ادبیات تعلیمی یکی از کهن‌ترین و پردامنه‌ترین انواع ادب فارسی است. در ادبیات کلاسیک آموزه‌ها بیشتر به صورت مستقیم و با صراحت بیان می‌شدند و آرایه‌ها و فنون ادبی ابزاری جهت تأکید و تأثیرگذاری کلام بودند. در حالی که در ادبیات معاصر از بیان صریح و مستقیم آموزه‌ها پرهیز می‌شود و اندیشه‌ها عمدتاً در لفافه‌های بیانی ارائه می‌شوند. از این رو درک بُعد تعلیمی ادبیات و به طور اخص شعر در سدۀ اخیر با گذ...

تناقض، یکی از شیوه‌های آشنایی‌زدایی هنری است که موجب برجسته‌سازی کلام می‌شود. این شگرد ادبی، از ویژگی‌های محوری در برخی آثار داستانی است. داستان‌نویسان با استفاده از شیوه‌های مختلف تناقض توانسته‌اند تمایز میان دنیای داستانی و واقعی را برهم بزنند و نوعی عدم قطعیت در داستان‌‌‌ ایجاد کنند. بهره‌گیری آگاهانه از این ویژگی، راه را بر قرائت‌های مألوف می‌بندد و به این طریق، خواننده را دچار حیرت و ت...

واکاوی همکنشی ادبیات با هنرهای مختلف از جمله هنر نگارگری عرصه‌ای پویا در ادبیات تطبیقی قلمداد می‌شود. پژوهش حاضر با رویکردی میان‌رشته‌ای در این حوزۀ مطالعاتی، انتقال معنا از ادبیات به نقاشی و پیوندهای روایت - متن پیرزن و سلطان سنجر در مخزن‌الاسرار نظامی با روایت - نگارۀ پیرزن و سلطان سنجر رقم سلطان محمد تبریزی را کاویده‌است. کشف گسست‌ و پیوست‌های روساختی و ژرف‌ساختی میان دو متن ادبی و نگارگرانه...

رویگردانی از روشهای مستقیم در بیان عواطف از اصلیترین ویژگیهای شعر معاصر است. تکنیک نقاب را بایست یکی از بهترین و کارآمدترین ابزارهای بیانی غیرمستقیم در شعر معاصر قلمداد نمود. این تکنیک با تکیه بر اشتراک عینی در تبیین نهفته‌های درونی شاعر، نقش میانجی را بین غنایی گری شعر و حالت درامی نمایش ایفا می‌نماید. به این سبب، شاعر معاصر با بهره مندی از ابعاد فنی و سرشار از الهام شعری این شگرد نوظهور ادبی،...

جریان سیال ذهن، شیوة خاصی از روایت داستان است که براساس شگردهای متنوع روایی، پرش‌های زمانی پی‌درپی، درهم ریختگی دستوری، تبعیت از زمان ذهنی شخصیت‌های داستان و همچنین با نوعی شعرگونگی در زبان شکل می‌گیرد. در این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی بارزترین مبانی جریان سیال ذهن در رمان «السقوط فی الشمس» یعنی طرح داستان، شگردهای روایی، زمان و همچنین شعرگونگی را به بحث گذارده‌ایم. «السقوط فی الشمس»، ماهیتی ا...

جریان سیال ذهن، شیوة خاصی از روایت داستان است که براساس شگردهای متنوع روایی، پرش‌های زمانی پی‌درپی، درهم ریختگی دستوری، تبعیت از زمان ذهنی شخصیت‌های داستان و همچنین با نوعی شعرگونگی در زبان شکل می‌گیرد. در این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی بارزترین مبانی جریان سیال ذهن در رمان «السقوط فی الشمس» یعنی طرح داستان، شگردهای روایی، زمان و همچنین شعرگونگی را به بحث گذارده‌ایم. «السقوط فی الشمس»، ماهیتی ا...

تمثیل یکی از شگردهای ادبی مؤثر در بازگویی و تشریح عمده­ترین مسائل اخلاقی و تعلیمی است؛ زیرا با ساده­کردن موضوعات پیچیده، قدرت درک و تحلیل مخاطب عامی افزایش می­یابد. از آن­جا که هدف اصلی شاعران اخلاق­گرا از سرودن شعر، افزایش سطح معرفت و جهان­بینی مردم است، از ابزارهایی چون تمثیل برای پیشبرد و تحقق اهداف تعلیمی مورد نظر خود استفاده می­کنند. عطار نیشابوری در اسرارنامه، با تکیه بر این بخش از قابلیت...

روایت‎شناسی یکی از شیوه‎های تحلیل متن است که می‎تواند موجب رسیدن به معناهای نهفته در متن ‎شود. بررسی متون ادبی از این منظر درکی تازه‎تر برای خواننده پدید می‌آورد. ژرار ژنت نظریه‎پرداز فرانسوی با بهره‎گیری از نظریات دیگر روایت‌شناسان، نظریة تحلیل روایت خود را ارائه­کرد که مورد توجّه قرارگرفت. در پژوهش حاضر، داستان بچة مردم از جلال آل احمد از منظر روایت‎شناسی ژنت بررسی و تحلیل­ شده­ است. از مهم‎تر...

میخاییل باختین، صاحبِ نظریه ی منطق مکالمه بر ویژگی گفتگویی متون مختلف تأکید دارد و آن را حاصل تعامل متقابل گوینده و شنونده می داند. از دیدگاه او گفتگو در بستر اجتماعی شکل می گیرد و با گفتارهای گذشته و آینده در تعامل است. اگرچه از دیدگاه او از میان انواع ادبی تنها رمان واجد ویژگی های منطق گفتگویی و چند صدایی بوده و شعر به دلیل گزینش های محدود و خالی بودن از حضورِ « دیگری» در خور توجه از دیدگاه مذک...

بررسی ساختاری (ریخت شناسی) یکی ازشیوه های واکاوی اثر ادبی است که با تحقیقات ساختار‌‌‌شناس روسی، ولادیمیر پراپ، در 1928 قدم به عرصه نهاد. هدف از تحلیل ساختاری در هر موضوعی رسیدن به شناخت بهتری از سرشت‌ انسان و طبیعت و ارتباط این روساخت‌ها با کنه عقاید و مذهب و هنر و دانش مردمان است. برای پی‌بردن به این ارتباطات، معیارها و شاخصه‌هایی لازم است تا مؤلّفه‌های اصلی و محوری از عناصر غیر مهم _ که نقش کل...