داستان لیلی و مجنون از داستان‌های عاشقانۀ پرآوازه‌ در ادب پارسی و عربی است. نخستین‌بار در ادب فارسی، حکیم نظامی گنجوی این داستان را به نظم درآورد. در مقام جواب‌گویی و تقلید از او، شاعران بسیاری این داستان را منظوم ساخته‌اند. در میان این روایات، منظومۀ نوفل‌نامه یا نوفل و مجنون سرودۀ میرزاشفیع کُلیایی، شاعر کُردزبانِ سدۀ دوازدهم و اوایل سدۀ سیزدهم هجری، روایتی تازه است که ناشناخته مانده است. اهمیت ...

توجه به مضمون گذر عمر در نهج البلاغه و شواهد و مضامین مشترک آن در شعر شاعران، به عنوان ترجمانی دلنشین و مجلایی لطیف و شاعرانه برای این موضوع، می‌تواند از برجسته ترین عوامل زدودن غفلت و بیداری و پویایی انسان به شمار آید. از میان خیل شاعران شیرین سخن، شعر حافظ که خود را دلباخته شحنه نجف می‌داند، دارای لطفی دیگر است. به تعبیر امیر بیانعلیه السلام، نَفَس‌های انسان گام‌های او به سوی مرگ است؛ «نفس الم...

چکیده کودتای 28 مرداد 1332 یکی از رویدادهای بسیار تأثیرگذار جامعه‌ی ایران است. پیامدهای آن در روشن‌فکران متعهّد سرخوردگی، نومیدی، پناه بردن به افیون و باده و مواردی از این دست بود که موجب پدید آمدن گونه‌ای شعر به نام شعر سیاه شد و نمود آن را در برخی از جریان‌های شعری چون رئالیسم، رمانتیسم سیاه و سمبولیسم اجتماعی می‌توان دید. بارزترین چهره‌ی جریان اخیر، مهدی اخوان ثالث است. پژوهش حاضر به بررسی تح...

رنگ به‌عنوان یک عنصر مؤثّر در احساسات و روابط میان موجودات از ‏دیرباز تاکنون مورد توجّه بوده است. از نظر روان‌شناسان رنگ‌ها در حالات روحی ـ ‏روانی افراد مؤثر هستند و می‌توان از طریق گرایش افراد به رنگ‌‌ها تا حدودی به ‏شخصیّت درونی آن‌ها پی ‌برد. شاعران نیز از گروه افرادی هستند که از عنصر ‏‏«رنگ» در آفرینش واژه‌ها، تصاویر شاعرانه، بیان مفاهیم و هم‌چنین زیبا کردن اثر ‏خود استفاده‌های زیادی می‌کنند. ...

تأمل در ساختار بلاغی و هندسه­ی تصویرهای منوچهری، تمایز آشکار و میزان تفاوت دیدِ زیباشناسانه­ی او نسبت به دیگر شاعران سبک خراسانی را پدیدار می­سازد و گستره­ی این اختلاف، او را تا مرز یک نبوغِ ادبی و تا سرحد شاعری یگانه و بی­تکرار- خاصه در توصیف تصویرهای طبیعت- برمی­کشاند. بررسی و سنجش ابزارهای ادبی و عنصرهای بلاغی موجود در زبان شاعران، یکی از شیوه­های دقیق برای شناخت و ترسیم سیر تطوّر تصویرهای شعری...

مشکل‌سازترین بیت حافظ، بیت مشهور «پیر ما گفت ...» است. نویسندۀ مقاله کوشیده ‌است که ابتدا شروح متفاوت این بیت را دسته‌بندی کند و معتقد است که بیشتر شروح، بیان اعتقاد و عقیده شارحان است که از آبشخور مطالعات عرفان اسلامی یا غزلیّات حافظ و شاعران عارف دیگر، نشأت گرفته‌ است. بعضی از شارحان از زاویه بلاغی و شاعرانه به نقد نظریّات شارحان دیگر پرداخته و اظهار‌نظر کرده‌اند. سؤال اصلی این مقاله جست‌وجوی م...

رنگ به عنوان یک عنصر مؤثّر در احساسات و روابط میان موجودات از ‏دیرباز تاکنون مورد توجّه بوده است. از نظر روان شناسان رنگ ها در حالات روحی ـ ‏روانی افراد مؤثر هستند و می توان از طریق گرایش افراد به رنگ ها تا حدودی به ‏شخصیّت درونی آن ها پی برد. شاعران نیز از گروه افرادی هستند که از عنصر ‏‏«رنگ» در آفرینش واژه ها، تصاویر شاعرانه، بیان مفاهیم و هم چنین زیبا کردن اثر ‏خود استفاده های زیادی می کنند. خا...

نظامی گنجوی ابعاد و ساحت­های گوناگونِ قصّه­پردازی، صور خیال و زبان شاعرانه را در زبان فارسی گسترش داده است. بیشتر توجه پژوهش­گرانِ نظامی به توان قصّه­پردازی، آفاق اندیشه­ها و صور خیال آثار او بوده است، لیکن توجه به هنر زبانی و بویژه توان ترکیب­سازی او بر سبیل اشارت بوده است. در این مقاله سعی می­شود به هنر ترکیب­سازی نظامی پرداخته ­شود. این جنبه هنر نظامی بر مبنای دیدگاه فرمالیست­های روسی تحلیل شده ...

تفکر رمانتیکی و وازدگی از صنعت از یکسو و بینش معنوی از سوی دیگر سبب شده است تا اصل بازگشت به طبیعت و یکی شدن با آن ذهنیتی مشترک برای شاعران و هنرمندان فراهم آورد. نمونه ی بارز این پیوند را در شعر سهراب سپهری و سینمای عباس کیارستمی می توان یافت. رویکرد مشترک این دو شاعر و هنرمند به اسطوره های طبیعت (آب، باد، خاک و گیاه)، نوعی از هماهنگی و هم کنشی شعر و سینما را نشان می دهد. در این پژوهش نگارنده ...