بررسی شیوة گزینش واژه در سخن سعدی نشان می‌دهد که واژه‌های کلیدی در جمله یا بیت معمولاً با هم مرتبط هستند و بر هم تأثیر می‌گذارند. معیار سعدی در انتخاب واژه، تناسب در معنای کلّی و عام در جایگاه همگرایی کلمات است؛ حتی انگیزۀ او در استفاده از استعاره، تشبیه و ترکیبات دارای معنای کنایی نیز تاحدّی رعایت همین تناسب و هماهنگی بین واژه‌ها در محور همنشینی است. سعدی هنرمندانه از شگردهای زبانی خاص برای پرهیز...

در پژوهش حاضر، با تحلیل آماریِ ویژگی های واجیِ موجود در 54391 واژه فارسی، کوشیده ایم تا جنبه هایی از سازوکار نظام آوایی زبان فارسی را با زبان آمار بیان کنیم. جنبه های واجی-آماریِ موجود در واژگان (ذهنی) فارسی زبان ها، که در این تحقیق به آن پرداخته ایم، مواردی مانند الگوی تکیه واژه در زبان فارسی، هجا و تعداد هجا در واژه فارسی، واج آراییِ واژه های فارسی، بسامد طبقات طبیعی واجی در کل داده ها، بسامد طبق...

عدل مفهومی است که به دلیل انطباق آن بر فطرت نوع بشر، همواره در طول تاریخ موضوع مباحث مختلف الهی و انسانی بوده و از زوایای گوناگون بررسی شده است. در این مقاله با استفاده از روش معناشناسی ایزوتسو، ساختار معنایی این واژه بر اساس گزاره‌های حاصل از آیات قرآن بررسی می‌شود. در دستگاه معناشناختی قرآن، واژۀ عدل‌ ـ با حفظ معنای اصلی که ذاتی کلمه است‌- با برخی دیگر از مفاهیم اخلاقی و دینی از قبیل قسط، حق،...

واژه «آمین» از جمله واژگانی است که از زبان عبری به زبان عربی وارد شده است و در هر دو زبان کاربرد دینی دارد. علیرغم استعمال فراوان این کلمه، مسائلی درباره استعمال و معنی این واژه مطرح است که حل آنها به درک دقیق مفهوم و موارد کاربرد آن کمک می‌کند. در مقاله‌ای که پیش رو دارید، نگارندگان کوشیده‌اند با استناد به لغت‌نامه‌های معتبر، و با استشهاد به موارد استعمال «آمین» در کتب مقدس و متون دینی، و با ت...

برخی دو واژه «تَحَسُّس» و «تَجَسُّس» را مترادف دانسته‌ و به یک معنا ترجمه نموده‌اند. واژه «تَحَسُّس» در قرآن کریم به‌صورت امر «یَا بَنِیَّ اذهَبُوا فَتَحَسَّسُوا» (یوسف/87) و کلمه «تَجَسُّس» به‌صورت نهی «وَلَا تجَسَّسُوا» (حجرات/11) به کار رفته است. وجود ترادف در قرآن کریم موضوعی است که بر سر آن اختلاف نظر هست و همین مسئله پژوهش پیرامون این دو واژه را موجه می‌نماید. بررسی معناشناختی این دو کلمه، کارکرد «تَحَسُّس» و «تَجَسُّس» را ترسیم م...

نوشتار حاضر در حوزه گرایش نسبتا نوین مطالعات ایرانی- تلمودی قرار می گیرد،و با بررسی یک روایت از تلمود بابلی (رساله قیدوشین 70 الف) که شامل چند واژه غیر آرامی/غیر عبری می باشد، تلاش دارد تا به یاری مطالعات واژه شناسانه، کلمه های مورد اشاره را بررسی و تحلیل نموده و به واسطه تحلیل واژگان تا حد ممکن به شناخت زبان یا زبانها و گویشهای مورد استفاده در منطقه میان رودان دوران ساسانی بپردازد. در میان واژ...

بررسی تطبیقی کلمات اختصاری در فارسی، انگلیسی، عربی و ترکی   علی رضا قلی فامیان[1]   مریم سخنور[2]     تاریخ دریافت: 27/6/91 تاریخ تصویب: 28/7/93     چکیده یکی از فرایندهای عمده در واژه سازی، اختصارسازی است که در آن یک حرف یا مجموعه ای از حروف جایگزین یک کلمه یا عبارتی طولانی می شود. انگیزه اصلی اختصارسازی را می توان اصل کم کوشی معرفی کرد که بر اساس آن انسان می کوشد با صرف کمترین انرژی بیشترین ح...

زمینه و هدف: با توجه به نگرانی ها و دغدغه هایی که از عدم آشنایی مردم با کلمه جراح- دندانپزشک مطرح است و اینکه همه دندانپزشکان عمومی در تابلوی خود واژه (جراح- دندانپزشک) را به کار می گیرند و با توجه به انتظاری که مردم از کلمه جراح دارند و اینکه انجام این جراحی ها در برنامه آموزشی دوره دندانپزشکی عمومی محدود است و خلاء اطلاعاتی در مورد میزان آگاهی مردم از این واژه در بهترین شرایط پایتخت کشور وجود...

سابقه و هدف: برخی مطالعات در زمینه چگونگی پردازش کلمات در مغز، تاثیر محتوای هیجانی کلمه بر عمل کرد مغز را مورد بررسی قرار می دهند. گروهی دیگر نیز با کنترل ابعاد هیجانی، تاثیر ویژگی های واژگانی و معنایی بر پردازش کلمه را می سنجند. برای انجام چنین مطالعاتی در زبان فارسی نیازمند فهرستی از واژگان هیجانی مختص زبان و فرهنگ خود هستیم و هدف از مطالعه حاضر تهیه چنین فهرستی برای انجام مطالعات آتی است. مو...

از منظر لارنس پرین، منتقد برجستة معاصر آمریکایی، زبان دارای  نقش های متعدد می باشد. او این نقش ها را تحت عنوان عملی و ادبی از یکدیگر متمایز می سازد. به اعتقاد وی نقش عملی زبان برای ایجاد ارتباط به کار می رود که احتمالاً پرکاربردترین نقش زبان نیز می باشد. هدف این نقش زبانی تبادل اطلاعات و انتقال معناست. نقش ادبی زبان برای زیبایی آفرینی به کار می رود. هدف این نقش زبانی تبادل عواطف و افکار است.  به...