مدایح مؤیدیه از شمس‌المعالی اسحاق بن احمد نی‌ریزی، دست‌نویس نفیسی است که به شمارۀ 2637 در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، نگاهداری می‌شود. این اثر که در برگیرندۀ اشعاری است در ستایش طهماسب میرزا مؤیدالدوله، فواید ادبی و تاریخی متعددی دارد؛ از جمله این‌که حاوی نام و نمونۀ شعر شاعرانی است که در تذکره‌ها از آن‌ها یادی نشده است. در مدایح، قصایدی از احمد وقار شیرازی و سر...

معین‌الدین (ملا واعظ) فراهی، نویسنده و شاعر و مفسر و واعظ افغانستانی در قرن دهم است. معین، معینی، معین مسکین، مسکین معین، تخلص شعری اوست. دیوان معین مجموعه‌ای از غزلیات است که کاتب به‌اشتباه آن را به معین‌الدین چشتی نسبت داده و این اثر چند بار نیز به چاپ رسیده است. در مقدمۀ این چاپ‌ها سخنی دربارۀ درستی انتساب این اشعار به چشتی ارائه نشده است. پس از آن برخی از پژوهشگران با بررسی این موضوع ثابت ک...

امیر ابومحمّد عمادی غزنوی از شاعران سرشناس قرن ششم هجری قمری است که در زمان حیات از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. با این حال از زندگی او آگاهی زیادی نداریم و دیوان اشعارش نیز تاکنون به دست ما نرسیده است. در این مقاله، نویسنده کوشیده است با شناسایی منابع متعدّد و گاه جدید و با اتّکا بر اشعار چاپ‌شده و چاپ‌نشدة عمادی، پرتو تازه‌ای بر زندگی این شاعر بزرگ عهد سلجوقی بیفکند. در پایان، از خلال کتاب‌های...

در تاریخ سرزمین ایران توجه به استحکامات دفاعی، به عنوان یک عامل مؤثر در بقای مراکز سکونتی، مورد اهتمام بوده است. مطالعه ی این ساختارهای دفاعی، اطلاعات مفیدی از این گونه معماری ارائه خواهد داد. پس از رخداد زلزله ی شهر بم در سال 1382 هـ.ش.، توجه به مجموعه ارگ بم که دچار ویرانی گسترده شده بود، جلب گردید و مطالعه و پژوهش های روشمندی در بخش های مختلف این مجموعه ثبت شده در فهرست میراث جهانی آغاز گردی...

در این مقاله، غزلی نویافته منسوب به عطّار نیشابوری معرفی می شود. در کتاب اورادالاحباب و فصوص-الآداب، برای بیان معنی «خرابات» به این غزل استشهاد شده است. ابوالمفاخر یحیی باخرزی، مؤلّف این کتاب، به طور صریح بیان داشته که این شعر از عطار نیشابوری است. علاوه بر این تصریح، قراین زبانی و نبودن در اقدم نسخ دیوان عراقی نیز مؤیّد صحّت این انتساب است. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که این غزل با اختلاف...

دست نویس های بازمانده از سده های گذشته مشتمل بر فواید گوناگون ادبی و تاریخی فراوان و برطرف کنندۀ ابهامات بسیاری از متون نظم و نثر فارسی است. از آن رو که تعداد زیادی از نسخه­های خطی هنوز در معرض تصحیح و تحقیق قرار نگرفته، برای دستیابی به آگاهی­های دقیق از احوال و آثار گویندگان و نویسندگان دوره­های مختلف ادبی فارسی، نخستین گام، شناسایی و تصحیح آن نسخ خطی است. از جملۀ نسخه­های خطی تقریباً ناشناخته،...

هدف از نوشتن این مقاله، معرفی روایتی نویافته از نبرد رستم با کک کوه­زاد و مقایسۀ محتوای آن با روایات دیگر، خصوصاً دو روایت مصحّح غفوری و ماکان است. سرایندۀ روایت نویافتۀ 350 بیتی دقیقاً معلوم نیست، ولی آن را باید حدّ وسط دو روایت 710 بیتی ماکان و 266 بیتی غفوری دانست که هم در جزئیات رخدادها با دو روایت مذکور تفاوت دارد و هم بخش­ هایی از داستان به آن افزوده و یا از آن کاسته شده­ است. روایت نویافته ا...

منطقه الیمایی شامل جلگه های مرتفع و دره های کوه های بختیاری در شرق رود کارون و در حقیقت همان شمال شرقی خوزستان است. هرچند تعیین حدود دقیق این منطقه بسیار دشوار است ولی وسعت این منطقه در طول حیات آن بر حسب کشور گشایی های جدید اشکانیان، کاملاً تغییر می یافته و یا دولت های کوچک همسایه، بخش های کم بیش مهمی از الیمایی را تسخیر می کردند. در عصر سلوکیان و به ویژه در دوره اشکانی، بخش هایی که اکنون در ای...

آغاز جنبش فمینیستی زنان در ایران، مصادف با سال های انقلاب مشروطه و دوره ی پهلوی اول است. زنان روشن فکر اهل قلم ایران، با تأسیس مدارس دخترانه و انجمن های زنان و نشر نشریات ویژه ی بانوان نخستین گام های خود را به سوی آزادی جامعه ی زنان برداشتند. البته نادیده نباید انگاشت که عده ای از ایشان با سروده های خود در این دوران پیش گام آزادی خواهی و استیفای حقوق زنان بودند. در میان شاعران نام آشنای این دور...