مطالعه تطبیقی قیام‌های عبدالرحمن بن‌اشعث و حارث بن‌سُرَیج[1] کورش صالحی[2] جواد بهرامی‌نیا[3] چکیده قیام عبدالرحمن بن‌اشعث و حارث بن‌سُرَیج به انگیزه مبارزه با دین‌ستیزی امویان و مساوات‌طلبی شکل گرفت. رهبران این دو قیام به‌رغم اشتراک هدف‌هایشان، از شیوه‌های متفاوتی برای دست‌یابی به آنها بهره گرفتند؛ ابن‌اشعث با شگردهای گوناگونی در کشاندن گروه‌های مخالف امویان به همراهی قیام خود توفیق یافت و با انتق...

هم زمان با شکل گیری حکومت اموی، برخی از سیاست مداران و دولت مردان برجسته بودند که در استحکام و تثبیت پایه های این حکومت تازه تأسیس اقدامات زیادی انجام دادند. ضحّاک بن قیس فهری یکی از این افراد بود که از زمان حکومت یزید بن ابی سفیان در منطقة شام، به این منطقه رفت و در خدمت حاکمان اموی به فعالیّت پرداخت. نام ضحاک در رویدادهای زمان سه خلیفة نخست، جز در برخی فتوحات، ثبت نشده است. امّا مقارن خلافت امیر...

در فاصله سال های 107 تا 216 هجری سلسله شورش هایی از سوی قبطیان مسیحی علیه حاکمانمسلمان اموی و عباسی شکل گرفت. در این مقاله زمینه، عوامل و پیامدهای این شورش ها بررسی شدهاست. تغییرات تدریجی در نظام مالی و زمین داری در عصر اموی، که از امارت عبدالعزیز بن مروان درمصر آغاز شده بود و در خلافت هشام بن عبدالملک تکمیل گردید، افزایش میزان مالیات ها و درنتیجهشورش های قبطیان را در پی داشت. این شورش ها نه تن...

اندیشمندان در طول تاریخ، نقش مؤثری در حیات سیاسی جوامع داشته اند. به همین جهت حکومتگران با آگاهی از نقش و جایگاه مهم آنان، برای سهولت سلطه بر جامعه و کسب مقبولیت و مشروعیت، تعامل با اندیشمندان و همراه ساختن حیات فکری جامعه را با حکومت ضروری می­دانسته­ اند؛ امّا این تعامل دوجانبه همیشه به سود طبقه حاکم نبوده، بلکه گاهی تفکر گروهی از اندیشمندان در مقابله با حکومتگران، موجب تضعیف یا حتی سقوط آنان گ...

«خلافت اموی» عنوان کتابی است از عبدالامیر عبددیکسون که با ترجمه گیتی شگری در سال 1381 توسط انتشارات طهوری روانه‏ی بازار کتاب گردیده است. این اثر، تحقیقی ژرف در زمینه‏ی تاریخ اسلام و یکی از پر آشوب‏ترین دوران آن؛ یعنی دوران حکومت عبدالملک مروان (خلافت 65 - 86ق) است و در مقایسه با بعضی آثاری که در زمینه‏ی تاریخ اسلام منتشر می‏شود، بسیار دقیق و عالمانه نگارش یافته است مقاله حاضر به معرفی و نقد کتا...

با شکل گیری واقع? سقیفه، جریان جانشینی حضرت محمد (ص) از امامت به خلافت تبدیل شد. خلفایی همچون ابوبکر و عمر تا حدودی بر اساس سیره پیامبر (ص) عمل می کردند اما باروی کار آمدن عثمان خلافت از مسیر خود خارج شد و بعد از یک دوره آرمانی پیوند خلافت با امامت در دوران حضرت علی(ع)، خلافت به معاویه رسید. سیاست معاویه که کینه دیرینه ای از اسلام و سنت نبوی داشت بر آن بود که به طور نا محسوسی فرهنگ اسلامی که حض...

با ورود اسلام به ایران تحولات شگرفی در شوونات مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران پدید آمد.

در فاصله سال های 107 تا 216 هجری سلسله شورش هایی از سوی قبطیان مسیحی علیه حاکمانمسلمان اموی و عباسی شکل گرفت. در این مقاله زمینه، عوامل و پیامدهای این شورش ها بررسی شدهاست. تغییرات تدریجی در نظام مالی و زمین داری در عصر اموی، که از امارت عبدالعزیز بن مروان درمصر آغاز شده بود و در خلافت هشام بن عبدالملک تکمیل گردید، افزایش میزان مالیات ها و درنتیجهشورش های قبطیان را در پی داشت. این شورش ها نه تن...

تحولات پس از رحلت پیامبر(ص)، همچنانکه بر سایر وجوه جامعه نوپای اسلامی اثر گذاشت، در پیدایش فرقه مرجئه نیز موثر بود. در این میان، جهتگیریهایی که در پی جنگ جمل و صفین پدید آمد، بر تمایلات سیاسی و مذهبی مسلمانان ازجمله آشکار شدن گرایشهای مرجئی تأثیر بیشتری داشت. مرجئه اولیه که با پرهیز از قضاوت در مورد دو جبهه علوی و عثمانی، اعلام موجودیت کرده بودند؛ بمرور توجیه کلامی مناسبی در تأیید سکوت خود بکار...

بی‌شک نجواها و نغمه‌های خیال‌انگیز قاموس دلدادگی که در لفافة غزل در پیکرة شعر و ادب عربی راه یافت و توجه و اقبال روزافزون شاعران را به این گونة شعری در پی‌داشت بشدت تحت تأثیر چکامه‌های دلکش و دلربای چهره‌های نامدار عرصه ادب جاهلی در آغاز سروده‌هایشان بود آنان با جهت بخشیدن به امواج خروشان و پرتلاطم ساحل بیکران احساسات و عواطف، پایه‌های قالب غزل را پی-ریزی کردند و زمینه تغییر و تحول را در نگرش ا...