پس از فروپاشی شوروی، پدیده اسلام گرایی در آسیای مرکزی و به ویژه ازبکستان از اهمیت قابل توجهی برخوردار شده است. اسلام گرایی در ازبکستان از نوع بنیادگراست. این مقاله بر اساس رویکرد مقایسه ای و تاریخی به بررسی، شناسایی ریشه های پیدایش و گسترش اسلام گرایی در ازبکستان می پردازد. در ادامه زمینه های پیدایی و گسترش این پدیده از منظر عوامل بیرونی ازجمله نقش کشورهای مختلف مانند ایران، ترکیه، عربستان سعود...

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سازوکار متمرکز و بسیار پیچیده تخصیص منابع آبی در آسیای مرکزی به مشکل مدیریت آبی بسیار پیچیده فرامرزی تبدیل شد و ادعاهای دوجانبه حل‏ نشده ‏ای را باقی گذاشت. در چنین شرایطی، رودخانه‏ های فرامرزی به عامل بی ‏ثباتی ملی و منطقه‏ ای تبدیل شدند و با ممانعت از روند اتحاد منطقه ‏ای در آسیای مرکزی، منبع جدیدی از مناقشه میان دولت‏ های ساحلی را به‏ وجود آوردند. علاوه بر د...

آسیای مرکزی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مورد توجه قدر تهای بزرگ جهانی بخصوص امریکا قرار گرفته است. هر چند از منطقه آسیای مرکزی در گذشته با نام «هارتلند و یک منطقه ژئواستراتژیک» یاد م یشد، اما اینک با افزوده شدن جنب ههای ژئواکونومیک، آسیای مرکزی ب هیک منطقه حیاتی ژئواستراتژیک و ژئواکونومیکتبدیل شده است.این منطقه با روسیه، چین، افغانستان و ایران مرز مشترک دارد. تبدیل شدن آسیای مرکزی ب همنطقه...

چکیده موضوع آب در آسیای مرکزی که سیاست های توسعه اقتصادی شوروی سابق آن را برجسته تر کرده است، در کنار دیگر چالش های میان کشورهای آسیای مرکزی مطرح است. ناتوانی کشورهای آسیای مرکزی در حل این مشکل، زمینه را برای دخالت کشورهای دیگرفراهم کرده است. وابستگی پنج جمهوری به منبعی واحد در توسعه اقتصادی، حل مسئله را دشوارتر کرده است. مساله، مرز آبی و کنترل بر آن نیست که با قراردادی دو جانبه بر طرف شود، ب...

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آنکارا امید زیادی به ایجاد یک جهان ترک متحد داشت. انتظارات ترکیه در این خصوص به ‏طور عمده بر فرض استقبال جمهوری ‏های آسیای مرکزی از این ایده و درعین حال نامحتمل دانستن فرض احیای قدرت روسیه استوار بود. با این همه نه ایدئولوژی پان‏ ترکیسم و نه نوعثمان ‏گری پیروزی آرمان‏ های این کشور بر واقعیت ‏های منطقه و نظام بین ‏الملل را باعث نشدند. هدف اصلی مقاله، واکاوی زمین...

فرارود یا ماوراءالنهر، هرچند امروزه، آسیای مرکزی نام گرفته است، به لحاظ تاریخی بخشی از مجموعۀ فرهنگی و تمدنی ایران بوده است. «سارت»، که واژه‌ای رایج در زبان ترکی جغتایی است، تا آستانه سدۀ بیستم میلادی لفظی پرکاربرد برای نامیدن بخش چشمگیری از مردم یکجانشین آسیای مرکزی به شمار می‌رفت. این اصطلاح در فضای پرآشوب و متحول پس از انقلاب روسیه، از دایرۀ مطالعات قوم‌شناسی و بررسی‌های آماری آسیای مرکزی حذ...

موضوع روابط ایران و روسیه با آسیای مرکزی به‌صورت جداگانه موضوع پژوهش‌هایی قرار گرفته است. اما مقایسه سیاست خارجی دو کشور در این منطقه کمتر مورد توجه بوده است. در چنین شرایطی شناخت نقاط اشتراک و اختلاف سیاست خارجی دو کشور در منطقه و نیز به‌دست آوردن درکی درست از علت‌های این اشتراک‌ها و اختلاف‌ها دشوار است. در این پژوهش به موضوع روابط ایران و روسیه در آسیای مرکزی از زاویه دیگری نگریسته شده است. د...

نخبگان فرهنگی آسیای مرکزی در اواخر قرن نوزدهم میلادی تحت تأثیر جریان‌های نوگرایی روسیه، غرب و جهان اسلام، پی به انحطاط فرهنگی و سیاسی خود برده و جنبش اصلاح‌طلبانه «معارف‌پروری» به رهبری احمد مخدوم دانش به راه انداخته، خواستار اصلاح نظام آموزش سنتی، زبان و ادبیات شدند. درنهایت با شکل‌گیری جنبش «جدیدیه» در تاتارستان روسیه، نوگرایان آسیای مرکزی در این جنبش جذب شدند. حرکت جدیدیه، خواستار اصلاح نظام...

پس از فروپاشی اتحاد شوروی در دهۀ 1990 و رکود اقتصادی چشمگیر حاصل از آن در منطقۀ آسیای مرکزی، در دهۀ نخست سال 2000، منطقه روند رشد سریع اقتصادی و ادغام داخلی و خارجی را تجربه کرد. ادغام در آسیای مرکزی، اتصال بین قزاقستان، قرقیزستان افغانستان و رشد سریع در روابط اقتصادی با برخی از همسایگان بزرگ، به‌ویژه چین و روسیه بود. این فرایندِ ادغام آسیای مرکزی بخشی از روند بزرگ‌تر ادغام فضای اقتصادی اوراسیا ...

سرزمینهای شرق ایران قبل از مادها تمدن و فرهنگ غنی را داشتند. باستانشناسی آشکار میسازد که در زمان مادها مردم این سرزمین به عصر آهن رسیده بودند و بر سفال نقاشی می کردند. باختریها در زمان مادها حکومت مستقلی در شرق ایران داشتند و همین مردمان بودند که در دوره هخامنشیان با کوروش دوم جنگ کردند. در اواسط قرن سوم ق.م. باختر (بلخ) از لحاظ اقتصادی و سیاسی و فرهنگی مهمترین ناحیه آسیای مرکزی به شمار میرفت ....