نگاهی به پژوهش های موجود در زمینه هنر و معماری اسلامی نشان می دهد که بسیاری از تحقیقات انجام شده دراین زمینه صرفا جنبه تاریخی و فرمال دارد که آن را برگرفته از هنر بیزانس ، ساسانی ، قبطی و ... دانسته اند. در میان این پژوهش ها، معدود دانشمندانی وجود دارند که با نگرشی محتوایی به هنر و معارف اسلامی پرداخته اند. در میان این افراد تیتوس بورکهارت از جمله اندیشمندانی است که هنر و معماری اسلامی را با نگ...

مسئله نسبت بین هنر اسلامی و اندیشه اسلامی یکی از پرسش های محوری در فهم هنر اسلامی است و روشن می کند که وصف اسلامی در عنوان «هنر اسلامی » بر چه دلالت دارد. تاکنون پاسخ های گوناگونی به این پرسش داده شده است. در این مقاله به پاسخ خاص سنت گرایان به این پرسش پرداخته شده است. سنت گرایان با تعریف خاص خود از سنت و نسبتی که بین سنت و مظاهر زندگی، از جمله هنر، در جوامع سنتی برقرار می کنند دیدگاهی خاص خود...

نسبت فلسفه اسلامی با هنر از جمله مهم ترین، بنیادی ترین و، در بُعدی، غامض ترین مسائل جاری حوزه مطالعاتی فلسفه هنر در ایران است. روند رو به رشد مطالعات نظری هنر در بیست سال گذشته، موضوعات بسیار گسترده و جدیدی در عرصه مبانی تئوریک هنر آفرید. غالب این موضوعات محصول آشنایی بخشی از متفکران ایرانی با مباحث گسترده نظری هنر در غرب بود که از ترجمه این متون حاصل می شد. نظام آموزشی مطالعات عالی کشور نمی توا...

بر خلاف آنچه بسیاری از پژوهشگران در باب زیبائی و هنر در تفکر اسلامی می گویند نوعی تفکر و معرفت به زیبائی و هنر در اسلام وجود دارد که البته با آنچه در عالم غرب از قرن هیجدهم تحت عنوان aesthics رایج شد تفاوت اصولی دارد مبادی هنر و زیبائی در اسلامی کاملا عرفانی و تابع نگرش معنوی مسلمین به حقیت و هستی و آدم و عالم است از این رو فقط با ورود به عرفان اسلامی و انس با آن می توان درکش کرد مهم ترین این ا...

این مقاله، درصدد است که پاسخ‌های مطرح درباره‌ سه سؤال از هنر اسلامی و به طور خاص معماری اسلامی را بررسی کند: نخست این که آیا هنر اسلامی هویت مستقلی دارد؟ آیا با وجود بناهایی با کارکردهای مختلف، فضای واحدی در معماری اسلامی وجود دارد؟ آیا معیار واحدی را برای بررسی فضاهای مختلف هنر و معماری اسلامی می‌توان معرفی کرد؟ مقاله، در بررسی پاسخ‌ها، از هویت مستقل هنر و معماری اسلامی دفاع کرده و تزیینات خوش...

شمایل‎پردازی (نگاری) چهرة پیامبر و ائمة معصومین از رایج ترین شمایل‎پردازی ‎ها در جهان اسلام و کشورهای شیعه نشین به شمار ‎ می‎رود. این هنر مردمی که گاه آن را هنر فطری ‎ می‎نامند، با بهره گرفتن از روایات تاریخی و نیز زمینه ‎‎های ‎تاریخی خاص شمایل پردازان به تصویرگری چهرة این بزرگان دین پرداخته ‎ ‎اند. ‎بررسی نقشمایه ‎ها (موتیف ها) در این گونه نقاشی مردمی حاکی از آن است که نه تنها نوعی تبادل نقشما...

هنر یکی از شاخه­های تمدن اسلامی است که همپای دیگر شاخه­ها رشد یافت و در مظاهر گوناگون تجلی یافت. گرچه هنر به ویژه هنر معماری دورة اسلامی ریشه­هایی در هنر پیش از اسلام و اقتباس­هایی از آن داشت، اما ذوق تلفیق و ابداعات مسلمانان هم در آن کم نیست. مجموعه ابنیه الحمرا مهم ترین نمونه رشد هنر اسلامی در مغرب اسپانیا است که خود شاخه ای از هنر اسلامی در غربی ترین منطقه از قلمرو حکومتی مسلمانان در عهد بنی...

دراین مقاله تأثیر سیمرغ ساسانی بر هنر اسلامی و غربی و همچنین مهاجرت این نقش به این سرزمین ها در طول دوران ساسانی و بعد از سقوط آنها بصورت اجمالی مورد بررسی قرار می گیرد. این انتقال بوسیله تبادل فرهنگی، تجاری و همچنین ارسال هدایای سلطنتی به کشورهای همجوار و دور دست صورت پذیرفته است. سیمرغ ساسانی با آنچه که در افسانه ها و ادبیات فارسی توصیف شده است، تفاوت بسیار دارد. ترکیب ساختاری بدن او قابل توج...

هنر در هر جامعه ای از اندیشگی، جهان بینی و فرهنگ مردم آن جامعه ریشه می گیرد. فرهنگ و جهان بینی نیز یکباره پدید نمی آید و برآیند انباشت سده ها و هزاره ها زیستن و اندیشیدن مردم یک سرزمین است؛ پس برای شناخت و بررسی و یافتن ریشه های هنر ناگزیر باید همه پیشینه و تاریخ آن سرزمین واکاوی شود. اگر چه جامعه هر از چندی دچار دگرگونی هایی می شود و یا المانهای نویی را در داد و ستد با فرهنگ های دیگر می پذیرد ...

"منبر" به عنوان یکی از اشیاء و وسایل کاربردی در آثار و فضاهای معماری مذهبی، خصوصاً در مساجد، تکایا و حسینیه ها جایگاه ویژه ای داشته است. اهمیت و جایگاه این وسیله هنرمندان را بر آن داشته که همواره به این وسیله نگاه ویژه ای داشته باشند و آثار ارزشمندی را خلق کرده و به یادگار گذارند. به راحتی می توان گفت: از جمله بهترین مجموعه های هنرهای چوبی ایران بعد از اسلام منبرهای چوبی به جامانده از ادوار مختل...