ویژگی بارز ادبیات داستانی آن است که در ژرفنای خود بازگو کننده ی بسیاری از حقایق و اوضاع و احوال جامعه ایست که در بطن آن شکل گرفته است.لذا با نگاهی جامعه شناختی به این آثار، می توان دورنمایی کلّی از جوامعی که مولد این آثار بوده اند ترسیم نمود.از آن جا که مضمون مقامات همدانی(358ـ398 هجری) ریشه استوار و ژرفی در زندگی عمومی جامعه ی عصر عباسی دارد، در این مقاله بر آنیم تا با نگاهی جامعه شناختی به مقا...

چکیده زبان و ادب فارسی با تحقیق و پژوهش ،پیوندی دیرینه و ناگسستنی دارد ؛چرا که رشد و پویایی آن مرهون پژو هشگران بزرگ و برجسته ای است که با همت و تلاش بی وقفه ،راه آشنایی هر چه بیشتر نسل امروز را با مشاهیر ادب فارسی و آثار ارزنده آنها گشوده و حلقه پیوند گذشته و حال قوم ایرانی بوده اند.بسیاری از این پژو هشگران به دلیل برخورداری از موهبت ذوق شعری و انس با شعر کلاسیک فارسی و ممارست و تحقیق در مت...

مقامات بدیع الزمان همدانی و حریری، بدون تردید از گرانبهاترین گوهرهایِ گنجینه ادبیات عربی به شمار می آیند که به عنوان نمونه های بی نظیری از هنر نویسندگی به شیوه متکلف و مصنوع جایگاه ویژه ای را نزد بزرگان ادب، به خود اختصاص داده اند. سعی نویسندگان مقامات بر این بوده است تا علاوه بر اینکه هنر نویسندگی خود را به رخ رقیبان بکشند، با پرداختن به برخی پدیده های چون دریوزگی، طفیلی گری و حیله گری، برخی از...

پس از آنکه بدیع الزمان همدانی کتاب مقامات خود را نگاشت بسیاری از نویسندگان پس از وی به پیروی از او به نگارش مقامه پرداختند که در همه آنها سبک و سیاق مقامات بدیع الزمان به چشم می خورد. در این میان زمخشری دانشمند برجسته ایرانی از توجه مردم به نثر فنی و مسجع مقامه استفاده می کند و به نگارش کتاب "المقامات" می پردازد و در آن ضمن کاربرد آرایه های گوناگون ادبی در نثری مسجع، گنجینه لغوی و مهارت نویسندگ...

در اواخر قرن چهارم هجری قمری، از شاخه‌های فن قصص که در آن زمان در نثر عربی شهرت و رواجی داشت، فنی جدید ابداع شد که مبتکر آن بدیع الزمان همدانی، آن را «مقامات» نامید و سپس نثرنویسان دیگری که در زبان عربی و فارسی از آن تقلید کردند همین عنوان را برای آن برگزیده و به کار بردند. در این مقاله پیرامون کاربرد سجع در معروف‌ترین مقامات عربی و فارسی و تاریخچه مقامات مورد بررسی قرار گرفته است. همچ...

کتاب مقامات حمیدی، نمونة خوبی از متونی است که از بطن متون پیشین فرهنگ و ادبیات خویش متولد شده و به فضایی با ابعاد بسیار متنوع تبدیل شده است که در آن انواع نوشتار با هم آمیخته اند و این متن را محل تجمع چندین گونه کرده اند. هدف اصلی در این پژوهش کشف و شناخت انواع روابط متون در مقامات حمیدی است. برای رسیدن به این هدف بر اساس نظریة ترامتنیت ژرار ژنت، 23 مقامة موجود در مقامات حمیدی را تحلیل و بررسی ...

نظریة مایکل هلیدی تحت عنوان «زبان­شناسی سیستمی- نقشی» از مهم­ترین نظریات زبان­شناسی است که در چارچوب نقش­گرایی به شکلی سازمان­یافته و منظّم به تحلیل متون مختلف ادبی می­پردازد. او در بخشی از این نظریه از مؤلفه­هایی سخن می­گوید که یک متن منسجم بایستی از آنها برخودار باشد. سپس رقیّه حسن در یک نظریة جداگانه تکمیل کننده نظریه همسرش مایکل هلیدی با عنوان نظریه هماهنگی انسجامی به­شمار می­رود.      برخی م...

در اواخر قرن چهارم هجری قمری، از شاخه‌های فن قصص که در آن زمان در نثر عربی شهرت و رواجی داشت، فنی جدید ابداع شد که مبتکر آن بدیع الزمان همدانی، آن را «مقامات» نامید و سپس نثرنویسان دیگری که در زبان عربی و فارسی از آن تقلید کردند همین عنوان را برای آن برگزیده و به کار بردند. در این مقاله پیرامون کاربرد سجع در معروف‌ترین مقامات عربی و فارسی و تاریخچه مقامات مورد بررسی قرار گرفته است. همچ...

نوستالژی عبارت است از دلتنگی به سبب دوری از وطن یا دلتنگی حاصل از یادآوری گذشته‌های خوشایند و درخشان. نوستالژی به ظاهر موضوعی جدید در ادبیات است، اما در واقع شوق بازگشت به وطن یکی از موضوعات اساسی در ادب عربی بود و از زمان های دور و عصر جاهلی، شاعران خاطرات خوب، معشوق، قبیله و خرابه های منزل یار را با حسرت یاد می‌کردند. این نوع ادبی در ادبیات دوره اموی و عباسی نیز رواج بیشتری یافت. مقامات بدیع ...