نام پژوهشگر: رقیه شفیعی
رقیه شفیعی شمس اله سراج
عقل به عنوان برترین گوهر نظام هستی و اولین مخلوق و صادر از حق تعالی فصل ممیز انسان از دیگر حیوانات می باشد. در میان انسانها نیز معیار برتری و کمال اشخاص به عقل بوده و برترین انسانها که انسان کامل شناخته شده، و عقل کل همانا رسول اکرم (ص) می باشد؛ او در واقع تجلی عقل میان انسانها است، به عبارت دیگر عقل جزئی همان رسول باطنی، و رسول ظاهری عقل کل می باشد. شریفترین انسان و عزیزترین انبیا و خاتم رسل علیهم السلام به مرکز دایره حکمت و فلک و حقیقت و خزانه عقل امیرالمومنین (ع) گفت: (یا علی إذا رأیت الناس مقربون الی خالقهم بإنواع البر تقرب الیه بإنواع العقل تسبقهم ). و این چنین خطاب با چون بزرگی راست نیامدی که اندر میان خلق چنان بود که معقول اندر میان محسوس. گفت: یا علی مردمان چون اندر کثرت عبادت رنج برند، تو اندر ادراک معقول رنج بر، تا بر همه سبقت گیری. لاجرم چون به دیده بصیرت عقلی مدرک اسرار همه گشت، همه حقایق را اندر یافت و معقول را اندر یافت و دیدنی یکی حکم دارد و برای آن بود و برای آن بود که گفت: لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا". و هیچ دولت آدمی را بهتر از ادراک معقول نیست (ابن سینا، 1374 : 86). خداوند متعال به واسطه شریعت محمدی منتی بزرگ بر آدمیان نهاد و با انزال قرآن نعمتش را بر مسلمانان تمام کرد، که البته سزاوار و درخور شریعتی عالمگیر و جهانی، غیر این نمی تواند باشد. قرآن همان کتابی است که حضرت حق از طریق خاتم رسل صلی الله علیه و آله و سلم بر انسان عرضه کرد تا در تمام اعصار و اقتار چراغ هدایت انسان باشد. بدین ترتیب بشر میتواند با داشتن دو بال هدایت در آسمان معرفت و حقیقت پرواز کند و به سیر و سلوک آفاقی و انفسی بپردازد. کاروان اندیشه بشر که از آغاز خلقت همراه انسان بوده است در طی قرون دستاوردهای زیادی داشته و در تمام نقاط و در میان اقوامی که فرد یا افرادی اهل فکر داشته اند توانسته، رحل اقامت افکنده و یا همراهانی برای خود برگیرد. مسلمانان، یعنی کسانی که بر خوان قرآن نشسته اند و برنامه معاش و معاد خود را از کتاب هدایتگر الهی اخذ می کنند نیز در معرض اندیشه های فلسفی (یونانی) قرار گرفته و خواه ناخواه از آن متأثر شده اند. بویژه این که در قرآن مقوله برهان و تعقل مورد احترام و ارج قرار گرفته است. به عبارت دیگر عنان اندیشه فلسفی یونانی با ورود به جهان اسلام در دست کسانی قرار گرفت که متأثر از تعلیمات روشنگرانه دینی و در یک کلمه قرآن کریم بودند؛ البته در این میان کسانی بودند که مقوله تدبر و تعقل را که فلسفه نامیده می شود مردود شناخته و برای نیل به حقیقت، تمسک به قرآن را کافی دانسته و به آن بسنده کرده اند و چه بسا که پرداختن به علوم عقلی در سایه شریعت را، ضلالت بشمار آوردند و افرادی هم بودند که برای وصول به حقیقت و کمال انسانی عقل را بهترین مرشد و گاه تنها مرشد و دلیل می دانستند. ما در اینجا در پی تصدیق یا رد گروه خاصی نیستیم، بلکه هدف، بیان این واقعیت است که تأثیر همه جانبه قرآن و حضور پر رنگ آن در زندگی مسلمانان ایشان را طوری اقناع کرده بود که به عامل دیگری نیاز نداشتند و خود قرآن همه جهات را در بر گرفته بود. از سوی دیگر آنان که وارثان اندیشه و تفکر انسانی در طول قرنها بودند نمی توانستند این دستاوردهای ارزشمند را نادیده گرفته، و آن را کنار بگذارند.
رقیه شفیعی سیدکاظم علوی لنگرودی
چکیده: هدف از ت‍ح‍ق‍ی‍ق ح‍اض‍ر ارزشیابی از محتوای کتاب علوم تجربی پایه ی هفتم از نظر دبیران و دانش آموزان شهرستان مبارکه (اصفهان) بود. روش پ‍ژوه‍ش ح‍اض‍ر توصیفی پ‍ی‍م‍ای‍ش‍ی ، و جامعه آماری م‍ت‍ش‍ک‍ل از دبیران علوم تجربی به ت‍ع‍داد 30 نفر و دانش آموزان پایه اول دوره اول م‍ت‍وس‍طه جدید به ت‍ع‍داد 1931 نفر بوده است . ح‍ج‍م ن‍م‍ون‍ه با جامعه آماری برای دبیران یکسان و برابر 30 نفر و از روش سرشماری انتخاب شده و برای دانش آموزان با اس‍ت‍ف‍اده از ف‍رم‍ول ک‍وک‍ران 320 نفر ب‍رآورد ش‍د، که این ت‍ع‍داد از طریق ت‍ص‍ادف‍ی خ‍وش‍ه ای انتخاب شده اند. با اس‍ت‍ف‍اده از دو پ‍رس‍ش نامه م‍ح‍ق‍ق س‍اخ‍ت‍ه با پ‍ای‍ای‍ی 83/ از طریق آل‍ف‍ای ک‍رون‍ب‍اخ برای پرسشنامه دبیران و مقدار81/ برای پرسشنامه دانش-آموزان، داده های مورد نیاز ج‍م‍ع آوری ش‍د. داده ها با اس‍ت‍ف‍اده از آم‍ار توصیفی (م‍ی‍ان‍گ‍ی‍ن ، ان‍ح‍راف اس‍ت‍ان‍دارد و..) و آم‍ار اس‍ت‍ن‍ب‍اطی شامل t ت‍ک م‍ت‍غ‍ی‍ره ، آزمون فریدمن، آزمون t با دو گروه م‍س‍ت‍ق‍ل ، به همراه ن‍رم اف‍زار 19 spss ت‍ح‍ل‍ی‍ل ش‍د. ی‍اف‍ت‍ه های به دست آم‍ده ن‍ش‍ان داد که در ت‍دوی‍ن محتوای کتاب به م‍واد ت‍ص‍وی‍ری ارائ‍ه شده ، ، م‍ی‍زان ت‍ق‍وی‍ت خ‍ودارزش‍ی‍اب‍ی، ارت‍ب‍اط ع‍م‍ودی و اف‍ق‍ی ب‍ی‍ن مطالب کتاب ، تناسب ت‍م‍ری‍ن‍ات، فعالیت ها، تناسب باتوجه به نیازهای روزمره ب‍الات‍ر از ح‍د م‍ت‍وس‍ط ت‍وج‍ه شده است . تناسب مطالب با توان ذهنی و فکری دانش آموزان از نظر دبیران پایین تر از ح‍د م‍ت‍وس‍ط و از نظر دانش آموزان در ح‍د م‍ت‍وس‍ط است . هم چنین م‍ی‍زان زم‍ان ت‍ع‍ی‍ی‍ن شده برای تدریس با ح‍ج‍م کتاب از نظر دبیران و دانش آموزان پایین تر از س‍طح م‍ت‍وس‍ط است . ت‍وص‍ی‍ه می گردد در ت‍دوی‍ن کتاب جدید به توان ذهنی و فکری دانش آموزان و زم‍ان ت‍ع‍ی‍ی‍ن شده برای تدریس ب‍ی‍ش‍ت‍ر ت‍وج‍ه گردد.