سرزمین اندلس که به فاصله کمی پس از فتوحات اسلامی از پیکره سیاسی دستگاه خلافت عباسی جدا شد، به دلیل شرایط ویژه اقلیمی، تاریخی و انسانی همواره مورد توجه مورخان، جغرافی­دانان، ادیبان و دیگر نویسندگان مسلمان قرار داشته است. در میان اخبار و روایت­های مربوط به این خطه از جهان اسلام، گزارش­های مربوط به تاریخ اجتماعی آن از جایگاهی ویژه برخوردار است. این مقاله پس از مروری بر سیمای کلی جغرافیای اسپانیای ...

مشروعیت خلفای نخستین با توجه به عدم اجماع امت بر آنها و وجود رقبای قوی با تردیدهای جدی مواجه بود. از سوی دیگر اولین اقدام ابوبکر پس از رهایی از مشکل مرتدین به راه انداختن فتوحات بود که ثروت و رفاه زیادی در پی داشت. به نظر می‌رسد ارتباط وثیقی میان راه‌اندازی فتوحات و کسب وجهه برای خلفا وجود داشته باشد. در این پژوهش نخست نقش فتوحات در مشروعیت بخشی به حکومت سه خلیفه نخست بررسی شده و سپس از تعطیل آ...

چکیده فتوحات اسلامی در ایران در پادشاهی یزدگرد سوم (632-651 م.) و به‌ویژه تسخیر بخش عمده آن در کمتر از یک دهه، گویای آن است که دولت ساسانی در آن هنگام توان نظامی و دفاعی خود را، آن‌چنان‌که در دوره­های پیشین می­بینیم، از دست داده بوده است. متون تاریخی سده­های نخستین اسلامی که از دیرباز منابع پر استناد تاریخ­پژوهان معاصر شمرده می­شوند، این فرض را تأیید می­کنند. این منابع، از یک آشفتگی سیاسی پس ا...

چکیده: با ظهور دین مبین اسلام و شکل گیری حکومت اسلامی توسط نبی مکرم اسلام، از یک سو در پرتو تعالیم و مبانی اصیل اسلامی، زمینه های بالقوه گسترش اسلام و تحقق فتوحات اسلامی، هموار گردیده و از دیگر سوی، رکود فکری و فرهنگی اعتقادی و اقتصادی ایران عهد ساسانی و انحطاط جامعه و حکومت و جنگ های طولانی و فرسایشی، بی عدالتی ها و ایجاد شکاف فاصله عمیق بین طبقات حاکم و توده عوام در عهد ساسانی به گونه ای به ...

پس از رحلت حضرت محمد‹ص›در سال 632 میلادی ،درطول چند دهه پیروان ان بزرگوار فتوحات چشمگیری داشتند. در کمترازصدسال از وفات رسول اکرم ‹ص›حکومت اسلامی از آسیای میانه به سمت جنوب تا هندوستان ،ازجانب غرب سراسر خطه شمال آفریقا، وازاین مکان به طرف شمال تا اسپانیا گسترش یافت. در قرون هشتم ونهم میلادی ،جهان اسلام از علوم یونانی استقبال کرده وبسیاری از آثار اصیل یونانی را به عربی ترجمه کرد. در مقاله حاضر...

پیامبر خداصلی الله علیه وآله پس از هجرت به مدینه توفیق یافت تا به یاری مهاجر و انصار دشمنان اسلام (مشرکان، منافقان و یهودیان) را به تسلیم در برابر حکومت اسلامی مدینه وادارد و دامنه‏ی اقتدار حکومت اسلامی را تقریباً بر همه‏ی جزیرة العرب بگسترد، اما در ماه‏های آخر زندگی با آشوب‏های اهل ردّه و مدّعیان پیامبری روبه‏رو شد و هم در این احوال، به ملکوت اعلی پیوست. حکومت نوپای اسلامیِ مدینه به یاری صحابه‏ی ف...

مَنجنیق، به منزله سنگین ترین سلاح جنگی، در قرون میانه اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار بود. از این سلاح برای کوبیدن دیوارهای دفاعی و نفوذ به داخل شهرها استفاده می شد. در نخستین فتوحات اسلامی، منجنیق شکل ساده ای داشت؛ اما با گذشت زمان و به موازات تکامل و افزایش استحکام حصارهای دفاعی شهرها، منجنیق ها نیز روزبه روز تغییر کردند و تکامل یافتند؛ تا آن جا که در دوره اموی منجنیق های نفت انداز و آتشین ساخ...

فتوحات وجنگ‌هایی که پس از رحلت پیامبر| رخ داد و منجر به گشوده شدن دروازه‌های ایران و روم شرقی و آفریقا گردید متفکران و عالمان مسلمان را با پرسش‌هایی مواجه کرده است پرسش‌هایی مانند این که آیا فتوحات مشروعیت داشته‌اند؟ در صورت عدم مشروعیت این رویداد؛ ملاک بهره‌مندی اهل بیت^ از نتایج آن چه بوده است؟ و آیا اصولاً می‌توان میان عدم مشروعیت یک عمل و نتائج آن تفکیک کرد؟ در این نوشتار به این نتیجه رسیدیم...

با روی کارآمدن امویان، تغییرات بسیاری در سیاست های خلافت اسلامی به وقوع پیوست؛ اصولا ًماهیت خلافت اموی، با سیره حکومت نبوی و خلفای راشدین نه تنها متفاوت بود، بلکه درتعارض نیز قرار می­گرفت؛ زیرا حکومت آنان مبتنی بر اشرافیت و ساختار نظام قبیله ای بود که ریشه در عصرجاهلیت داشت؛ گاهی نیز متأثر از سنت سیاسی سرزمینهای فتح شده بود. چنین نظامیبرای اداره­ی خود به ثروت بسیاری نیازمند بود و تنها راه کسب آن...