مقالهء حاضر،به معرفی و بازخوانی اولین وقفنامه از مجموعهء وقفنامه های فرزندان قائم مقام بزرگ در تبریز می پردازد.این مجموعه،شامل هفت وقفنامه می باشد که اولین آنها،وقفنامهء یک باب حمام در تبریز است که واقف آن، میرزا موسی خان فرزند قائم مقام بزرگ و برادر کهتر قائم مقام ثانی می باشد و واقف بقیهء موقوفات،خواهر میرزا موسی به نام تاجماه بیگم بوده است که در فرصتهای آتی،به معرفی آنها نیز خواهیم پرداخت.مط...

تولیت‏ یکی ازعناوینی است که در باب وقف و ارث بحث شده است. به حق سرپرستی و مدیریت مال وقفی تولیت می گویند. متولی، مدیر وقف می‏باشد و مسولیت حفظ و نگهداری، تعمیر، مرمت و تلاش در جهت ازدیاد درآمد موقوفه را عهده دار است. متولی پس از این که قبول تولیت نمود مجاز به رد این مسوولیت نبوده و هم چون امینی دلسوز باید به وظایف محوله بپردازد. چنانچه واقف مسأله سرپرستی وقف را مطلق بگذارد و شرط نکند که سرپرستی...

استقلال وقف و حرمت دخالت غیر‌متولی و ناظر منصوص در امور موقوفه، اصلی پذیرفته‌شده در فقه است. برای جلوگیری از حیف و میل فراوان موقوفات لازم است دولت اسلامی بر اساس مبانی حسبه و ولایت فقیه در اداره و نظارت بر موقوفات دخالت کند. جمع میان ضرورت دخالت دولت اسلامی در امور مربوط به موقوفات و حفظ استقلال وقف، پرسش‌های متعددی پدید آورده است که این نوشتار در صدد پاسخ به آنهاست. نویسنده کوشیده است با تفکی...

هر چند با تصویب آئین نامه اجرائی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه در مورخه ‏‎63/10/2‎‏ شخصیت حقوقی سازمان وقف پذیرفته شده است ، اما چون در نوشته های فقهی و حقوقی این موضوع چندان شکافته نشده است ، برای تبیین موضوع ابتدا شخصیت حقوقی وقف را از دیدگاه فقه و فقها و سپس از دیگاه حقوق موضوعه مورد مطالعه قرا می دهیم.در میان فقهای امامیه در مورد عقد یا ایقاع بودن وقف سه نظر وجود دارد ،...

یکی از سنت های حسنه وقف می باشد. وقف از جمله نهادهای حقوقی و اقتصادی مهم به شمار می رود که به نظر می رسد با توجه به مقتضیات زمان و مکان و شرایط و اوضاع و احوال روز باید دامنه آن را به سوی اموال جدید سوق داد. یکی از این اموال جدید، حقوق مالکیت معنوی است. با توجه به اهمیت و گسترش روز افزون این نوع اموال، امروزه، اینکه آیا این اموال قابلیت موقوفه شدن را دارند یا خیر مسئله ای بحث انگیز و مورد مناقش...

مقدمه: از دیرباز بیشتر کمک‏های مردمی به جمعیت شیر و خورشید سرخ سابق و هلال‌احمر فعلی، در قالب نهاد حقوقی «وقف» بوده است. وقف از منظر صرف حقوقی برای جمعیت هلال‌احمر مطلوب نبود و به دلیل تضییقات ایجادی از جمله عدم جدایی واقف (مالک اولیه) و ادامۀ سلطه و اقتدار آن بر موقوفه از طریق تعیین متولی و ناظر و عدم امکان یا صعوبت تغییر وضعیت حقوقی موقوفه و در واقع، ناکارآمدی آن برای شکل‏دهی به کمک‏های شهرون...

هدف اصلی پژوهش پیش رو برآورد اثر انفاق بر کاهش فقر در ایران است. در پژوهش برای انفاق از شمار موقوفه ها و مجموع پرداختی ها به کمیته امداد امام خمینی; و برای خط فقر از رویکرد نیاز های اساسی و برآورد هزینه سبد 2080 کیلو کالری به ازای هر نفر در روز و از متوسط قیمت آن در بین استان ها استفاده شده است. در این بررسی، داده های استانی دوره زمانی 1379 ـ 1390 به کار گرفته شده است. تجزیه وتحلیل با روش اقتصا...

در ادارۀ موقوفات خاص بدون متولی، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی فقها با شناساییحق مالکیت برای موقوف‌علیهم، ادارۀ مال موقوفه را از لوازم آن می‌دانند و مدیریت انحصاری موقوفه را با اینان می‌شمارند. اما بیشتر فقهای دو سدۀ اخیر، فارغ از حق موقوف‌علیهم، به‌منظور رعایت حق بطون آتی، امور اداری را که به همۀ موقوف‌علیهم مرتبط می‌شود، در زمرۀ اختیارات حاکم می‌دانند. در حوزۀ قوانین، در آغ...

در خلال قرون و اعصار شکوفایی تمدن اسلامی، وقف همواره بسیاری از نیازهای خاص جامعه را تأمین می نموده و ارائه برخی کالاها و خدمات که در اقتصاد مدرن از آنها به عنوان کالاهای عمومی یاد می شود، تا مدت ها – قبل از اینکه ارائه آنها را دولت ها بر عهده گیرند- بر دوش واقفین و از طریق موقوفات بوده است. نمونه هایی مانند کاروانسراها، آب انبارها، زاویه ها، بیمارستان ها، حوزه های علوم دینی و... شواهدی بر این م...

تخریب مساجد و اماکن مذهبی بعلت حرمت و قداست این اماکن و گره خوردن آنها با لزوم حفظ اعیان موقوفه و تسبیل منافع، ابتدا و بدون مرجحات شرعی و قانونی میسر نمی باشد و این موضوع در آیات و روایات معصومین و آرائ فقهی وم حقوقی علمل مشهود است. ولی با توجه به شرایط زمان و مکان و ازدیاد جمعیت شهرها و لزوم پاسخگویی به نیاز شهروندان در حوزه های مختلف اجتماعی ،آموزشی و عمرانی و امثال ان، تخریب مساجدی که بعلت ن...