یکی از برجسته ترین نمودهای فرهنگ ایران و اسلام را باید در هنر خوشنویسی و به عنوان شریف ترین هنر بصری جهان اسلام جستجو کرد. هنر خوشنویسی به مثابه بازتاب تحریر کلام پروردگار بر لوح محفوظ ، سرچشمه هنرهای تجسمی به حساب می آید و از این جهت ، جایگاه والائی در بین هنرهای اسلامی دارد و ایرانیان نیز به عنوان پاسداران ارزش های فرهنگ اسلامی، نقش مهمی در شکل گیری و شکوفائی این هنر ارزنده داشته اند. طی سده ...

هدف: این مقاله به دنبال بررسی نحوۀ پیدایی نقش «جارچی» و تحولات آن در ساختار روابط اجتماعی ایرانیان قبل از دورۀ جدید است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی، بر اساس مطالعۀ منابع دست اول تاریخی، اسناد موجود و بر پایۀ منابع کتابخانه ای نگاشته شده و در آن، بر نگرش اجتماعی نسبت به تحولات نقش «جارچی» تاکید شده است. یافته ها و نتایج: مقاله نشان می دهد که «جارچی»ها، در نظام روابط ا...

در این مقاله ابتداکلیاتی درباره روش تصحیح متون در دوره قاجار ذکر شده، سپس تعدادی از مهمترین متون چاپ شده در این دوران معرفی و بررسی شده اند. هدف این مقاله نشان دادن اولین نمونه های تصحیح متون در ایران است.

در سال 1857 م./ 1273ق. شورش هند بزرگ به وقوع پیوست؛ حرکتی که باعث دگرگونی های قابل توجهی در هندوستان و منطقه شد: سلسله مغولان کبیر و نیز ملوک اود منقرض شدند و حکومت کمپانی هند شرقی در هندوستان به پایان رسید. ازآنجاکه انگلیسی ها این حرکت را نتیجه تحریک عوامل خارجی، ازجمله ایران، می دانستند، درصدد افزایش حریم امنیتی هندوستان برآمدند. در 4 مارس 1857، عهدنامه صلح پاریس با ایران نیز به امضا رسید که ...

پژوهش حاضر با هدف بررسی سیر تحول نقوش گیاهی در طراحی منسوجات دوران صفوی و قاجاریه با هدف بررسی میزان الهام این نقوش از نقوش مربوط به هنرهای متعالی نگارگری و بررسی عوامل موثر بر دگرگونی منسوجات در این اعصار است. از این رو پژوهش در بستری تاریخی و با اتکا به اسناد و تصویری باقی مانده از این اعصار به بررسی تحولات کلان منسوجات ایرانی و نقش عواملی همچون تغییرات سیاسی، تجارت و ارتباط با بیگانگان بر ک...

پژوهش حاضر درصدد است تا به نقش سیب زمینی پس از ورود آن از اروپا به ایران در دوره قاجاریه بپردازد. شاه و روشنفکران قاجاری از اولین کسانی بودند که به اهمیت سیب‌زمینی به عنوان غذایی مکمل و کامل پی‌‌بردند. آنها می‌دانستند این گیاه در مواقع قحطی، غذای بسیار مناسب به شمار می‌‌رود که می‌توان با آن از مرگ و میرهای زیادی جلوگیری کرد. به همین دلیل، دولت قاجاریه سعی کرد کشت آن را توسعه بخشد؛ ولی از آنجایی...

این مقاله قصد دارد ضمن تحلیل پیامدهای توزیع منابع طبیعی (زمین و آب) در ساختار سیاسی و اجتماعی، نظریه رانت­داری را به‌مثابه رهیافتی بدیل برای تبیین پاره­ای از رخدادهای تاریخی و مسائل سیاسی و اجتماعی ایران ارائه کند. مسئله اصلی مقاله تبیین پیامدهای توزیع اصل منابع طبیعی در ایران دورۀ قاجاریه است. داده‌ها از آرشیو اسناد ملی و سایر منابع کتابخانه­ای گردآوری و به روش تاریخی تحلیل رانت مورد تجزیه و ت...

قلاع متعددی ب هجامانده از دورههای مختلف تاریخی در شهرستان درهشهر از توابع استان ایلام موجود است. یکی از این بناها قلعۀ پوراشرف است که در راستای نیل به اهداف نظامی و سیاسی حکام محلی بنا نهاده شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعۀ باستان شناختی قلعۀ پوراشرف و تبیین نقش، جایگاه، و چرایی ساختآن در بستر سیاسی و نظامی شهرستان درهشهر در دورۀ قاجاریه است. سؤال پژوهش این است: کالبد اصلی بنای قلعۀ پوراشرف ...

نوشتار حاضر به طرح این مساله می‌پردازد که با کاربست رویکرد تاریخ فرهنگی چه حوزه‌های موضوعی و معرفتی در بررسی منابع سفرنامه‌نویسی دوره قاجاریه، امکانِ طرح می‌یابد؟ آثار این خوانش بر خلق معانی جدید در پژوهش تاریخی چیست؟ در ارزیابی نقّادانه‌ی متون سفرنامه خارجی مشخص است که علی‌رغم برخی خلاء‌ها، دربردارنده‌ی رویکرد مردم‌شناختی، انسان‌شناسی فرهنگی به جامعه، فرهنگ و تاریخ ایران از یک سو، ...

فرآیند به قدرت رسیدن رضاخان با رویکرد نهادگرایی  این مقاله در تلاش است با رویکردی تاریخی- تحلیلی و بر اساس نظریه نهادگرایی (که در آن به نقش و اهمیت نهادها و تاثیرگذاری متقابل نهادها و افراد بر روی همدیگر برای رسیدن به هدفی خاص پرداخته می‌شود) به تحلیل و تبیین چگونگی قدرت گیری رضاخان از سال 1299 تا 1304ش با کمک نهادهای مهم و تاثیرگذاری مانند ارتش، مجلس و احزاب؛ با توجه به اوضاع نامساعد و متشنج س...