جنبه های هستی شناسانه، معرفت شناسانه، روش شناسانه و روشی چهار جنبه از پژوهش و فهم هستند که از اهمیت خاصی برخوردارند و همگی به هم وابسته اند. در ادبیات پژوهش جداسازی هستی شناسی و معرفت شناسی، از لحاظ مفهومی، با مسئله خاصی روبه رو است. اصطلاح روش شناسی نیز با بی دقتی مورد استفاده قرار می گیرد و پژوهشگران روش های پژوهش را به کار می گیرند بی آنکه اطلاعی از مفروضات هستی شناختی و معرفت شناختی مورد قب...

مجموعه ای از مباحث کلّی مرتبط با قرآن که وجهی از وجوه مطالعات قرآنی را تبیین می کند یا به پرسشی از پرسش ها دربارة قرآن می پردازد، با عنوان کلی «علوم قرآن» نامیده می شوند. به دلیل نقش مهمی که مطالعات روشمند در علوم قرآن در توسعه و رشد این علوم دارد، باید روش شناسی این علوم ساماندهی شود، تا معلوم شود روش پژوهش در علوم قرآن از روش های درون دینی به دست می آید یا روش های برون دینی؟ یا اینکه از هر دو ...

هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین ماهیت، ابعاد و مؤلفه های علم تربیت دینی است تا بتواند سهمی در افزایش دانشهای بنیادین در این حوزۀ معرفتی داشته باشد. روش: این پژوهش از نوع بنیادی- کاربردی و روش مطالعۀ توصیفی- تحلیلی از نوع (اسنادی) است. یافته ها: در این پژوهش مراد از علم تربیت دینی؛ علم تجربی یا انسانی است که از جهت گیری الهی برخوردار باشد و در راستای اهداف و انگیزه های دینی قرار گیرد. با این تعریف از...

نظر به رواج و رونق روزافزون مباحث هرمنوتیک در دو سه دهه اخیر سؤال اصلی این پژوهش، پرسش از میزان و نحوه کاربری هرمنوتیک در عرصه پژوهش دینی و به ویژه حوزه سیاسی آن است. به عبارت بهتر، سؤال از امکان یا امتناع کاربرد دانش و روش هرمنوتیک در قلمرو مزبور می باشد. مفروض این تحقیق آن است که امکان استفاده از دانش هرمنوتیک در عرصه های قرآن و دین پژوهی کاملاً منتفی نیست و به استثنای نحلة هرمنوتیک فلسفی، م...

با توجه به اشکال متنوع پژوهش های اجتماعی و گوناگونی روندها و رویکردهای مختلف آن ها در طول پژوهش، برای فهم بهتر هر کدام شان، معمولاً آن ها را در چهار جنبه هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و روش بررسی می کنند. در این مقاله هم سعی شده است با وجود رویکردهای مختلف بررسی فرهنگ سیاسی، دو رویکرد انسان شناسی (با روندی کیفی) و مطالعات نوسازی (با روندی کمی) را از لحاظ این چهار جنبه معرفی و مقایسه کنیم تا...

یکی از مباحثی که هنر و معماری سال های اخیر را به لحاظ مبانی نظری تحت الشعاع قرار داده، مباحث مرتبط با دانش"معرفت شناسی" و زیرشاخه های آن می باشد."نسبیّت شناخت" از مهم ترین مباحث مطرح در قلمرو معرفت شناسیِ هنر معاصر می باشد که با مسائلی نظیر تعیین جایگاه پدید آور اثر هنری، مخاطب اثر، چگونگی شکلگیری فرآیند فهم اثر و تعیین سهم هر یک در ب هوجود آمدن واقعه فهم مرتبط می شود. این مسائل ریشه در حوزه ای ا...

فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ، یکی از علوم فلسفی یا فلسفه های مضاف است که با روش تعقلی و استدلالی ، به تحلیل و تبیین گزاره های تعلیم و تربیت اسلامی می پردازد. این حوزه معرفتی از هفت بخش تشکیل می شود: معرفت شناسی ، وجود شناسی، خداشناسی ، جهان شناسی ، انسان شناسی، معاد شناسی، و ارزش شناسی. در مقاله حاضر، کوشش به عمل آمده تا شماری از مهم ترین مبانی معرفت شناختی تعلیم و تربیت اسلامی ، از منابع و متون...

هگل سیر تحول روح را باتحول در آگاهی حسی، خودآگاهی، عقل،روح، دین وعلم مطلق تشریح می‌کند. در این مسیر آگاهی به روش دیالکتیکی دربستر تاریخ حرکت می‌کند. لذا معرفت امری تحولی، خود یابنده و پویا تلقی می‌گردد. از سوی دیگر مانهایم معرفت رااز منظری متفاوت در موقعیت‌های اجتماعی آن مورد توجه قرارمی‌دهد. به نظراوتوجه به مبنای وجودی معرفت، آن را ازناب و ایستا بودن خارج ودربستر اجتماعی قرارمی‌دهد.براین اساس ...

هگل سیر تحول روح را باتحول در آگاهی حسی، خودآگاهی، عقل،روح، دین وعلم مطلق تشریح می‌کند. در این مسیر آگاهی به روش دیالکتیکی دربستر تاریخ حرکت می‌کند. لذا معرفت امری تحولی، خود یابنده و پویا تلقی می‌گردد. از سوی دیگر مانهایم معرفت را از منظری متفاوت در موقعیت‌های اجتماعی آن مورد توجه قرارمی‌دهد. به نظر او توجه به مبنای وجودی معرفت، آن را از ناب و ایستا بودن خارج و در بستر اجتماعی قرار می‌دهد.برای...

در معرفت شناسی ادبیات رمانتیک وعرفان اسلامی، خیال جایگاه ویژه‌ای دارد. در این مقاله، تلاش بر این است تا نشان داده شود که: اول، معرفت شناسی رمانتیسیسم با معرفت شناسی عرفان اسلامی، از لحاظ ارزش و اهمیت دادن به خیال، بسیار نزدیک به هم‌اند. به‌عبارت دیگر، در این نظام‌های فکری، خیال ابزار مهم شناخت است. دوم، زیر بنای معرفت شناسی خیال‌گرای رمانتیک و همچنین عرفان اسلامی وحدت است، بر خلاف معرفت شناسی...