آراء و نظرات باختین، منتقد ادبی روس، در زمینه ی ادبیات و نقد ادبی برای ادراک ساز و کارِ سایر محصولات فرهنگی و پژوهش در مورد آن ها نیز کارآمد است اما در زمینه ی مطالعات سینمایی از مفاهیم کاربردیِ ارائه شده توسط این نظریه پرداز بسیار کم بهره برداری شده است. این پژوهش به منظور به دست دادن درکی عمیق تر از شکل گیری روایت فیلم های بلند داستانی عباس کیارستمی در یک دوره ی ?? ساله (???? - ????) به تحلیل ...

خنده و طنز در جامعه فلاندر قرن شانزدهم، در زمینه‌های فرهنگی و تاریخی آن، جایگاه ویژه‌ای دارد و پیتر بروگل به عنوان یکی از بزرگترین نقاشان این دوره، این ویژگی جامعه‌اش را به نمایش می‌گذارد. بروگل نقاشی است متعلق به دور‌ه‌ای که میان رنسانس و قرون وسطی قرار دارد و در سال 1604 م به عنوان بزرگ‌ترین هنرمند کمیک توصیف شده است. با این حال، ماهیت هنر بروگل چیزی فراتر از موضوع خنده است. برای رسیدن به ...

مفاهیمی که میخائیل باختین، نظریه پرداز روس، در عرصه‏ی نقد و نظریه‏ی ادبی طرح کرده، امکانات جدیدی پیش روی تحلیلگران آثار هنری به ویژه در حوزه‏ی ادبیات، تئاتر، و سینما قرار داده است. یکی ازمهم ترین مفاهیم در دایره‏ی اصطلاحات او، مفهوم کارناوال است. این واژه یکی از مهم ترین محور های اندیشه‏ی او و از جمله مبسوط ترین مباحث او به شمار می رود. با آن که کارناوال با اجرا و آیین و از این طریق با تئاتر پی...

ادبیات کلاسیک ایران، سیمایی تقریباَ مردانه و تا حدودی خالی از نگرش زنانه داشته است. جامعه ی مرد سالار و ذهن مردانه همواره سبب شده است تا چهره ی مخدوشی از زن در ادبیات به نمایش گذاشته شود. حضور کمرنگ زنان در عرصه ی پدیدآورندگان نیز در خلق تصویری نه چندان درخور، از آنان دامن زده است؛ اما از مشروطه به بعد، یعنی دوران بیداری، تحول و نوگرایی و ارتباط و آشنایی با فرهنگ و تمدن اروپایی و نیز با تغییر و ...

دیگری و دیگربودگی در زمره دغدغه‌های اصلی باختین در آثار اوست، اما آنچه به کار او، در این زمینه، رنگ و بوی خاصی می‌بخشد پیگیری این مضمون در متون و جستجوی «حیث متنی» دیگری است. در این مقاله تلاش شده است ضمن واگشایی تلقی فلسفی باختین از دیگربودگی و نسبت خود و دیگری در جهان، جوانب گوناگون حضور دیگری در متن مورد بررسی قرار گیرد. اندیشه اصلی مقاله آن است که اگرچه باختین برخی متون را گفتگوگرایانه و...

می‌توان رمان تهران، شهر بی‌آسمان را یکی از مهم‌ترین رمان‌های اجتماعی- سیاسی دانست که از جهات مختلف می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد. یکی از رویکردها، نظریۀ چندآوایی باختین است که دربارۀ شاخص‌های گفت‌وگو و چندصدایی در یک اثر بحث می‌کند. میخائیل باختین یکی از بزرگ‌ترین منتقدان و نظریه‌پردازان روسی است که در نظریۀ «منطق مکالمه»، خوانش گفت‌وگویی در ژانر رمان را مطرح می‌کند. در پژوهش پیش-رو، ضمن معرفی...

دیگری و دیگربودگی در زمره دغدغه های اصلی باختین در آثار اوست، اما آنچه به کار او، در این زمینه، رنگ و بوی خاصی می بخشد پیگیری این مضمون در متون و جستجوی «حیث متنی» دیگری است. در این مقاله تلاش شده است ضمن واگشایی تلقی فلسفی باختین از دیگربودگی و نسبت خود و دیگری در جهان، جوانب گوناگون حضور دیگری در متن مورد بررسی قرار گیرد. اندیشه اصلی مقاله آن است که اگرچه باختین برخی متون را گفتگوگرایانه و بر...

از دستاوردهای مثبت نظریه های ادبی و هنری برای تئاتر، نقد و بررسی تئاتر به شیوه ای روشمند است. «نظریه بازی»، «گروتسک» و «کارناوال» مفاهیمی از «میخاییل باختین» نظریه پرداز روس است، که در عرصه ی نقد و نظریه ی ادبی کاربرد دارند. با آنکه کارناوال، گروتسک و بازی با اجرا و آیین و از آن طریق با تئاتر پیوند دارد، اما باختین رمان را بهترین زمینه برای تحقق مفاهیم مورد نظرش دانسته است. اما بعد از او، منتقد...

اکثر پژوهش‌های انجام‌گرفته با موضوع سیاه‌قلم، باتوجه به‌ هویت و زمینه‌ فرهنگی آثار محمد سیاه­قلم شکل گرفته‌اند. نقاش مشهور اما ناشناس نیمه‌دوم سده نهم‌هجری که بیشترین حجم آثار او در مرقع‌های کتابخانه توپقاپوی‌ استانبول نگهداری می‌شود. این نوشتار، فارغ از دغدغه هویت و بافت فرهنگی‌ آثار سیاه‌قلم، از اشکال و فرم‌های‌کارناوالی میخائیل‌باختین یاری‌جسته و منحصراً با نگاهی عمیق و تازه به جهان‌گروتسکی س...

    درک جهان، حاصل درونی شدن نشانه‌‌های اجتماعی و سپس، بازخوانی و به کار گرفته شدن آن‌ها به‌وسیله کنش‌گران اجتماعی، از خلال یک بدن انجام می‌‌گیرد. بنابر این، بدن را باید محوری دانست که امکان درک نسبت با جهان را به‌وسیله انسان ممکن می‌‌کند. بدن گروتسک، یکی از مفاهیم اصلی میخائیل باختین، ادیب روسی، در حوزه نقد و نظریه ادبی و قابل اطلاق به مباحث دیگر از جمله هنرهای تجسمی است. در این نوشتار، نمود ب...