پادشاهی اشکانی حکم مجموعه ای از ایالات متعدد خراجگذار و نیمه مستقل را داشت، که حول مرکزی جمع شده بودند. درجه تابعیت، شهربان های متعدد و پادشاهی های گوناگون با حکومت مرکزی متفاوت بود، پادشاهی های محلی، تشکیلات اداری و نیروی نظامی مستقل خود را داشتند. همچنین در این دوره، شهرهای یونانی یا پولیس ها نیز خودمختاری و تشکیلات داخلی خود را حفظ کرده بودند. با اینکه برخی از شاهان اشکانی به منظور تحکیم مبا...

طبق بررسی های پیمایشی، بررسی تصاویر هوایی و ماهواره ای و کاوش های باستان شناختی که در چند سال اخیر در دشت مغان انجام شده، نویسندة مقاله می کوشد تا آن بخش از یافته های پروژة باستان شناسی دشت مغان را که نمایشگر فعّالیّت های عمرانی و وسیع ساسانیان است، ارائه دهد. علاوه براین با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخش شرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شده...

- استان مازندران به جهت حکومت های محلی شاهزادگان ساسانی که تا سده چهارم هجری نیز تداوم داشته است: دارای پیشینه ای قوی از هنر، معماری، آیین و سنن کهن ایرانیان می باشد. تداوم هنر و تمدن ایرانیان باستان را در دوران اسلامی نیز شاهد هستیم. به طوری که تا امروز نیز شواهد بسیاری به ویژه در زمینه زیارتگاه ها و اماکن مقدس این استان در گوشه و کنار این مرز و بوم به چشم می خورد. در این مقاله به بعضی از این...

جهرم از شهرهای جنوبی فارس است و در حال حاضر زبان فارسی دری در آنجا رواج دارد. پیش از رواج فارسی دری، زبان فارسی میانة شاخه جنوب غربی در این شهر رایج بوده‌است؛ به‌ همین سبب، تعداد کثیری از واژه‌های پهلوی ساسانی هنوز در این شهر به‌کارمی‌رود که خاص لهجة مردم آن است و به علت شیوع این واژه‌ها، از لهجة دیگرشهرهای فارس ممتاز گشته‌است. در این مقاله سعی بر آن داریم تا با معرفی بخشی از این واژه‌ها، به ری...

فارسی دری زبانی است که از اواخر دوره ساسانی تا امروز، زبان فرهیختگان ایرانی بوده و نه تنها درمدائن و سواحل اروند رود؛ بلکه در دور دست‌ترین شهرهای خراسان و ماوراءالنهر بدان سخن می‌گفته‌اند. با وجود دلائل کافی برای اثبات این مدّعا بیشتر پژوهشگران و نویسندگان تاریخ ادبیات برآنند که فارسی دری گویش یا لهجه‌ای بوده است محدود و منحصر به چند ناحیه در خراسان و ماوراءالنهر و به وسیله پادشاهان آن ولایات؛ ب...

منابع تاریخی سده­های نخستین اسلامی از «کِلار» به عنوان شهری آباد و پایگاه اسپهبدان غرب طبرستان در منطقة کوهستانی و هم­مرز دیلم، مطابق با کلاردشت در مازندران کنونی یاد کرده­اند. این شهر در اواسط سدة سوم به عنوان مرکز سیاسی قیام مردم طبرستان به رهبری حسن­ بن ­زید­ علوی علیه طاهریان جلوه­گر می­شود. با وجود اهمیت کلار در سده­های اولیة اسلامی،    باستان­شناسانی که بقایای تپة باستانی کِلار در کلاردشت ر...

طبق بررسی‌های پیمایشی، بررسی تصاویر هوایی و ماهواره‌ای و کاوش‌های باستان شناختی که در چند سال اخیر در دشت مغان انجام شده، نویسندة مقاله می‌کوشد تا آن بخش از یافته‌های پروژة باستان شناسی دشت مغان را که نمایشگر فعّالیّت‌های عمرانی و وسیع ساسانیان است، ارائه دهد. علاوه براین با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخش شرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شده...

بخشی از اسواران به عنوان جنگجویان سواره نظام ویژۀ ارتش ساسانی در آستانۀ فتوح به مسلمانان پیوستند و ضمن ادامۀ فعالیت نظامی و نقش در گسترش فتوحات اسلامی، پس از استقرار در شهرهای تازه تأسیس بصره و کوفه در فعالیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این شهرها سهمی عمده داشتند. آنها پس از روی کار آمدن امویان، ضمن شرکت در جنبش های ضد اموی به فعالیت فکری علیه جریان جبرگرایی که از سوی امویان تبلیغ می شد روی آور...

سلسله ساسانی که نامشان را از ساسان بزرگ پارس و موبد موبدان معبد آناهیتا در استخر گرفته­اند، از سده سوم تا سده هفتم میلادی در ایران حکومت کردند. ﻣﻬـﻢ‌ﺗـﺮﻳﻦ ﺍﺑﻨﻴـﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ ﻛﺎﺥ‌ﻫﺎﻱ ﻋﻈﻴم و باشکوه شاهان ﺗﺸﻜﻴﻞ می‌ﺩﻫﺪ. شهر بیشاپور ازجمله مهم‌ترین شهرهای دوره‌ی ساسانی محسوب می‌شود که در شهرستان کازرون واقع است. در طی یک بررسی باستانشناسی در اطراف جاده باستانی و سنگفرش مربوط به عصر ساسانی واقع در من...

سرزمین کهن فارس در طول قرن های متوالی به دلیل دارا بودن شرایط مطلوب جهت سکونت، نظیر موقعیت مساعد آب و هوایی و قرارگیری در منطقه ای میان مسیر، همواره مورد توجه اقوام مختلفی بوده؛از این رو استان فارس در دوره های تاریخی مختلف، مورد رفت و آمد این اقوام واقع شده است. در این میان می توان به امپراطوری قدرتمند ساسانی در فارس اشاره کرد. شاهان ساسانی تمامی تلاش خود را در جهت حفظ قدرتشان در این سرزمین، به...