کتاب صبح الأعشی فی صناعة الانشاء یکی از بزرگترین دایرة المعارف هایی است که تا قرن نهم هجری در تمدّن اسلامی به وجود آمده است. در این کتاب، بسیاری از مباحث تاریخی، علمی و ادبی مطرح شده و نگارنده در آن، شیوة ادارة دیوان انشاء (دبیرخانه ای که مکاتبات غیرمالی و غیر نظامی در آن نوشته می شده است) را توضیح داده است. نویسندة این کتاب، احمد بن علی قلقشندی، سالها در دیوان انشاء مشغول بوده است. در این مقاله...

همزمان با عصر سلطان ممالیک شامات و مصر (624- 923 ه. ق 1250- 1517 م)، (1) حاکمیت بزرگ و همه‌جانبه‌ای- که بعدها به‌نام امپراتوری عثمانی شهره گشت- به‌ظهور رسید. این حاکمیت که از شمال و شمال غربی تا قلب اروپا، از شرق مجاور با صفویان و سلسله‌های پس از آن، از غرب با مدیترانه و بالکان و از جنوب و جنوب‌غربی شامل شامات، مصر و سرزمین حجاز و همچنین، بیشتر مناطق عربی بود؛ از قبیل ترکی قاپی و به نام ب...

بررسی زمین های وقفی مصر در عصر ممالیک موضوعی است که پژوهش حاضر بدان پرداخته است؛ در دوره ممالیک سپهسالاران نظامی به دلیل سلطه مطلق بر نواحی اقطاعی و نیز درآمدهای فراوان آن نوعی استبداد نظامی پدید آوردند و همواره قدرت سلاطین را محدود می‌کردند. پیامد منفی این اقدام آن بود که امرای قدرتمند به درآمد اراضی و سهم خویش بسنده نکردند بلکه به اراضی موقوفه نیز دست‌اندازی نمودند و برای افزایش ثروت و قدرت خ...

جلال الدین عبدالرحمن سیوطی از علماء و نویسندگان بزرگ عصر ممالیک و از پیشتازان عرصه تألیف و یکی از پر اثرترین نویسندگان اسلامی است، تعداد آثار او را بیش از 500 اثر ذکرکرده اند، در اکثر زمینه های دینی و ادبی آثار مهمی بر جای نهاده است. کتابهای او در موضوعات تفسیر و علوم قرآن، حدیث، فقه, علوم عربی ) لغت، صرف، نحو، معانی و بیان) تاریخ و طبقات و... می باشد. در مقامه نویسی نیز دستی داشته و حدود 25 م...

رشد جریان های شیعی همواره یکی از دل نگرانی های حکومت ها در منطقه راهبردی شامات ـ شامل سرزمین های فعلی سوریه، لبنان، فلسطین و اردن ـ از قرون نخست اسلامی به این سو بوده است. حاکمان این منطقه از زمان اتابکان زنگی (521ـ624هـ .ق) تا پایان عصر ممالیک (650ـ922هـ .ق) بخشی از سیاست خود برای تقویت مذاهب اهل سنت را در قالب مدرسه سازی دنبال کردند. این امر به رشد علوم نقلی و ـ به دلیل فقدان پویایی لازم ـ به...

مصر در عصر ممالیک بحری در چندین مرحله شاهد گروش قبطیان مسیحی به اسلام بود.سلطة قبطیان بر دواوین حکومتی نفرت و انزجار علما و توده های مسلمان را برانگیخت و در چند برههشورش های توده های مسلمان را درپی داشت. این شورش ها امیران مملوک را وادار به صدور فرمان هاییبر جامعة قبطی کرد. در واکنش، شماری از قبطیان سعی کردند با « الشروط العمریه » در جهت اعمالگروش ظاهری به اسلام خود را از قید و بندهای این مقررا...

جلال الدین عبدالرحمن سیوطی از علماء و نویسندگان بزرگ عصر ممالیک و از پیشتازان عرصه تألیف و یکی از پر اثرترین نویسندگان اسلامی است، تعداد آثار او را بیش از 500 اثر ذکرکرده اند، در اکثر زمینه های دینی و ادبی آثار مهمی بر جای نهاده است. کتابهای او در موضوعات تفسیر و علوم قرآن، حدیث، فقه, علوم عربی ) لغت، صرف، نحو، معانی و بیان) تاریخ و طبقات و... می باشد. در مقامه نویسی نیز دستی داشته و حدود 25 م...

خاندان ایوبی در سال 648 هـ .ق بدنبال شورش یکی از واحدهای نظامی مملوک و به قتل رسیدن آخرین فرمانروای ایوبی سرنگون و شجره الدر سلطان جدید مصر شد. ممالیک در نبرد عین جالوت از سرزمین شام در برابر تهاجم مغولان دفاع کردند . آنان آخرین امیرنشین های مستقل ایوبی در شام را در هم کوبیدند و بقایای دولت های صلیبی را تا سال 691 هـ .ق از منطقه بیرون راندند. سپس مرزهای امپراطوری خود را تا دره فرات علیا و ارمنس...

دوام و حیات هر حاکمیت سیاسی متکی به منابع مشخص مالی است.اقتصاد حکومت ممالیک (648-923ق) در دوره اول خود (ممالیک بحری 648-784ق) شرایط خوبی داشت؛ واسطه بودن مصر در تجارت شرق و غرب باعث شکوفایی تجارت در مصر شده بود. این وضعیت در دوره ممالیک برجی ادامه پیدا نکرد و با سخت گیری ها و وضع مالیاتهای زیاد بر تاجران اروپایی و انحصار امتیاز فروش برخی کالاها مثل، بخور و ادویه برای سلاطین ممالیک باعث شد تا ار...