سپهری از شاعران بنام معاصر است. درباره شعر و اندیشه های عرفانی او دیدگاه های فراوانی مطرح شده است. برخی مبانی شعر او را برگرفته از عرفان ایرانی اسلامی و یا عرفان هندی و شرقی دانسته اند و البته برخی نیز شعر او را تهی از عرفان می دانند. تاکنون پژوهشی به مقایسه کاربرد مفاهیم و اصطلاحات عرفانی در شعر سپهری و گفتار عارفان مسلمان نپرداخته است. گزینش واژگان، مدخلی بر طرز تفکر شاعران است؛ به همین سبب پ...

معرفت، صفت بارز روح انسانی است و عرفان از آغاز آفرینش، فراتر از مشخصات شناسنامه ای ملت ها، در عمق شناسه های فرهنگی ایشان نفوذ کرده است. عرفان اسلامی و ایرانی هم که شکل متکامل و پالایش شد ه ای از عرفان است دارای ابعاد و جنبه ها و سلسله رفتارهایی است. سماع یکی از آن رفتارهاست که از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این مقاله روایتی است مختصر از آداب و مراسم سماع در عرفان اسلامی ایرانی.

عرفان، ابعاد مختلفی دارد که مهمترین آنها بُعد معرفتی و طریقتی آن است. مطالعه در ابعاد مختلف عرفان، علوم متعددی را پدید آورده است که می توان از آنها به «علوم عرفانی» تعبیر کرد. مهمترین شاخه های علمی عرفان در سنت اسلامی، عبارتند از عرفان نظری و عرفان عملی. عرفان نظری حاصل تأمل در یافته های سلوکی و شهودی عرفا است و عرفان عملی، علم سلوک و طریقت است. با پیدایی و گسترش فلسفه های مضاف در غرب که به فران...

آدمی برای شناخت واقعیت ها از چهار روش حسی تجربی، نقلی وحیانی، عقلی برهانی و شهودی عرفانی بهره می برد و از همین رهگذر، علوم گوناگونی را محقق کرده است که در بین آنها فلسفه و عرفان نظری، از روش عقلی برهانی استفاده می کنند. روش عقلی، حقایق کلی را که با تفسیر و انتزاع از محسوسات خارجی به دست می آید و نیز محصول شهود عرفانی را، با برهان و استدلال تعلیل می کند. عرفان نظری صرف تبیین و گزارش مشهودات عارف...

نظریۀ استعارة شناختی از دیدگاه های قابل توجه در زمینة تحقیقات زبان شناسی شناختی است که با توجه به نگاشت های متشکل از دو قلمرو منبع و هدف، به بررسی و تحلیل مفاهیم انتزاعی مطرح شده در زبان می پردازد. هدف نگارندگان در این مقاله بررسی مفهوم «عشق» برپایة بازیابی عناصر واژگانی در قلمروهای حسی این مفهوم در رسالة سوانح العشّاق خواجه احمد غزّالی (520 ق) به منظور مشخص کردن شبکه های استعاری و کشف استعاره ها...

نفوذ عرفان شیعی در جامعة ایران در سده‏های هفتم تا یازدهم ق به شکلی است که بر ذهن و رفتار مردم تأثیر گذاشته و در حوزه‏های مختلف، از جمله هنر، نتایج عملی به همراه داشته است. چگونگی ظهور هنر خاتم مربع می‏تواند نشانه‏ای از حصول نتایج عملی مبانی فکری عرفان شیعی باشد. در این پژوهش سعی شده، با شیوة مطالعة کتابخانه‏ای و تاریخی و بهره‏گیری از مشاهدات عینی و استدلالی، صحت فرضیة مطروحه ارزیابی شود؛ فرضیه‏...

رنگ سیاه، رنگی شناخته شده و مرموز در عرفان اسلامی است که کارکردی دوگانه در عرفان اسلامی دارد. با توجه به این که در پیشینۀ فرهنگی ایرانیان و در دین مبین اسلام، رنگ سیاه به عنوان رنگ ظلمت و اهریمن محسوب می­شود، می­توان  نمودی از ظلمانیت رنگ را در عرفان اسلامی مشاهده کرد. با این حال، بخشی از کارکرد رنگ سیاه در عرفان اسلامی، دقیقاً در نقطۀ مقابل کارکرد اول قرار می­گیرد. رنگ سیاه، در برخی از متون عرف...