چکیده بحث بر سر توانش و استقلال عقل، در زمینه کشف ارزش های انسانی، از جمله مباحثی است که در ادوار مختلف تاریخی مورد توجه بوده است. چالش میان عقل و دین در عصر روشنگری و حاکمیت لیبرال دموکراسی، مباحث فروخفته دیرین را با چهره مدرن و در سطوح جامعه شناختی بازتولید نموده و این سوالات را که: کدامین جامعه عقلانی است؟ در چه شرایطی و با چه مولفه هایی، جامعه، عقلانی تلقی می شود؟ موانع عقلانیت جوامع، کدام...

فضاهای شهری در طول تاریخ نقش مهمی در زندگی اجتماعی _ اقتصادی ساکنان داشته و به عنوان مرکز ارتباط و تحول در شهرها عمل کرده است. در دوران مدرن، با تغییرات عمیقی که در تمامی ابعاد زندگی و سکونت رخ داده، بخش عمدة فضاهای شهری به مکانهای سودا زده تبدیل شده و تحت تأثیر نیروهای بازار در خدمت منافع جریانهای محدود قرار گرفته است. در واقع، عقلانی سازی که از ثمرات دوره روشنگری است، به عقلانیت روشها، ابزار ...

مسئله عقلانیت علم، نیازمند بستری برای طرح چیستی عقلانیت است تا در چهارچوب مفهومی از عقلانیت، بتوان چگونگی عقلانیت ماجرای علم را به تصویر کشید. نگارنده در این مقاله تلاش می کند تا با استفاده از مفهوم عقلانیت هدف ـ وسیله نشان دهد که چگونه می توان چنین بستری را فراهم آورد. برای این کار می بایست علم را به عنوان یک فرایند در نظر بگیریم که در آن با مفروض گرفتن اهدافی، می توان عقلانیت دست یابی به این ...

فضاهای شهری در طول تاریخ نقش مهمی در زندگی اجتماعی _ اقتصادی ساکنان داشته و به عنوان مرکز ارتباط و تحول در شهرها عمل کرده است. در دوران مدرن، با تغییرات عمیقی که در تمامی ابعاد زندگی و سکونت رخ داده، بخش عمدة فضاهای شهری به مکانهای سودا زده تبدیل شده و تحت تأثیر نیروهای بازار در خدمت منافع جریانهای محدود قرار گرفته است. در واقع، عقلانی سازی که از ثمرات دوره روشنگری است، به عقلانیت روشها، ابزار ...

این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که جمهوری اسلامی ایران و غرب در عصر جهانی‏شدن بر اساس چه نگرشی می‏توانند به همکاری و تعامل مطلوب دست یابند؟ فرضیه پژوهش این است که «اتخاذ هرمنوتیک رهایی‏بخش هابرماس بر مبنای گفت‏وگو، کنش و عقلانیت ارتباطی و نقد سنت و پیش‏داوری‏های تاریخی، در عصر جهانی‏شدن می‏تواند بین ایران و غرب تفاهم و توافقی نسبی ایجاد کند تا منافع‏ متقابل‏شان تأمین شود».  

ماکس وبر، یکی از مهم ترین جامعه شناسانی است که تأثیرات زیادی بر محققان رشته های مختلف علوم اجتماعی داشته است. مورخان نیز هم از جنبۀ روش شناسی و هم تبیین رویدادهای تاریخی، از اندیشه های وی تأثیر پذیرفته اند؛ و با ترجمه آثار وبر به زبان فارسی، دامنۀ این تأثیرپذیری افزایش یافت. آن دسته از مورخانی که به تبیین وقایع تاریخی به خصوص تاریخ معاصر روی آورده اند، با واژه هایی ازقبیل «تفهم»، «مشروعیت»، «عق...

پرسش اصلی این پژوهش این است: فلسفه در محیط های دانشگاهی و حوزوی از چه آسیب هایی برخوردار است؟ مهم ترین آسیب فلسفه غرب، رویکرد تقلیدی و ترجمه ای آن در محیط های علمی است. آسیب فلسفه اسلامی، ناکارآمدی آن در عرصه های اجتماعی و تأثیرگذاری بر علوم انسانی است. سؤال این است که چگونه می توان فلسفه اسلامی را کاربردی کرد تا از عرش نظر به فرش عمل تنزل یابد. پاسخ این پرسش در قالب چهار پیشنهاد مطرح می گردد. ...

پرسش اصلی این جستار آن است که بازتاب برداشت قدسی و سکولار از عقلانیت در ساحت های سه گانة جهان­دانی، جهان­داری و جهان­آرایی چگونه است؟ نگارنده با استفاده از روش تطبیقی و الگوی شناخت محور در بازشناسی این دو روایت از عقلانیت در اندیشة دو متفکر اجتماعی غربی و شرقی معتقد است: ماکس وبر در روایت سکولار از عقلانیت معیار آن را کارایی، یعنی انتخاب بهترین وسیله برای دستیابی به هدف، معرفی می کند. که در قا...

در این مقاله با تفکیک «عقلانیت عملی» از «عقلانیت علمی و شناختی» نشان داده می شود که عقلانیت شناختی، مربوط به فاعل شناخت و عالم علوم انسانی است که اعتبار خود را از اعتبار عقلانیت پارادایم های فلسفهٔ علم می گیرد. اما عقلانیت عمل که به «موضوع شناخت» علوم انسانی مربوط است، اعتبار خود را وامدار فلسفه و نظام اخلاقی است. به علاوه وظیفهٔ عقلانیت شناختی در قلمرو علوم انسانی، فهم روشمند رفتارها و کنش های آ...

قاله حاضر تلاشی است برای تحلیل روایت تعامل اخلاق قهرمانی و منطق زندگی روزمر? مدرن از منظر جامعه‌شناسی سینما. حوز? مورد مطالعه، آثار سینمایی مسعود کیمیایی است. برای صورت‌بندی نظریه‌ای دربار? تعامل دیالکتیکی پویایی‌های اجتماعی/ تاریخی و آفرینش هنری از آرای دو وینیو، لوکاچ و لونتال استفاده شده است. سپس با به‌کارگیری روش تحلیل روایتِ ساختارگرا و نشانه‌شناسی ساختاری آثار سینمایی کیمیایی مطالعه شده اس...