتقاد به مهدویت و انتظار است که متأسفانه در طول اعصار و قرون با انحرافات زیادی همراه شده است . پژوهش حاضر اختصاص به مبحث آسیب شناسی مقوله ی مهدویت به طور اعم و مسأله انتظار و علائم ظهور به صورت اخص دارد. در این تحقیق ابتدا بحث آسیب شناسی مطرح و به ابعاد آن پرداخته شده است و سپس آسیب شناسی فرهنگ مهدویت مانند تحریف های انتظار،استعجال ظهور،توقیت،چهره ی غیر واقعی امام ،مدعیان دروغین ،تطبیق غلط علائم ظهور ،ترویج ملاقات گرایی ،شعار گرایی،انکار ،تحریف، تخریب، حصار بندی و حصار شکنی و...مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و برای هریک راهکار مناسب ارائه شده است. در فصل اول این تحقیق کلیات و مفاهیم آسیب شناسی،در فصل دوم مسأله ی آسیب ها به صورت مفصل، در فصل سوم علل و عوامل آسیب ها و در فصل چهارم پیامدها و راهکارهای مقابله با آسیب ها مورد بررسی قرار گرفته است. کلید واژه ها : آسیب شناسی،انتظار،مهدویت،ملاقات گرایی،حصار شکنی ،علائم ظهور،توقیت،استعجال،ظهور.

اعتبار سنجی روایات جمع و تدوین قرآن کریم در زمان خلفای سه گانه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  فرشته دارابی   سهراب مروتی

مسئله جمع و تدوین قرآن کریم و اصول حاکم بر آن، از مسائل مهّم علوم قرآنی و اسلامی است. به این موضوع از نظرگاه های مختلف نگریسته شده است. این مسئله در همه ی ادوار تاریخی، محققان و اندیشمندان اسلامی و حتی در قرن معاصر مستشرقین را به تکاپو در این رابطه وادار نموده است. البّته در آغاز باید توجه نمود که این بحث صرفاً یک بحث علوم قرآنی مستقل نیست، بلکه بحث های علوم قرآنی دیگری مانند مسئله توقیفیت آیات و سوره-ها و مسئله تحریف و... را تحت الشعاع خویش قرار داده است. به جرأت می توان گفت از اهّم مباحث علوم قرآنی است که در بین فریقین درباره آن نظرات ضد و نقیضی وجود دارد. عده ای معتقد به جمع قرآن در زمان رسول(ص) و عده ای دیگر بر این باورند که قرآن در زمان خلفا جمع گردیده است؛ البته، هر کدام از طرفین جهت اثبات مدعای مورد نظرشان، ابزارها و شیوه های متفاوتی را به یاری می طلبند. افق نگاه محقق در این پژوهش، تکیه بر روایات جمع قرآن در زمان خلفای سه گانه دارد. بر این اساس که این روایت ها را از جوامع روایی، به ویژه اهل سنت گرد آورده و با استناد به شواهد و قرائن مستند بین فریقین و علی الخصوص اهل سنت به تحلیل و اعتبار سنجی این روایت ها پرداخته است. از تحلیل و اعتبارسنجی روایات دوران خلافت ابوبکر و عمر این چنین برداشت می شود، که این روایات در اصل، در برگیرنده معنایی مشترکی از جمع قرآن کریم می باشد؛ که به تبع آن ضوابط و معیارهای سنجش مشترکی برای تحلیل این روایات بهره گرفته شده است. اما، با توجه به ویژگی های خاص زمان عثمان و ضوابط و معیارهای فقه الحدیثی، روایات جمع قرآن در این دوره مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته که در پی آن، معنای متفاوتی از جمع قرآن در زمان ایشان استنباط می گردد؛که آن را از سایر دوره ها متمایز می نماید. به این ترتیب علاوه بر اعتبار سنجی روایات این دوره، تحلیلی بر اقدام بدیع عثمان نیز در فصل آخر صورت گرفته است تا ابعاد متفاوت این اقدام، اعم از زمان، تعداد، منابع، واکنش ها و... مورد کنکاش و واکاوی قرار دهد. این پژوهش با شیوه کتابخانه ای- اسنادی به استخراج احادیث جمع آوری قرآن در زمان خلفای سه گانه از منابع اصلی حدیثی اهل سنت پرداخته و سپس با روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از ابزارهای نقد حدیث (نقد سندی و متنی) درصدد نقد و اعتبار سنجی این روایت ها است.

آسیب شناسی زندگی متکاثرانه در قرآن و حدیث با رویکردی بر نظرات مقام معظم رهبری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات 1392
  طیبه ابراهیمی   سهراب مروتی

چکیده بسیاری از انسان ها هویت حقیقی شان را فراموش کرده و به خودبیگانگی دچار شده اند، طبیعی است که چنین حالتی، انسان مسلمان را دچار بحران خواهد کرد. هر انسانی در طول زندگی با شرایطی مواجه می شود که اگر فریادرسی نداشته باشد، ممکن است غرق شود. تکاثر یکی از بارزترین این شرایط است، که سبب خروج فرد از حد و مرز الهی و چهارچوب انسانی می گردد. تکاثر یا زیاده طلبی در صورتی اتفاق می افتد که شخص بیش از آن چه نیاز دارد، طلب، و برای به دست آوردن آن تلاش نماید. این موضوع از همان سال های نخست ظهور اسلام، مورد توجه شارع دین بوده تا جایی که یک سوره از قرآن به آن اختصاص داده شده است . بر این اساس پژوهش حاضردر پی آن است که با تکیه بر آموزه های سعادت بخش ثقلین و مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری، نخست به ارائه تعریف صحیح و همه جانبه از زندگی متکاثرانه، و سپس به بررسی عوامل پیدایش این نوع از زندگی پرداخته، در مرحله بعد نیز به واکاوی آسیب های ناشی از این نوع زندگی که باعث غرق شدن در ورطه هولناک و مسیر انحرافی می گردد، اختصاص دهد. در نهایت نیز، با کنکاش در آموزه های اصیل دینی و رهنمودهای مقام معظم رهبری راهکارهایی برای مقابله با این نوع از زندگی به خوانندگان عرضه نماید. این پژوهش با شیوه کتابخانه ای به استخراج مطالب و با تکیه بر روش کیفی، به توصیف و تحلیل این آموزه ها پرداخته است.

بررسی روایات تفسیری صادقین (ع) در جزء 21 قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  راضیه فتاحی   جمال فرزند وحی

یکی از منابع اصلی در تفسیر قرآن ائمه اطهار(ع) هستند؛ که به گفته پیامبر(ص) ثقل اکبرند. و قرار گرفتن این ثقل در کنار قرآن کریم، مبین وتفهیم کننده مفاهیم آن می باشد. با توجه به اینکه درعصر صادقین (ع) این دو امام بزرگوار ازآزادی بیشتری جهت ترویج معارف قرآنی سود می بردند؛ مسلما در تفسیر قرآن کریم نیز نسبت به سایر ائمه از فعالیت بیشتری برخوردار بودند. با توجه به اینکه حدیث در نزد محدثین از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است؛ همچنین با گذشت زمان و روی کار آمدن حاکمانی که آموزه های دینی را خطری بر سر راه خود می دیدند احادیث دستخوش تغییر و تحول شده و با گذشت زمان، احادیث جعلی رواج پیدا نموده است؛ لذا پژوهش و کاوش در مورد احادیثی که از رسول اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) نقل شده و در میان امت رایج گردیده است لازم وضروری است و فهم درست از گفتار آنان بسیار مهم است. این پژوهش به بررسی سندی و متنی روایات رسیده از این دو معصوم در جزء21 قرآن کریم پرداخته است.در بررسی سندی به ارزیابی کیفیت سند و چگونگی حال راویان مذکور در آن از حیث وثاقت، عدالت و ضبط ونیز بررسی اتصال یا عدم اتصال سند ودر بررسی متنی به ارزیابی مطالب و محتوای حدیث از حیث صحت یا عدم صحت با عرضه مضمون آنها بر منابع و معیار های قطعی مانند قرآن، روایات و... می پردازد. هدف از انجام چنین پژوهشی بررسی صحت و سقم روایات رسیده از این دو معصوم در جزء21 قرآن کریم می باشد. این پژوهش به روش توصیفی _ تحلیلی انجام گر فته و شیوه جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای می باشد..

مبانی، مولفهها وعوامل موثر دراحیا گری نهضت امام حسین)ع( از منظر قرآن وحدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  سهیلا آزادیان   محمدرضا حسینی نیا

ارزشها و فضیلتهای هر مکتب، مذهب و هر اندیشهای، در گذر زمان گرد فراموشی می گیرند. یااز مسیر اصلی خویش منحرف و دچار ضربهای بنیانی می شوند. برای جبران چنین آفت بزرگی، باید شخصیتهای موثر جامعه به احیا وبازسازی آن اصول وارز شهای فراموش شده بپردازند.موضوع احیاگری در قرآن کریم به عنوان یکی از اهداف عمدهی پیامبران در دمیدن روح حیات به جامعه معرفی شده است: دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامیکه « ؛) انفال/ 42 (» اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ « »! شما را به سوی چیزی میخواند که شما را حیات میبخشد در شنا سایی این جنبش های بیدارگرانه به یک سری مبانی، مولفهها و عواملی که در این حرکتها تأثیرگذار میباشند پی میبریم. در میان حرکت های احیاگرانه، نهضت امام حسین)ع( به دلیل ریشهدار بودن مبانی و مولفه- های آن در دین، تأثیری به مراتب افزونتر در جوامع دینی دارد.که این مبانی و مولفهها، ظرفیت تأثیر گذاری در زمان ها ومکان های دیگر را دارند. زیرا در صورت بروز خطر در دین، انحراف وانحطاط جامعه ی اسلامی، هر مجاهد فی سبیل الله که بخواهدآن فساد را ریشه کن سازد، با اتکا وعمل به این مبانی ومولفه ها و شناسایی آفات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن ، می تواند به تجدید بنای نظام و حفظ ارزش ها و آرمان های آن بپردازد. لذا با توجه به ضرورت این مسأله، تحقیق حاضر بر آن است به معنا شنا سی واژهی مبانی، مولفه، احیاگری و نهضت بپردازد و مبانی نظری )خدا شناسی، جهانشناسی، انسانشناسی، دینشناسی، امام شناسی دشمنشناسی و زمان- شناسی(نهضت بیدارگرانه امام حسین)ع( را در لابه لای آیات قرآن و سخنان امام حسین)ع( به دست آورد. هم- چنین با در نظر گرفتن علل وعوامل)سیاسی، اجتماعی، فرهنگی واقتصادی( که در شکلگیری نهضت امام )ع( موثر بودهاند؛ مولفههای)بصیرت، شجاعت، عدالتطلبی و ظلم ستیزی، تفکر جهادی و شهادت طلبی، مسئو لیت پذیری، حریت وآزادگی، تکریم محوری وعزتمداری،صلابت اعتقادی و رفتاری و صبر و استقامت(در وجود شخص امام حسین)ع( و یارانش را تحلیل نماید.لازم به ذکر است که از روش کتابخا نهای برای جمع آوری مطالب استفاده شده است.

اقتصاد مقاومتی از منظر قرآن و روایات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی ایلام 1393
  ایوب قلاوند   مهدی اکبرنژاد

بین آرمان های دینی و اقتصاد در مکتب اسلام تعامل و هماهنگی کاملی وجود دارد، تا جایی که اسلام اقتصاد را وسیله ای جهت رشد و تعالی انسان می بیند. دین مبین اسلام برای برقراری عدالت و رفع تبعیض های اقتصادی و همچنین حاکمیت سیاسی اسلام و رسیدن به پیش فرض های محقق کننده اقتصاد مقاومتی راهبردهایی را پیش روی فرد و جامعه اسلامی قرار می دهد؛ از این رو، در فرهنگ اقتصادی اسلام، اهتمام به علم و دانش، ترغیب به کار، اهمیت دادن به وجدان کاری و اخلاق، پرهیز از اسراف و تبذیر، به کارگیری الگوی قناعت و زهد، تلاش در امر تولید و عدم وابستگی به دیگران در کالاهای استراتژیک و عزت مندی جامعه اسلامی زمینه را برای رسیدن به الگوی متناسب با آرمان های اقتصادی در اسلام فراهم می آورد که به حاکمیت سیاسی جامعه اسلامی منجر می گردد. بنابراین قرار دادن برنامه های اقتصادی بر مبنای نظام نظری اقتصاد مقاومتی و تلاش برای رسیدن به آرمان های مورد نظر آن زمینه پیشرفت مادی ـ معنوی، دنیوی ـ اخروی و بُعد فردی و اجتماعی جامعه را تضمین می نماید و رسیدن به استقلال، خودکفایی و حاکمیت سیاسی اسلام و به طور کلی ضرورت های اقتصاد مقاومتی را فراهم می آورد.

اصول مدیریت جهادی در قرآن و روایات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی ایلام 1394
  عبدالله رضایی اصل   مهدی اکبرنژاد

چکیده تأکید مکرر بر مفهوم نوینی به نام «مدیریت جهادی» را میتوان در تداوم الگوسازی و گفتمان سازی رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان ترسیم کننده افق حرکتی انقلاب و نیروهای انقلابی دانست؛ الگوسازی و مفهوم سازیهایی که پیش از این نیز در قالب عناوینی نظیر «الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت»، «اقتصاد مقاومتی» شاهد آن بودهایم. مفهوم «مدیریت جهادی» در قالب یک الگوی بومی مدیریتی متعلق به انقلاب اسلامی و برآمده از تجارب این انقلاب، آن هنگام میتواند از چارچوب یک اصطلاح مفهومی فراتر رفته و جنبه عینی و انضمامی بهخود بگیرد که مبانی، زمینهها و مولفههای آن از زوایای گوناگون مورد بحث و دقت قرار گرفته باشد. بنابراین مدیریت جهادی واجد خصوصیات و ویژگیها و اصولی است که میتواند در موفقیت سازمانها نقش اساسی ایفا نماید. این اصول در بطن دستورها، توصیهها، نظرها و شیوههای به کار گرفته شده توسط پیشوایان دین، حضور و وجود عینی داشته است، ولی برای استفاده از آن در سطوح سازمانی و کاربردی کردن آنها در سازمانها، نیازمند کار پیشگامانه است که انشاءالله به بررسی این اصول پرداخته خواهد شد. کلمات کلیدی: اصول، مدیریت، جهاد، فرهنگ.

فرهنگ موسوی و فرعونی در قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1388
  مریم چله   شمس الله صفرلکی

خداوند به روح بلند پرواز انسان زاد و توشه‏ای چون اندیشه ، بینش و نفس قوی سازندگی و سنجش عطا کرد و قلب او را گنجینه ا‏ی عظیم نهاد. وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ ... و با این بیان انسان را بر بسیاری از موجودات برتری داد و در مسیر کمال قرار داد. اما خداوند از ضعف انسان آگاه بود و پیامبران خود را فرستاد تا آنها را انذار کنند. آنها پیام خدا را به مردم رسانند و در حالیکه جلودار این کاروان بودند، بشریت را به حرکت واداشتند. امّا بشر ...! گروه ها ودسته ها گشتند ومتفرق شدند و به سوی اهدافی واهی به حرکت درآمدند.گاه درمقابل منجیان ایستادند و بر یکدیگر ستم روا داشتند... در این رساله سعی برآن شده است که دو فرهنگی را که قرآن باجامعیت ولایتناهی بودن اقیانوس معارف و نیز اسوه نمایی و چهره پردازی هایش به آن پرداخته به صورت جزیی تر و موردی آورده شود.

بررسی عوامل سعادت در قرآن و انجیل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام 1388
  علی عزتی اردجی   حسن قنبری

مساله «سعادت» و «خوشبختی» از مسائل و موضوعات سرنوشت ساز و حیاتی برای هر انسانی است از این جهت که بداند اساساً خوشبختی چیست و راه رسیدن به آن کدام است؟ زیرا هر انسان به واسطه فطرت خود، همواره در جستجوی کمال مطلق است. ما در این پژوهش به طرح دیدگاه اسلام و مسیحیت از منظر کتب مقدس این ادیان، در خصوص مهمترین عوامل رسیدن به سعادت که تأثیری مستقیم در این مورد دارد و به طور مختصر به مقایسه ی این عوامل با یکدیگر می پردازیم.