یوری لوتمن (1993-1922) که از بنیان گذاران مکتب نشانه شناسی مسکو- تارتو به شمار می رود، جایگاه مهمی در معرفی و بسط مبانی و خرده نظریه های نشانه شناسی فرهنگی، همچون نظریة سپهر نشانه ای دارد. به عقیدة لوتمن، نظریة سپهر نشانه ای هر متن را به عنوان یک کلیت فرهنگی درنظر می گیرد که می توان ازطریق بررسی رمزگان نشانه ای آن، به شیوة تولید زنجیرة معانی خاص در یک فرهنگ معین دست یافت؛ ازاین رو، خوانش مبتنی ...

مقالة حاضر دربارة بررسی تأثیر متغیر طبقة اجتماعی در گسترش واژگانی و ساختاری زبان نوشتاری دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر مشهد است. در این مقاله، در چارچوب نظریة بازیل برنشتاین که به بررسی تأثیر متغیر طبقة اجتماعی بر روی گونة زبانی دانش آموزان مقطع ابتدایی و کاربرد تعدادی از مقوله های دستوری شامل : تعداد واژه ، اسم ،... می پردازد، پرداخته شد تا به سؤالات تحقیق پاسخ داده شود. برنشتاین (1975) در...

مرگ بحرانی ترین مسئله در تمام مذاهب است. بشر مجبور است در زیر سایه ی مرگ زندگی کند و همواره از آن بیمناک باشد. مرگ و زندگی جز آن که دو روی یک سکه اند پیوند عمیق تری نیز دارند: زندگی به واسطه ی مرگ رویّه می یابد. زندگی و مرگ به هم وابسته اند، نه از آن حیث که هر مفهومی با ضد خود پیوند دارد؛ بلکه از حیث وجودی هم میان این مفهوم پیوندهای عمیقی هست. هم مرگ و هم زندگی با هم وجود دارند. نه این که یکی پس...

یکی از موضوعاتی که به بررسی روابط احزاب یا شکاف های اجتماعی به عنوان بازیگران نظامی سیاسی می پردازد نظریة بازی هاست. از نکات محوری این نظریه، عقلانیت بازیگران شرکت کننده در بازی است، یعنی بازیگران تلاش می کنند بیشترین امتیاز را از طرف مقابل بگیرند. این بازیگران می توانند در نقطه ای به نام نقطة زینی با یکدیگر توافق و بیشترین سود و کمترین ضرر را عاید خود کنند. می توان نظریة تعدیل هندسی را مکملی ب...

تحلیل گفتمان از رویکردهای تحلیلی و پژوهشی مهم در علوم انسانی معاصر است که به رویکردی محبوب و حتی "مُد پژوهشی" در میان محققان ایرانی بدل شده است. این مقاله درقالب روایت تورفینگ از سه نسلِ نظریة گفتمان (که در آن مفهوم نسل بر شیوة تحلیل دلالت می‌کند نه توالی و ترتیب زمانی) به ارزیابی پژوهش‌های ایرانی تحلیل گفتمان می‌پردازد. نسل اول نظریة گفتمان رویکردهایی مانند تحلیل گفت‌وگو و روان‌شناسی گفتمانی را ...

یکی از فعالیت های که در همة شهرهای ایران به وفور مشهود است، خدمات مربوط به خودروست. این خدمات در تقسیم بندی های اقتصادی جزء بخش غیررسمی است و هزاران نفر در این حوزه مشغول فعالیت اند. این فضای شهری میدان عمل نیروهای فعال در آن عمل می کند. همچنین، بخش یاد شده دارای فرهنگ ویژة خود است که واردشوندگان به این ساختار غیررسمی باید قواعد آن را پذیرا باشند و از آن تبعیت کنند. محلة چاپارخانة همدان دربرگیر...

در چند دهة اخیر، الگوی روابط جنسی در جهان تغییرات فراوانی داشته و اکنون نیز جامعة ایران با تحولات چشم گیری در حوزة ارزش ها و باورهای جوانان روبه روست. تحقیقات نشان می دهند که رابطة جنسی پیش از ازدواج در ایران در حال افزایش است. یکی از گونه های جدید روابط پیش از ازدواج بین دختر و پسر، روابط مبتنی بر «هم خانگی» است که در کلان شهرهایی چون تهران رو به افزایش است. این الگو، به زندگی مشترک دو شریک جن...

تحلیل گفتمان انتقادی، مجموع گفتارها و کنش‌هایی است که به‌ وسیلۀ بازنمودهای ایدئولوژیک یک فرد یا گروه، با نگرشی انتقادی و تحلیلی به قلمروهای گوناگون اجتماعی، فرهنگی و دینی می‌پردازد. در این مقاله «حکایت درآمدن حمزه در جنگ، بدون زره» از دفتر سوم مثنوی معنوی با تکیه بر نظریة نورمن فرکلاف و در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می‌شود. مقاله به روش توصیفی‌ ـ ‌تحلیلی فراهم شده و درصدد است به...