یکی از مهمترین گرایش ها و مکاتب کلامی پدید آمده در کلام تشیع، مکتب کلام فلسفی است. این مکتب که در قرن هفتم توسط خواجه نصیرالدین طوسی (م 672 ق) تأسیس گردید، در ادامه توسط پیروان او مانند علاّمه حلّی (م 726 ق) وفیاض لاهیجی (م 1072 ق) بسط و گسترش یافت و در اندک زمانی، تبدیل به جریان غالب و حاکم در کلام شیعه گشت  در این مقاله، در صدد آنیم که پس از ارائه ی تعریفی دقیق و جامع از کلام فلسفی، با توجه به ...

در میان آثار نثر ناصرخسرو، زاد المسافر1 از نظر موضوع و شیوه­ نگارش، از ارزش ویژه­ای برخوردار است. ناصر­خسرو در این کتاب که آن را بعد از سفرنامه نوشته­است، برای تبیین مباحث فلسفی و پاسخ‌گویی به حکیمان ایران و فیلسوفان یونان، برای اصطلاحات فلسفی، برابرهای زیبا قرار می­دهد. از این نظر، بعد از کتاب­های ترجمه‌شده از عربی مانند ترجمه­ تفسیر طبری و تاریخ بلعمی که به ضرورت ترجمه در آن­ها معادل‌سازی صور...

این پژوهش با هدف بررسی تناسب محتوای داستان های ایرانی با مهارتها و مولفه های تفکر فلسفی از نظر متیو لیپمن انجام شده است. با استفاده از روش تحلیل محتوا، مهارتها و مولفه های تفکر فلسفی ( 9 مهارت و 34مولفه ) در متن کتاب های داستانی بازیابی شدند. جامعه پژوهش کتاب های داستانی ایرانی بود که برای کودکان و نوجوانان گروه سنی "ج" در سالهای پس از جنگ یعنی 1368 تا 1390 تألیف و منتشر شده و در فهرست کتاب های...

هدف از تهیه این رساله ارائه فرهنگی کامل و مستقل درباره اصطلاحات علوم اسلامی اعم از عرفانی و فلسفی و کلامی و فقهی نیست چرا که در این زمینه تحقیقات شامل و کامل از طرف علمای اعلام صورت گرفته است و بلکه همانطور که از عنوان رساله پیداست محدود به کتاب مصباح الهدایه عزالدین محمود بن علی کاشانی عالم و عارف قرن هشتم هجری است و عبارت از استخراج این اصطلاحات از متن کتاب و گردآوری تعاریف متعدد از نویسندگان...

مساله ارتباط خدا و عالم یکی از مباحث مهم فلسفی است که هم در فلسفه غرب و هم در فرهنگ و علوم اسلامی مورد توجه و نظریه پردازی اندیشمندان قرار گرفته است. با مطالعه و تامل در دیدگاههای فیلسوفان غرب در این مساله پی می بریم که نظریاتشان با اصل توحید الهی سازگار نیست. اندیشمندان مسلمان به تبیین این مساله در جهتی سازگار با توحید الهی پرداخته اند. نظریه متکلمین اسلامی در این مساله دارای نقش می باشد اما م...

واژگان تاریخی همانند تاریخ بشر سرگذشت پرفرازونشیبی را پشت سر می گذارند و سرانجام، در هر حوزه تخصصی معانی و اطلاقات ویژه خود را می یابند. بسیاری از واژگان در حوزه تاریخ سیاسی ـ اجتماعی، بار معنایی و اجتماعی خاص خود را یافته، مجموعه آنها اصطلاحات دیوانی و اداری دوره های مختلف تاریخ ایران را پدید می آورد.   در این مقاله، لزوم گردآوری و شرح اصطلاحات دیوانی و اداری و تغییر معنایی این دسته از اصطلاحا...

یکی از اصطلاحات شناختۀ قرآنی «الراسخون فی‌العلم» است که در هفتمین آیه از سورۀ آل عمران یاد شده، و در تفاسیر اسلامی با بحث تأویل آیات متشابه گره خورده است. این اصطلاح در آثار ملاصدرا ـ اعم از تفسیری و فلسفی ـ نیز به‌وفور دیده می‌شود. وی افزون بر این که در بحثهای تفسیری خویش رسوخ در علم را ملاک جواز ورود به عرصۀ تأویل دانسته، کاربرد این ملاک را توسعه بخشیده، و در گستره‌ای از مباحث اعتقادی و فلسفی...

 در این مقاله ابتدا مفاهیم متافیزیکی نظام فلسفی توماس آکویینی تبیین و تعریف و سپس ازطریق این مفاهیم، تصور خداوند ارائه می‌شود. از بین اصطلاحات متافیزیکی، بیشترین توجه به دو اصطلاح متداول ens، esse است، ولی سایر مفاهیم متافیزیکی را نیز نادیده نمی‌گیریم. توماس در نظام فلسفی خود ازیک‌طرف بر تعالی الهی تأکید می‌کند و خداوند را ورای همه‌ی موجودات می‌داند. خداوند وجودی در عرض سایر موجودات ندارد، بلکه...

یکی از اصطلاحات شناختۀ قرآنی «الراسخون فی العلم» است که در هفتمین آیه از سورۀ آل عمران یاد شده، و در تفاسیر اسلامی با بحث تأویل آیات متشابه گره خورده است. این اصطلاح در آثار ملاصدرا ـ اعم از تفسیری و فلسفی ـ نیز به وفور دیده می شود. وی افزون بر این که در بحثهای تفسیری خویش رسوخ در علم را ملاک جواز ورود به عرصۀ تأویل دانسته، کاربرد این ملاک را توسعه بخشیده، و در گستره ای از مباحث اعتقادی و فلسفی...