هدف این پژوهش مطالعة عوامل مؤثر فرهنگی‌ ‌اجتماعی و روان‌شناختی در خودکشی و شناسایی آنها به‌صورت بوم‌شناختی و همچنین مقایسة این عوامل در بین زنان اقدام‏کننده به خودکشی در دو کشور ایران و تاجیکستان است، که با استفاده از رویکرد روش‌شناسی کیفی انجام شده است. نمونه‌گیری از افراد به‌صورت اشباعی، شصت نفر (از هر کشور سی نفر)‌، از طریق مصاحبه‌های عمیق (با پایایی مناسب) انجام شده و تا اشباع داده‌ها ادامه...

توپونیمیا علمی است که راجع به نام های محل و موضع های اهالی نشین بحث می کند. در این مقاله که دایر به سرنوشت نام های جغرافی وادی حصار، یکی از موضع های قدیمی تاجیک نشین، به نگارش درآمده، براساس معلومات اثر تاریخ همایون گلشنی در این باره اظهارنظر شده است. تاریخ همایون اثری مربوط به قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم است که مؤلف آن را در هشت مقاله به عدد ایالات بخارای شریف ترتیب کرده است. عنوان مقالۀ ششم...

تاجیکان قریحۀ شاعری را جوهر ذاتی و جزئی از سرشت خود می‌دانند و این موضوع در بیانات اهل ادب و فرهنگ این ملت کاملاً مشهود است. پیوند قوی ذهن و ذوق و شعور جمعی مردم این سامان با ادبیات سبب شده است که در مراحل گوناگون تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، فهم و ذوق و معرفت ادبی عاملی اصلی و راهگشا باشد. ازهمین‌رو، توجه به ادبیات تاجیک و معرفی شخصیت‌های ادبی این عرصه همواره مورد توجه پژوهندگان ادبیات بوده...

پس از جدایی ترکمنستان از شوروی سابق در سال 1991، حکومت ترکمنستان برای نشان دادن استقلال و ابراز موجودیت کشور ترکمنستان بر پایۀ قوم ترکمن، به تعریف گذشته و فرهنگی مشترک برای قبایل موجود در کشور پرداخته که با وجود داشتن زبان و دین مشترک، هرگز به عنوان قوم یا ملتی واحد در کنار یکدیگر زندگی نکرده بودند و هیچ گاه دولت جداگانه ای برای خود نداشته و تاریخ آنها از دیگر اقوام آسیای میانه، هم چون ازبک ها ...

محمودخواجه بهبودی سرور جدیدان آسیای مرکزی و یکی از روشنفکران آگاه از وضع معنوی جامعه و علم و معارف است. این مقاله با هدف بررسی نقد ادبی در نشریه های بهبودی، یعنی سمرقند و آیینه، به نگارش درآمده است. یکی از تألیفات بهبودی که رگه هایی از نقد ادبی در آن به چشم می خورد، مقاله ای با نام «مناظره حقیده (دربارۀ مناظره)» است که در آن راجع به مناظره نوشتۀ عبدالرئوف فطرت بحث کرده است. بهبودی مناظره فطرت ر...

مبارک وخانی (۱۸۲۴-۱۹۰۲)، عارف، شاعر و هنرمند توانا و از بنیان گذاران کلام اسماعیلی در عرصۀ فرهنگ ملت تاجیک است. نکتۀ مرکزی افکار فلسفی او در کلیات، حاجات و مناجات، قطره البحر، طالب و مطلوب، و دیگر آثار وی آشکارا بیان شده است. ازلحاظ شکل و قالب شعر، کتاب طالب و مطلوب و سایر کتاب های مبارک وخانی به جز دیوان اشعار او، همه به سبک مثنوی سروده شده اند. آثار وخانی، خصوصاً طالب و مطلوب، از لحاظ سبک و مف...

شکل های گوناگون فعل که در زبان ادبی تاجیکی (فارسی) استعمال می شوند، محصول یک دورۀ معیّن نیست؛ بلکه نتیجۀ دوره های گوناگون توسعه و ترقی زبان تاجیکی است که وابسته به خصوصیات نوع ادبی اثر و سبک فردی مؤلف، ممکن است دچار تغییر شود. این مقاله درپی آن است که شکل های زمانی فعل و رابطۀ آن با زبان ادبی کنونی تاجیک را در رسالۀ «قدوسیه» اثر میرسیدعلی همدانی بررسی کندد. در این رساله پنج شکل زمانی صیغۀ خبری م...

فرهنگ تحفه الاحباب حافظ اوبهی که در سال ۱۵۳۰م درزمینۀ لغت فرس اسدی طوسی تألیف شده است، یکی از سرچشمه های معتمد ادبی دربارۀ تاریخ ادبیات، به ویژه گردآوری و تحقیق اشعار و ابیات پراکندۀ فارس و تاجیک در سده های دهم و یازدهم میلادی به شمار می رود. اولین مقالۀ تحقیقاتی که عبدالرئوف فطرت براساس یکی از نسخه های قلمی این کتاب نوشته، تا به امروز اهمیت علمی خود را ازدست نداده است. در مقالۀ فطرت ملاحظه های...

تذکره ادبی مجمع الخواص را صادقی بیگ افشار، نگارگر برجسته عهد صفوی، در سال 1016 ق به زبان ترکی نگاشت و در سال 1327 دکتر عبدالرسول خیام پور، استاد دانشگاه تبریز، آن را تصحیح و به فارسی ترجمه و منتشر کرد. این تذکره اطلاعات گران سنگی درباب وضعیت ادبی حاکم بر گروه های اجتماعی ترک و تاجیک ایران آن روزگار ارائه می دهد. هم چنین رونق ادبیات و هنر در نزد شاهان، شاهزادگان، و ارکان حکومت صفوی و برخی از سلا...

دکتر محمدرضا تاجیک چکیده اکنون دیری است که از شکل‌گیری پروژه‌ای انباشتی و جمعی برای تولید دانشی فراگیر و جهان‌شمول به نام علوم اجتماعی و اعمال قدرت از رهگذر آن می‌گذرد. علوم اجتماعی آن‌گونه که در دامان نظام‌های دانش کلان و مسلط پرورش یافتند، اشکالی از اندیشه و فرهنگ را تجسم بخشیدند که به تعبیر دلوز و گاتاری، به‌نحوی خشونت‌آمیز، دانش‌های «اقلیت»، یا به بیان فوکو، «دانش‌های تحت انقیاد» را قلمر...