تاریخ گذاری سوره های قرآن، دانشی است که پیرامون تعیین دقیق یا تقریبی تاریخ و ترتیب نزول این واحدهای وحیانی بحث می کند. محمد عزّه دروزه در «تفسیر الحدیث» با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیش ترین تلاش را در این مورد با استفاده از آیات قرآن، فهرست های ترتیب نزول و منابع روایی انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود که از باورهایش در زمینه علوم قرآنی و مباحث تاریخی به دست آمده،...

واژة «تفویض» در نظام عرفانی به دو گونه به کار می­رود: گاه تفویض در سیر صعود و مرحله­ای از مرتبه معاملات است که پس از ایجاد روحیه توکّل، و در افقی بالاتر باید در سالک الی الله ایجاد شود؛ امّا دومین معنای تفویض در عرفان، در سیر نزول و به معنای واگذاری امور به اختیار «واسطة فیض» است. این نوع تفویض اجمالاً به معنای اجازه و اذن الهی در تصرّف اختیاری است و خود شامل دو نوع است: «تفویض در تکوین» یا همان تأ...

مقاله­ای که پیش روی دارید به بررسی آیات ربا و بیان پاره­ای از احکام مستفاد از آن می­پردازد. تبیین ترتیب نزول، شان نزول و سیر تحریم ربا در قرآن، معنای لغوی و فقهی ربا، علت­ها یا حکمت­های تحریم ربا -که در قرآن بدان تصریح شده و در روایات نیز مورد تاکید قرار گرفته- و همچنین توجه به نقطه نظر فقها و کیفیت استنباط احکام ربا از آیات و روایات از جمله مباحثی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است...

قوس صعود و نزول از نظریه­های پایه در عرفان اسلامی است. این نظریه به تبیین نظام هستی و ارتباط آن با وجود حضرت حق (خداوند) می­پردازد و موجودات عالم را در دو قوس نزول و صعود در نظر می­گیرد که از یگانه وجود حقیقی نشأت گرفته و به صورت دایره­وار به آن بازمی­گردند. مقاله پیش­رو در صدد است با بهره­گیری از روش پژوهشی تاریخی و نقلی به وجه اشتراکات و تمایزات تبیین­های مختلف این نظریه در کلمات عرفا دست پید...

ملاصدرا، از تأثیرپذیران «نظریة خیال» ابن عربی، معتقد است همان گونه که جامعیت ضدین در حضرت خیال موجب ارتباط تجرد روحانی و تکثر جسمانی، در قوس نزول می شود، همچنین، اجتماع ضدین در قوّة متخیله نقشی اساسی در معرفت شناسی انسان و سیر او از تکثر جسمانی به تجرد روحانی دارد و لذا مقالة حاضر به نقش خیال در معرفت شناسی و دین شناسی می پردازد و علاوه بر استدلال های فلسفی ملاصدرا، حکمت های عرشیة او را نیز بررس...

نزول قرآن در ماه رمضان، حاکی از آغاز نزول تدریجی آن بوده و پیامبر (صلی الله علیه وآله و سلّم) در بیست و هفتم رجب ـ بدون اینکه بر ایشان وحی قرآنی نازل شده باشدـ مبعوث شده اند و سپس مدتی بعد در ماه رمضان، قرآن نازل شده است. به علاوه پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قبل از نزول قرآن، از محتوای کلی وحی باخبر بودند، اما نه به علت وجود نزول دفعی قرآن، بلکه بدان دلیل که به ایشان علمی لدنّی ـ اعم از قر...

قرآن مجید کتابی است آسمانی که خطابش به عرب معاصر نزول، اما مرادش تمامی انسان ها در همه زمان ها و مکان ها است. خطاب و توجه قرآن به معاصران نزول موضوعی است که صاحبنظران در قرون مختلف به شیوه های گوناگون با آن برخورد داشته اند. برخی از خاورشناسان قرآن را کاملا متأثر از فرهنگ زمانه نزول دانسته، برای آن چیز تازه ای قائل نیستند. گروهی از مسلمانان قرآن را در برخورد با فرهنگ زمانه قائل به تسامح دانسته،...

فهم درست معنا و مراد قرآن کریم، به امور بسیاری وابسته است. یکی از آنها آشنایی با فضای نزول قرآن؛ اعم از فضای عام قرآن و یا فضای خاص سوره های آن است. به سان هر سخن بشری که مقتضای حال خود را دارد و در شرایط و فضای ویژه ای ایراد شده، آیات و سور قرآن نیز در فضای خاصی نازل شده است. به واقع فضای نزول قرینه پیوست? غیر لفظی آیات و سور است که در فرآیند معنایابی و مرادشناسی هرگز نبایدش از نظر دور داشت. ...

بررسی بحث نزول قرآن با رویکردی قرآنی و با توجّه به تعالیم مکتب اهل بیت)ع( است. نویسنده، پس از اشاره به واژه هایی که در قرآن در ارتباط با انتقال و رساندن قرآن از عرش الهی به پیامبر اکرم)ص( آمده؛ واژه پرکاربرد »نزول« و مشتقات آن را در بازکاوی چگونگی نزول قرآن با اهمّیت دانسته و به بررسی آن در قرآن پرداخته است. سپس زمان نزول در قرآن و نزول قرآن در شب قدر از دیدگاه عالمان و مراحل سه گانه پیش از نزول،...

واژه «الْأَبْتَر» یکی از واژگان معناساز و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد زبانی و فرازبانی در سوره کوثر است. این واژه یکی از شاخص‌های مهم «اعجاز بیانی» در سوره کوثر به‌شمار می‌آید. این پژوهش بر آن است با استفاده از دانش ایتمولوژی یا ریشه‌شناسی، ابتدا مفهوم دقیقی از این واژه ارائه نموده، با بررسی «تطور مفهومی» واژه یا همان معناشناسی تاریخی، سیر تطور معنایی آن را در سه دوره زمانی پیش از نزول قرآن کریم، د...