اصطلاح «بلاغت» در ادب اسلامی و معادل آن در سنّت ادبی غرب، یعنی اصطلاح «رتوریک» (Rhetoric)، تا به امروز سه مفهوم اصلی داشته است: نخستین مفهوم، دریافت ارسطویی از بلاغت است که بیشتر آن را با خطابه و فنون و ابزار اقناع مخاطب مرتبط می‌سازد؛ دیگر، مفهوم زیبایی‌شناختی یا ادبی است که بلاغت را با شعر و فنون و ابزار تخییل پیوند می‌دهد؛ و سرانجام رویکرد جدید به بلاغت که سعی دارد دامنۀ...

قدرت سیاسی به معنای توان تأثیرگذاری در حوزه اجتماعی، از مباحث محوری سیاست است. براساس نظام قدرت در قرآن کریم، خداوند قادر مطلق است و او بنا بر حکمت، افرادی را از قدرت انجام کار یا تأثیرگذاری بر دیگران برخوردار می گرداند. جبهه ایمان از قدرت اقناعی، نرم، نظامی و امدادهای غیبی برخوردار می باشد و کاربرد قدرت توسط آن برای حاکمیت دین در جامعه مشروع می باشد. کفار نیز از قدرت سخت از جمله نظامی، اقتصادی...

توکّل به معنای اظهار عجز از خود، و اعتماد کردن بر دیگری است؛ و در اصطلاح، به معنای تکیه بر حول و قوّه الهی می باشد. توکّل در نظام اعتقادی اسلام، بر توحید افعالی مبتنی است، و هر فردی در مراحل زندگی به توکّل نیاز دارد. در قرآن کریم و روایات متعدّدی نسبت به توکّل بر خدا سفارش شده است. بر این اساس، ایمان به خدا و یقین، از اسباب و پیش نیازهای رسیدن به مقام توکّل است. توکّل شرط ثبوت ایمان بوده، و حقیقت یقین ...

ابن سینا نظریه آراء محموده خویش را بر پایه تقسیم مبادی اقیسه و دقت در تداخل بین آنها، شناخت قوای انسان با تأکید بر عقل عملی و ارتباط های سه گانه آن با عقل نظری، بدن و نفوس اجرام سماوی و بررسی نقش آن در تولید مشهورات، و نیز روش شناسی در صناعت جدل به ویژه در مقایسه با برهان و توجه به جایگاه شهرت در فن جدل استوار ساخته است. آراء محموده از نظر ابن سینا مشهورات مطلقه ای هستند مانند «عدل خوب است» که ...

در این پژوهش با محوریت نظام منطق مشائی به حوزه ی مواد در استدلال پرداخته شده ودرفصل اول به کلیات مواد از جمله مباحث صناعت خمس ومواد بین-بدیهی ومبین-نظری اشاره وپس از روشن شدن جایگاه بحث از مواد در بین مسائل منطقی، از دو اطلاق بدیهی بحث شده است که یک اطلاق ان دریقینیات و اطلاق دیگر در حوزه مواد به کار می رود که بدیهیات در حوزه مواد مقابل قضایای یقینی بدیهی می باشد واز جمله یقینیات نظری به حساب م...

محی‌الدین ابن عربی در راستای تأکید بر این نکته که سنّت عرفان اسلامی بر شناخت حضوری و شهودی مبتنی است، دیدگاه عرفانی‌اش را بر نوعی از معرفت بی‌واسطه بنیان می‌نهد که از آن با عنوان «کشف» یاد می‌کند. هرچند حقیقت این معرفت ورای طور حس و عقل است، از ابزار آن به «دیده» (عین) تعبیر می‌شود. ابن عربی ترکیبات «عین‌القلب»، «عین‌البصیره» و «عین‌الیقین» را در طیف معنایی گسترده‌ای به‌کار می‌برد و برای هریک وی...

هدف این مقاله تبیین شکِ روش شناختی، به عنوان روشی برای تربیت اعتقادی است. روش این تحقیق، که از نوع تحقیقات بنیادین و نظری است، توصیفی - تحلیلی و استنباطی و روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و فیش برداری است. با توجه به اینکه عنوان مقاله، برگرفته از اصطلاح مشهور شکِ روش شناختی دکارت است، ابتدا به معرفی اجمالی این نوع شک پرداخته شده، در ادامه شک غزّالی نیز به دلیل مشابهتی که با شکِ دکارت دارد به اختص...

معرفت‌شناسی ذاتیِ شهید صدر;، پس از طرح مراحل دلیل استقرا و یقین‌آوری آن، به ترسیم نظام مبناگروی خود بر اساس آن پرداخته است. در باب گزاره‌ نظری، درجه احتمالی با ملاک صدقِ «قناعت استنباطی» و درجه‌ تصدیق یقینی در این گزاره‌ها نیز با ملاک صدق «هماهنگی با سایر یقین‌ها» مورد نقد است. در گزاره‌های بدیهی، با عبور از یقینی‏بودن وجدانیات به نحو پیشین و ناکارآمدی راه استقرا در آن، گزاره اولی و امکان اجرای د...

در این مقاله کوشش شده است تا به تبیین درس گفتار هیدگر تحت عنوان «هگل و یونانیان» در بررسی مقام و منزلت فلسفۀ یونانیان در تفکر هگل پرداخته شود. در این بحث ضمن ارائۀ شرح مبسوطی از آرای هیدگر در این درس گفتار، به مسائلی نظیر بحث فلسفۀ تاریخ، معنای حقیقت، بازتاب فلسفۀ یونانیان در فلسفۀ هگل و دلایل هیدگر دربارۀ عدم درک درست مفهوم حقیقت به‌مثابۀ آلثیا نزد هگل پرداخته شده و سپس نمونه‌ای از نقدهای شارح...

سید محمد‌هاشم پورمولا* عبد العلی شکر** حسن عدالت و قبح ظلم از احکام عقل عملی است که به دلیل اشتمال بر حفظ نوع و مصالح عامه، از قضایای عقلایی نیز محسوب می‌شود. بین حکم عقل و حکم شرع ملازمه وجود دارد. معیار قضیه اولی بودن، آن است که با تصور دو طرف قضیه، حکم صادر ...