سعادت به عنوان مسأله ای فلسفی از این جهت که مبین برترین منزلت و غایت کمال عقل و فضل آدمی است پیوسته محل توجه فیلسوفان قرار گرفته است. آیا همه فیلسوفان یک معنا از سعادت را در نظر داشته اند؟ آیا در تعین و مصداق آن اتفاق نظر دارند؟ آیا سعادت به معنای فلسفی می تواند مفاهیم دینی یا اخلاقی را در بر داشته باشد؟ این منزلت، اگرچه از حیث مفهوم و معنای مصطلح تا حدودی مورد اتفاق است، مصداق و تعین خارجی آ...

طبقه‌بندی فضایل کار دشواری است. با توجه به وجوه اشتراک و اختلافی که میان فضایل وجود دارد، فهرست‌های گوناگونی از آن‌ها بیان شده است. توماس آکویینی، متأله کلیسای کاتولیک، که دربارۀ دینداری مسیحی دغدغه‌های عقلانی دارد، در کتاب جامع الاهیات (Summa Theologica) خود، ‌مفصل‌ترین طبقه‌بندی از فضایل را به دست داده است. وی فضایل را با دو رویکرد فلسفی و الاهیاتی تقسیم‌بندی می‌کند. بحث فضایل فلسفی او مبتنی ...

اندیشه‌های سیاسی در اسلام بر مبانی نظری خاص و متعددی استوار است که یکی از مهم‌ترین آنها مبانی فلسفی است. نوشتار حاضر با هدف تبیین این گروه از مبانی، به بررسی دسته‌ای از دیدگاه‌های‌کلان و اساسی درباره هستی، انسان و معرفت می‌پردازد‌که پذیرش آنها اندیشه‌های سیاسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افزون بر این، به شرایط و عوامل سیاسی ـ اجتماعی تأثیرگذار بر این اندیشه‌های فلسفی ـ سیاسی نیز پرداخته شده تا ...

این تحقیق ، «حرکت پذیری » و وجود حرکت در مجردات مورد بررسی قرار داده و می کوشد تا به این مسأله پاسخ روشن و مستدلی بدهد. هدف واپسین نگارنده آنست که نشان دهد حرکت و تغیّر در امورمجرد، به لحاظ فلسفی و عقلی امری پذیرفتنی و قابل قبول است و از دیگر سو، تعارض و ناسازگاری ای که در نظر ابتدای میان متون دینی و یافته های عقل فلسفی به نظر می رسد زدودنی است . برای دستیابی به این هدف ابتدا در یک فصل سیر بحث ح...

وحی در نظر ملاصدرا، اتصال و اتحاد روح نبی با عالم عقل و خیال‌ است. برای اینکه این اتصال صورت گیرد، انسان باید ضمن بی‌توجهّی به‌ امیال حیوانی و نباتی، به ادراک‌های عقلی روی بیاورد و عقل را بر امیال‌ حیوانی حاکم نماید. ملاصدرا برای اثبات این مسأله، از مبانی فلسفی خود مانند اتحاد عقل و عاقل و معقول و مراتب وجودی عقل، خیال و حس استفاده می‌کند و بدین ترتیب نواقص نظریه مشّایین را برطر...

علوم عقلی در اصطلاح به مجموع علوم و اطلاعاتی گفته می شود که با تعقّل و استدلال، سر و کار دارند و آنچه در زیر مجموعه این علوم قرار می گیرند عبارت اند از: حکمت ـ که شامل فلسفه و اخلاق می شده است ـ و کلام. اواسط قرن سوّم تا پنجم و ششم هجری را می توان «عصر خرد گرایی» و دوران رواج علوم عقلی دانست. از آنجا که بیشتر شاعران این دوره، «حکیم» بوده اند و آشنا به معارف و علوم گوناگون دوران خود، آثارشان آکنده...

چکیده مقاله حاضر به بررسی آراء علامه محمدحسین طباطبائی (1281ـ1360 هـ . ش) در زمینه نحوه هستی جامعه می‌پردازد. نگارنده بر این نظر است که آراء ایشان در این زمینه، متضّاد، متنافی و غیرقابل جمع است. در حالی که ایشان در آثار فلسفی محض خود همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم بر اعتباری بودن اجتماع تصریح می‌کنند، در آثار تفسیری ـ فلسفی (theosophic) خود بر عینی و واقعی و حقیقی بودن جامعه تأکید دارند. ر...

طبقه بندی فضایل کار دشواری است. با توجه به وجوه اشتراک و اختلافی که میان فضایل وجود دارد، فهرست های گوناگونی از آن ها بیان شده است. توماس آکویینی، متأله کلیسای کاتولیک، که دربارۀ دینداری مسیحی دغدغه های عقلانی دارد، در کتاب جامع الاهیات (summa theologica) خود، مفصل ترین طبقه بندی از فضایل را به دست داده است. وی فضایل را با دو رویکرد فلسفی و الاهیاتی تقسیم بندی می کند. بحث فضایل فلسفی او مبتنی ب...

هدف این نوشتار تبیین قرآنی یکی از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه انسان شناسی فلسفی، یعنی مسأله تقدم و تأخر نفس از بدن می باشد. این بحث تاکنون بیشتر مورد توجه فلاسفه و متکلمان بوده و کمتر به تبیین قرآنی ـ فلسفی آن پرداخته شده است. ازاین رو پژوهش حاضر به تحلیل قرآنی ـ فلسفی این موضوع پرداخته است. در این راستا نخست معانی نفس در قرآن را مطرح می کند، سپس مهم ترین دیدگاه های فلسفی را در باب تقدم و تأخر ...