پس از براندازی بنی امیه به دست عباسیان، تنها فردی که با فرار خود بـه شـمال آفریقـا جـانسالم به در برد، عبدالرحمن بن هشام بود که از آنجا به اندلس رفت و در آنجا دولت امویان انـدلس راتشکیل داد. امویان اندلس، قرطبه را پایتخت حکمرانی خود قرار دادند و با ساخت پلهـا و کـاخهـا ومساجد بر وسعت آن افزودند و از آن پس به برتری فرهنگی و علمـی شـهرت یافـت. قرطبـه بـر اثـرحملهها و نابسامانیها به تدریج از قدرت ...

چکیده چگونگی پیدایش هندسۀ مسجد چهارایوانی گنبددار یا مسجد ایرانی در هاله‌ای از ابهام است و گونه‌شناسی متداول مساجد ایران برمبنای شمار ایوان‌ها نیز از این ابهام نمی‌کاهد. هندسه، جان‌مایۀ هر نوع معماری است که با تعریف و تحدید آن، درک کالبدهای گونه‌گون آن نوع را آسان‌تر می‌کند. بنابراین برای شناخت شکل ایرانی مسجد، بهتر است از چیستی سرچشمه‌های هندسی و چگونگی فرآیند پیدایش هندسۀ آن نیز پرسید. مقاله ...

در گذشته هستة مرکزی آموزش دانش اسلامی در مساجد بود، چون نخستین مکانی که در سده‌های نخستین اسلامی به منظور آموزش مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ مسجد بود. از همین رو مسجد از دیرباز تاکنون در کنار کارکرد عبادت، مکان گردهم‌آیی مسلمانان و کسب علم بوده است. این تحقیق به پیدایش مراکز آموزشی-مذهبی که همان مسجد-مدرسه‌ها هستند، می‌پردازد و چون عمدۀ این مراکز در زمان قاجاریه ساخته شده‌اند، جمعیتّ آماری را مسجد...

فهم قرآن و دریافت معنای دقیق آن مانند هر متن معنادار دیگری در اولین گام خود نیازمند رمزگشایی از ئاژگانی است که چون حلقه های یک زنجیر کنار هم قرار می گیرند تا آن کلام را موجودیت بخشند. چنان که دریافت نادرست واژگان یک متن تفسیر نادرستی از آن را به همراه دارد. در این جستار تطور تاریخی- معنایی  واژه «مسجد» و ریشه شناسی آن را در زبان های باستانی بررسی می کنیم. این مقاله با تکیه بر کاربرد قرآنی واژه ...

در دوره معاصر روش های مختلفی برای تحلیل فضای معماری به کار گرفته شده است. روش اسپیس سینتکس که در فارسی به «نحو فضا» ترجمه شده است، قرابت موضوعی و مفهومی به شیوه دسته بندی واژه ها در ادبیات دارد که آن را نحو می نامند. مطابق نظریه چیدمان فضایی، ترتیب قرارگیری فضاها در کنار یکدیگر، تأثیری مستقیم بر نحوه استفاده از فضاها دارد. روش اسپیس سینتکس، بیشتر در حوزه شهرسازی به کار گرفته می شود، اما از آنجا...

خاقانی-همچنان که خود می گوید- در سخن پروری، طریق غریبی دارد. او از نخستین شاعران پارسی است که رفتار هنری ویژه و سازمانمندی را در پیش گرفته و سخنش از بوطیقای مشخصی پیروی می کند. برجسته ترین شاخصِ سطح فکری طریق غریب او، استفاده ی گسترده از یک پشتوانه ی فرهنگی سترگ است. خاقانی با بهره گیری از این پشتوانه به عنوان ماده ی خام، دست به خلق مضامین، تصاویر و تعابیر دیگرگون و بدیعی می زند تا سخن را از دام...

در این پژوهش به وضعیت کنونی مساجد ایران با رویکردی آسیب شناختی پرداخته شده است. آسیب شناسی فرایندی است که با شناخت آسیب شروع و با بیان علت و پیامد آسیب ها ادامه می یابد و در آخر با ارائه راه کار سرانجام می گیرد. در این تحقیق از روش میدانی و تکنیک مصاحبه ژرف استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش شامل نخبگان حوزوی و دانشگاهی است. از میان جامعه آماری، تعداد 23 تن از اساتید و نخبگان قابل دسترس...

مسجدها در معماری گذشته ایران ( پس از اسلام ) مهمترین ساختمان به شمار می آیند و مهمترین نمونه معماری اسلامی را در مسجدها می توان مشاهده نمود. ساختمان هایی که برگرفته از اعتقاد مسلمانان به ستون دین یعنی همان نماز شکل گرفته اند؛ یعنی فعالیت عبادی نماز به عنوان یکی از مهمترین فعالیت های شکل دهنده به فضای معماری مسجد، مورد توجه قرار می گیرد. از همان نخستین روزهای ورود اسلام به سرزمین ایران، مردم برا...

معماران همواره مساجد را به‌عنوان یکی از عناصر مهم معماری بناهای شهری با طرح‌ها و شیوه‌های مختلف و درنظرگرفتن اقلیم، بنا می‌کردند. ناحیه‌ی طبس واقع در جنوب استان خراسان جنوبی همواره نقش مهمی در تاریخ، هنر و فرهنگ ایران به‌ویژه در دوران اسلامی داشته است. این مهم را می‌توان از وجود آثار فراوان و ارزشمند به‌جای‌مانده از معماری این ناحیه دریافت. در طی بررسی باستان‌شناسی که در 1394 در بخش دستگردان طب...

صحیفی جوهری یکی از چیره‌دست‌ترین خوش‌نویسان ثلث دوره صفوی است که دستی هم در شعر داشته؛ با این حال، چنان که باید شرح احوال و آثارش در تاریخ خوش‌نویسی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. صحیفی از بزرگ‌زادگان طایفة ذوالقدر شیراز بوده که در اصفهان رشد کرده و همانجا نیز وفات کرد. این پژوهش در نظر دارد ضمن معرفی آثار موجود و قابل دسترس این خوش‌نویس، به دسته‌بندی آن‌ها از چند منظر مختلف بپردازد و شیوة نگ...