یکی از موضوعات حساس، پیچیده و غامضی که در عرفان اسلامی مطرح می باشد "کرامت" است. این عمل خارق العاده که بدون بکار بردن ابزار و وسایل مادی به دست اولیای الهی و عارفان ربانی به ظهور می رسد، در کنار مهمترین خرق عادت ها از جمله معجزه، معونت، و اهانت مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. "کرامت" رابطه ی بسیار نزدیک با ولایت دارد و در ذیل مسائل ولایت می گنجد. مهمترین و برترین نوع ولایت، ولایت تکوینی است ...

باژگونگی امور یا وارونگی معنا، مبنای بسیاری از اندیشه‌های ابوسعید ابوالخیر در اسرارالتوحید است و بررسی آن می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل جذابیّت این اثر گران‌سنگ عرفانی را تبیین کند. در این مقاله نخست گونه‌هایی از وارونگی معنا معرفی می‌شود؛ مواردی مانند ترجیح ثروت بر فقر، خوشباشی بر عزلت، تساهل و تسامح و مدارا بر انتقام و... از دلایل اصلی این نوع نگرش، التزام به سکر در مقابل صحو در مشرب...

زبان عرفانی از لغات و اصطلاحات عرفانی که بار اصلی معنا را بر دوش می کشند و فهم صحیح ادبیات اصیل عرفان فـارسی در گرو تشخیص این اصطلاحات است، مشحون است. در این پژوهش تلاش می گردد تا چهار کتاب عرفانی اسرارالتوحید، حدیقه الحقیقه، تذکره الاولیاء و عوارف المعارف بررسی شده و ضمن استخراج معانی بدست آمده از هر اصطلاح عرفانی و شواهد موجود در کتب مذکور، سیر تحوّل معانی آن تعابیر عرفانی با روش توصیفی- تحلیل...

صوفیه همچون دیگر فرقه­های باطن­گرا، بلکه بیش از آنها، به تأویل قرآن دست یازیده­اند. تأویل و تفسیر آنها مبتنی بر احالۀ آیات بر باطن و حقیقت (آن­گونه که در­می­یابند) است. آنها در تفسیر بیش از هر چیز بر دل خود اتکا دارند و آن را محل الهام و استقرار علم الهی می­دانند. در اسرارالتوحید نیز به عنوان یکی از أمهات متون صوفیانه، نگاه باطن­گرایانه به آیات قرآن غلبه دارد. بر این پایه، نوشتار حاضر در صدد بر...

امر به معروف و نهی از منکر موجب سلامت تعاملات و رفتارهای اجتماعی و ضامن اجرای اصول و قوانین در جامعه اسلامی است. هر چند همه فرقه ها و مکاتب و زیرمجموعه های جامعه اسلامی به گونه ای به این اصل معتقدند، از نظر شروط اجرا و چگونگی انجام آن تفاوت هایی میان آنها دیده می شود. هدف این مقاله بررسی شروط و چگونگی اجرای این اصل در میان عرفا با تکیه بر اسرارالتوحید است. بوسعید به این آموزه دینی توجه خاصی داش...

این مقاله با عنوان « اصالت رباعیات و اشعار منتسب به ابوسعید ابوالخیر» به شرح و نقد و بررسی آراء محققان در باب رباعیات و اشعار ابوسعید می پردازد. نگارنده در آغاز دلایل محمد منور در باب ردّ شعرگویی ابوسعید را با توضیحات دکتر شفیعی کدکنی آورده و سپس دلایلی را که سعید نفیسی در شعر سرودن ابوسعید اقامه کرده ارائه کرده، در ادامه نقدهایی را که دکتر شفیعی کدکنی بر این دلایل دارند بازگو شده که این نقدها د...

از آثار ارزشمند ادب فارسی ، کتاب «اسرارالتوحید »است که شرح و گزارش رفتار و گفتار و کرامات عارف مردمداری است که در اوج نابسامانی های سیاسی ،اجتماعی و مذهبی ظهور می کند و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود به دور از هر گونه خصومت و خشونتی مردم و مریدان را متوجه رفتار اشتباه خود کرده و ضد ارزش هارا به ارزش مبدل می کند .با عنایت به اهمیت ابو سعید ابو الخیر به عنوان یک عارف آگاه نسبت به مسائل ...

کتاب اسرارالتوحید با تصحیح و تعلیقات مستوفای شفیعی کدکنی چند سال پیش به صورت مهذّب و منقّح، چاپ و منتشر شد. در این چاپ، گره بسیاری از مشکلات گشوده شده؛ ولی در برخی موارد، ابهاماتی چند، همچنان برجای مانده است. از جمله این مشکلات، فعل «بکفت» در عبارت «به ارادت شیخ بکفت» است که شفیعی کدکنی حدس زده‌اند که فعل «کفتن» در این جمله به معنای «انس و الفت گرفتن» آمده است. در این مقاله با شواهدی مستدل نشان د...

از آثار ارزشمند ادب فارسی ، کتاب «اسرارالتوحید »است که شرح و گزارش رفتار و گفتار و کرامات عارف مردمداری است که در اوج نابسامانی های سیاسی ،اجتماعی و مذهبی ظهور می کند و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود به دور از هر گونه خصومت و خشونتی مردم و مریدان را متوجه رفتار اشتباه خود کرده و ضد ارزش هارا به ارزش مبدل می کند .با عنایت به اهمیت ابو سعید ابو الخیر به عنوان یک عارف آگاه نسبت به مسائل ...

سماع اهل تصوف و عرفان از دو منظر قابل بررسی است: یکی سماع رسمی که دارای آداب و رسوم و ترتیباتی خاص است و موافقان و مخالفان آن فراوانند؛ دیگر سماعی که ناظر بر مراتب تکاملی و تبدّلات وجودی سالک است. یکی از عمده‌ترین دلایل مخالفان با مکتب تصوّف، سماع ترسّمی است. از اسرارالتوحید برمی‌آید که از زمان ابوسعید ابوالخیر این اختلاف نظرهای عقیدتی در مورد سماع فراوان بوده است. برخی از صاحب‌نظران آن را غذای رو...