کشف المحجوب ابوالحسن علی بن عثمان جلّابی هجویری غزنوی، نخستین متن مستقلّ صوفیانه به زبان فارسی، حاوی اطّلاعات ارزشمندی در مسائل مختلف تصوّف است. ازآنجاکه یکی از محوری ترین مسائل مطرح در پی بردن به نظرگاه ها و ترسیم جهان نگری و حتّی روان شناسی روحی و عرفانی صوفیان، بررسی تأویلات و تفسیرات ایشان از آیات و احادیث و اقوال مشایخ و نیز نحوة تفسیر هستی و پدیده های طبیعی است، در این مقاله تلاش شده تا سازکار...

قاعده احسان یکی از قواعد مشهور و مسلم فقهی است که مبنای آن آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین و حکم عقل می باشد. در قرآن کریم، شارع به کرّات به این مفهوم اشاره کرده و برای آن حقیقت شرعیه تأسیس کرده است. اما در توضیح و تفسیر این قاعده، میان فقهای متقدم و فقهای متأخر اختلاف وجود دارد.قاعده احسان در حقوق نیز انعکاس یافته و مورد توجه حقوقدانان واقع شده و ذیل مسقطات ضمان در حوزه مسوولیت مدنی قرار گ...

یکی از بحث های پیچیدة فلسفه که به منزلة اساس و پایة بسیاری از مطالب فلسفی و معارف الهی است؛ تحقیق حال وجود، بیان وحدت یا کثرت آن است. افکار و اقوال عرفا، فیلسوفان، متکلمان در این باره مختلف و جمع نکردنی است. ملاصدرا، داعیه دار اثبات عقلانی نظریه وحدت شخصی وجود است. او این نظریه را بر مبانی و اصول فلسفی خویش استوار کرده و بر همان اساس، مبانی فلسفی اصالت وجود را بیان کرده است. آنچه واقعیت هستی اس...

دست یافتن به معنی و تفسیر صحیح قرآن از دو راه تدبر در کتاب الهی و مراجعه به عترت پیامبراکرم (ص) امکان پذیر است. در این راستا دانش مفردات قرآن ازاین جهت اهمیت دارد که محقّق به معانی واژه های قرآنی در زمان نزدیک نزول قرآن و سیر تطوّر معنایی آن ها در طول زمان دست یافته و فهم مراد الهی را برای او میسّر می سازد. از سوی دیگر ائمه ی معصومین (ع) با راهنمایی های خود و با در نظرگرفتن نیاز جامعه راه را آسان ...

بایزید بسطامی از بزرگترین عارفان قرون دوم و سوم است که هر کس آشنایی اندکی با تاریخ و مبانی عرفان اسلامی و ایرانی داشته باشد نام وی را شنیده است. عارفانی که معاصر با بایزید بوده اند همچون ذوالنّون مصری،یحیی بن معاذ رازی، سهل بن عبدالله تستری و احمد بن خضرویه بلخی به عظمت مقام او اعتراف داشته اند و حکایات و مراوداتی که درباره این افراد با بایزید نقل کرده اند همه نشان از یرزگی مرتبه و منزلت بایزید ...

تجلی قرآن و حدیث در سروده های پارسی گویانِ سده های سوم و چهارم چندان گسترده نبود و دوران اولیه خود را می گذراند. مضامین ادبی در آن عصر، بیش تر بر محور مدح و ستایش، عشق، تغزل سرایی می چرخید تا این که بلوغ و تحول شعر فارسی با سنایی آغاز شد و بازتاب انوار آیات قرآنی، احادیث، معارف دینی، تفکرات عرفانی و معانی دلپذیر را با قداستی ژرف جایگزین ستایش های مبالغه آمیز گردانید. حکیم سنایی معارف، معانی و اح...