رکن اصلی و تفکیک ناپذیر جمله فعل است و ساختمان آن دارای اشکالی چون: فعل ساده، پیشوندی، مرکب، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی و فعل های لازم یک شخصه می باشد. بحث و بررسی های زیادی در خصوص ساختمان فعل صورت گرفته است، لیکن دربارۀ ساختمان عبارت فعلی، به صورتی بایسته، پژوهشی جامع صورت نگرفته است. در این مقاله کوشش می شود تا با توجه به نظر دستورنویسانی چون خانلری، احمدی گیوی، ابوالقاسمی، انوری، فرشیدورد و ا...

قرن ها است که ادبیات کهن فارسی بر ادبیات غرب تأثیر نهاده است و نویسندگان و ادیبان اروپایی و امریکایی با افتخار به این موضوع اشاره کرده اند. کافی است در اینزمینه نگاهی کنیم به ترجمه های فیتزجرالد از رباعیات خیام) 1( و یا غزلیات مولانا با ترجمة ) کالمن بارکس که امروزه پرفرو ش ترین اثر درقلمرو کشورهای انگلیسی زبان است.) 2 بدیهی است که این رابطة فرهنگی یکسویه نبوده و در این داد و ستد و تأثیر و تأثر...

غزل های حافظ و ترانه نامۀ پترارکا (1304-1374 م)، دست کم در سه ویژگی، زمینه ای مشترک دارند: (الف) از دیدگاه چونی، هر دو اثر اوج شعر غنایی عاشقانۀ قرون وسطی هستند: یکی در ادب پارسی، دیگری در ادب اروپایی؛ (ب) از دیدگاه ترتیب زمانی، هر دو دیوان در سدۀ هشتم هجری (چهاردهم میلادی) سروده شده اند، و (ج) از دیدگاه چندی، غزل های حافظ به تصحیح دکتر خانلری 4092 بیت (یعنی، نزدیک 8184 مصرع) دارد، و ترانه نامۀ...

«را» یکی از حروف اضافه یا وابسته سازهای پرکاربرد زبان فارسی است که در کتابهای دستور زبان فارسی اقسام و معانی گوناگونی را برای آن برشمرده‌اند. یکی از موارد کاربرد این حرف که دستوریان کمتر به آن پرداخته‌اند، در جمله‌های مرکّب است. این قسم «را» مختص جمله‌های مرکّبی است که در آنها جمله‌وارة پیرو در درون جمله‌وارة پایه و پس از «را» قرار گرفته است؛ اما فعل جمله وارة پایه لازم و یا بی‌نیاز از «را» است؛ ...

درویش ناصر بخارایی یکی از شاعران غزل‌سرای طراز اول قرن هشتم هجری است که خدمتش در رونق غزل عاشقانۀ عارفانه نظررس بوده و خواجه حافظ به شعر او نظر داشته است. در این مقاله، نگارنده ابتدا مهم‌ترین منابعی را که دربارۀ این شاعر برجستۀ ادب فارسی سخن گفته‌اند، معرفی کرده است. تذکره‌ها جزء اولین منابعی هستند که مطالبی راجع به ناصر بخارایی ذکر کرده‌اند و او را به صفت عارف بزرگ به‌حق‌رسیده و شاعر توانای شی...

مقاله حاضر به بررسی «نمود استمراری از منظر پیش‌نمونه‌گی» می‌پردازد. نمود از ویژگی‌های ساختاری و معناشناختی فعل است که نخستین بار در زبان فارسی باستان، مورد توجه پرویز ناتل خانلری قرار گرفته است.این مقاله، محدود به نمود استمراری است. هدف عمده‌ی این تحقیق دستیابی به ملاک‌ها و تعریف جامعی برای نمود استمراری در زبان فارسی است که می تواند در مسئله آموزش زبان فارسی و تدوین کتب درسی مفید واقع شود. به ...

این نوشتار، با تکیه بر این نکته که رویدادهای فرهنگی صد سال اخیر ایران و جهان عرب سخت شبیه هم است، دو نشریه جریان‌ساز ایرانی و مصری- سخن و آپولو- را مورد بررسی قرار می‌دهد. هنوز صدای این دو نشریه تأثیرگذار را که حلقه پیوند ادبیات سنتی و مدرن به شمار می‌روند، می‌توان از دیواره زمان شنید. در این مقاله ابتدا به اجمال این دو نشریه که به همت خانلری و ابوشادی منتشر می‌شدند، معرفی شده است. در پایان به ...

چکیده قابوس نامه یکی از متون دور? نخستین است که در قرن پنجم هجری به قلم یکی از امیران زیاری، عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن وشمگیر زیاری، به رشت? تحریر درآمده و از همان بدو نگارش، مورد توجّه فارسی زبانان قرار گرفته است؛ لیکن از نظر نکات زبانی و دستوری آن گونه که درخور و شایست? چنین متنی باشد به آن توجّهی نشده است و کمتر کتاب دستوری ( به جز تاریخ زبان فارسی خانلری) می یابیم که از این کتاب ارزش...

هدف اصلی در این تحقیق، تحلیل و بررسی داستان پردازی در سه کتاب زیر است: 1- کلیله و دمنه ی نصرالله منشی، تصحیح و توضــیح مجتبی مینوی تهرانی؛چــاپ یازدهم،تهـران، امیر کبیر1373. 2- داستان های بیدپای بخاری، تصحیح پرویز ناتل خانلری و محمد روشن؛چاپ اول،تهران:خوارزمی،مهر ماه1361. 3- انوار سهیلی یا کلیله و دمنه ی کاشفی، چاپ سوم،تهران، امیر کبیر1362. این تحقیق درسه فصل تدوین شده است. فصل اول به ...

قرن ها است که ادبیات کهن فارسی بر ادبیات غرب تأثیر نهاده است و نویسندگان و ادیبان اروپایی و امریکایی با افتخار به این موضوع اشاره کرده اند. کافی است در این زمینه نگاهی کنیم به ترجمه های فیتزجرالد از رباعیات خیام) 1( و یا غزلیات مولانا با ترجمه ) کالمن بارکس که امروزه پرفرو ش ترین اثر درقلمرو کشورهای انگلیسی زبان است.) 2 بدیهی است که این رابطه فرهنگی یکسویه نبوده و در این داد و ستد و تأثیر و تأث...