نفس از دیدگاه فلاسفه – به طور عام- جوهر مجردی است که انعطاف وجودی دارد و می تواند فاصله ی فرش تا عرش را از طریق علم و عمل طی نماید. هر وجودی را غایتی است. نفس را نیز غایتی است که هر کسی نتواند بدان نایل گردد. مگر کسانی که در ابتدای امر، بدن را در خدمت تعالی و استکمال نفس ، قرار داده و در مراحل بعد، نفس خویش را از اسارت تن رها سازند و بال های کمالی وجود خویش را بگشایند و به لقاء حق تعالی توفیق ی...

در این جستار، به بسط پذیری معارف وحیانی و گشودگی زمینه ارتباط انسان با منبع وحیانی­­­­- ­الهی بر پایه سه ساحت اندیشه­های فلسفی و عرفانی اندیشمندان مسلمان و نیز قرآن و متون روایی پرداخته شده است. حکما و عارفان مسلمان معتقدند ولایت به­منزلۀ روح این جهان و مجرای فیض الهی است و همچنین باطن و جوهرۀ نبوت است. انسان کامل با ارتقای وجودی و سیر باطنی و زدایش حجاب­های گونه­گون از نفس خویش در مرتبۀ نخست ب...

دعا در سراسر تمدن بشری از بدو خلقت تاکنون و در تمام ادیان توحیدی و فرهنگهای ملل مختلف، یکی از ابزار ارتباطی با خداوند متعال و نوعی معراج روحی و معنوی برای فرد مومن به شمار می رود. موضوع مورد تحقیق در این پایان نامه، بررسی مقایسه ای «دعا» در نهج البلاغه و مثنوی معنوی است و دستاورد نهایی تحقیق حاضر، آن است که اهمیت دعا را با رویکرد عرفانی مورد بررسی قرار داده و این نکته را خاطرنشان سازد که انسا...

خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان ها به صورت تشکیکی اطلاق می شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسیدن این قوه، بستگی به تلاش فرد و توفیق حق دارد. پژوهش حاضر در صدد است به روش توصیفی-تحلیلی با بهره گیری از آیات قرآن و با رجوع ب...

در قلب تمام سنت­ها، حکمت خالده­ وجود دارد که شامل مبانی مابعدالطبیعی، انسان­شناسی، اخلاق و خداشناسی است. راه­های مختلف وصول به ذات قدسی خداوند از خودشناسی شروع می­شود؛ چنان­که حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» شاهدی بر این مدعاست. در این مسئله بین شوان (تکمیل­کننده سنت­گرایی) و نصر (شارح آثار او) دو اختلاف اساسی وجود دارد؛ از یک سو نصر تأکید می­کند که هرکس خود را شناخت، پروردگار خود را می­شناسد؛ ا...

انسان شناسی از حوزه هایی است که گستره وسیعی از علوم را به خود اختصاص داده است و با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. به لحاظ اینکه این حوز? از دانش آثار و نتایج غیر قابل انکاری در زندگی انسان و سرنوشت او دارد، حائز اهمیت است. در سنت ایرانی- اسلامی عزیز الدین نسفی، عارف و حکیم قرن هفتم، به انسان پرداخته است. اثر معروف الانسان الکامل ثمره ماندگار اوست. او انسان را عموماً با رویکردهای دینی...

مفهوم «رابطه» یک­صد و پنجاه سال پیش هرگز به معنای امروزی به­کار نمی­رفت. با این وجود، مفاهیم جانشین آن از قبیل «انس» در نهج ­البلاغه به­کرّات آمده است که هریک از آنها بیان­کننده اصناف و مراتب رابطه اعم از رابطه انسان و خدا و سایر رابطه­هایند. در زمینه روابط انسان، در مجموع با چهار رابطه مواجهیم: رابطه انسان با خدا، خودش، انسان­های دیگر و طبیعت. هریک از این روابط هم در پنج ساحت وجودی انسان تحقق م...

همواره در میان فلاسفه و عرفای اسلامی، دیدگاه های مختلفی در مورد خدا مطرح بوده است. فلاسفه ی قبل از سهروردی با استفاده از دلایل فلسفی صرف، و عرفا با استفاده از شهود باطنی خویش ، به اثبات وجود خداوند می پرداختند. یکی از فیلسوفانی که با استفاده از افکار مختلف فلاسفه و عرفا و ادیان الهی نظامی نوین ابداع کرده سهروردی است. وی فلسفه ی خویش را بر پایه ی افکار مختلف این افراد و تلفیق آن ها، و هم چنین ...

موضوع دعا و نیایش، از ارکان اعتقاد بشر در طول زمان های مختلف بوده است. نگاه آدمی به هستی از کهن ترین ادوار به همراه چاشنی دعا و نیایش به درگاه حضرت حق بوده است ؛ از آن جهت جریان نیایش در طول تاریخ از زندگی و افکار بشر قطع نمی شد، که انسان خود را مخلوق و دوستدار حق می دید و گمان او از حق، تصوری از یک خدای انعطاف پذیر بوده که با قربانی کردن و خواندن اوراد و انجام مراسم آئینی اراده اش را با اراده ...