چکیده عنوان این پژوهش)ترکیب واشتقاق (در«تاریخ بلعمی»است،«ترکیب واشتقاق »دو روش اصلی برای ساخت واژه ها در زبان فارسی است.ترکیب از به هم پیوستن دویاچند تکواژ آزاد شکل می گیردواشتقاق از پیوندیک تکواژ آزاد باتکواژهای وابسته(وندها)ساخته می شود. باتوجه به این که کتاب تاریخ بلعمی یکی از قدیمی ترین کتب نثرفارسی است، بابررسی ساختمان واژه های آن می توان الگویی مناسب از ساختواژه درنثر قرن چهارم ارائه د...

لقب (پاژنام) اسمیست غیر از نام اصلی که حاوی مدح یا ذمی باشد, مثل حکیم الممالک. لقب گذاری درایران پیش از اسلام نیز رایج بود. به عقیدهء هندوشاه نخجوانی این روش نامگذاری در دوران آل بویه و سلجوقیان در میان عربها هم رواج یافت و بعدها در ایران جانشین کینه گذاری که شیوه ای عربی بود گردید. لقب گاهی عام است وهمانند عنوان و منصب به اشخاص گوناگون داده می شو د. مانند "امیرالشعراء" و گاهی خاص است مثل "ذوال...

مقاله حاضر با مطالعه ترکیب‌ فعلی زبان فارسی تلاش دارد تا فرایند دخیل در ساخت این مقوله زایا را روشن سازد. ترکیب فعلی از انضمام سازه‌های موضوع، افزوده، صفت و یا گروه نحوی با ستاک فعل تشکیل می‌شود و هسته نحوی این ساخت بر‌گرفته از فعل است. مقایسه پیکره ترکیب فعلی (8481) با داده‌های ترکیب غیر‌فعلی رساله خباز (1385) که بالغ بر 3974 مورد است و هر دو از فرهنگ بزرگ سخن انوری (1386) استخراج شده‌اند نشان...

در پژوهش حاضر، اختلال‏های کنشی را در بیان شفاهی اسمهای ساده (مانند کتاب)، مرکب فعلی (مانند کمر‏بند) و مرکب غیر‏فعلی (مانند کتاب‏خانه) زبان فارسی در دو بیمار زبان‏پریش بروکا و یک بیمار ترانسکرتیکال حرکتی، به‏صورت موردی و با استفاده از آزمون‏های نامیدن در مواجهه و تکرار مطالعه میکنیم تا روی‏کرد استفاده‏شده از‏سوی آنها را در تولید این اسمها مشخص کنیم. در این مطالعه، تفاوت معناداری بین خطا‏ها در کا...

صفت فعلی فاعلی و مفعولی در هر دو زبان، همانطوری که از نامشان پیدا است، ویژگی های موصوف خود را بیان می نمایند. این دو صفت، ضمن بیان ویژگی موصوف، بیان کنندهء عمل فعلی اند که از آن مشتق شده اند. صفات فاعلی و مفعولی در زبان فارسی از تمام افعال می توانند مشتق شوند، ولی در زبان روسی صفت فعلی مفعولی فقط از افعال گذرا (متعدی) ساخته می شوند. در زبان فارسی فقط صفات مفعولی می توانند بیان کنندهء رمان باشد،...

در این پایان نامه،مختصری از مطالعات مربوط به ساخت جمله و گروه فعلی در زبان فارسی را مورد بررسی قرارمی دهیم. در بسیاری از این مطالعات گروه فعلی به عنوان یک سازه ی هسته پایانی معرفی شده که فعل را در جایگاه پایانی خود پس از مفعول صریح برمی گزیند.همچنین جایگاه مفعول صریح در این زبان بستگی به نوع سازه ی آن دارد.به عبارت دیگر ،اگر سازه از نوع مقوله ی گروهی باشد قبل از فعل و اگر از نوع جمله واره ی متم...

بحثِ اسما و صفات الهی، از مباحث کهن در تاریخ عقاید اسلامی است. در سدۀ نخستین، مسئله تشبیه و تنزیه در کنار مسائلی چون جبر و اختیار و امامت، از پرسش های اعتقادی بود که اختلافات فراوانی را برانگیخت و مسلمانان را به فرقه ها و گروه های گوناگون تقسیم کرد. در بین عرفا نیز اسما و صفات خداوند، جایگاهی بس والا دارد. عارف سالک نه تنها مبنای پیدایش و تجلّی عالم را اسما و صفات خداوندی می داند، بلکه از طریق آن...

در زبان فارسی و در حیطة ترکیب به عنوان یکی از دو حوزة واژه سازی، فرایند بسیار زایایی وجود دارد که طی آن عنصری غیرفعلی (اسم، ضمیر مشترک، صفت، قید) قبل از ستاک حال فعل (مثلاً آموز و بین) قرار می گیرد و ماحصل آن اسم یا صفت جدیدی (دانش آموز، خودبین) است. در مورد این فرایند سه دیدگاه وجود دارد: برخی که عموماً دستور نویسان سنتی هستند، آن را صفتِ فاعلیِ مرکب مرخم می دانند. پاره ای استنباط دستور نویسان سنت...