کتاب «اخلاق ناصری» از معتبرترین کتب فارسی است که در علم اخلاق و حکمت عملی در دوره ی اسلامی نوشته شده است. توجه به این کتاب و شرح آن از دیرباز از جمله فعالیت های اهل حکمت و سیاست بوده است، از جمله شروحی که بر کتاب «اخلاق ناصری» نگاشته شده است، «توضیح الاخلاق» تألیف خلیفه سلطان است که به فرمان شاه صفی صفوی در سال 1051 ق. به انجام رسیده است. خلیفه سلطان اثر خواجه نصیرالدین را با این هدف که برای مر...

چکیده ندارد.

سید حسن غزنوی (م 556ق) از شاعران توانایی است که شعر و شخصیّت او به دلیل زندگی در یکی از پربارترین دوره های شعر فارسی، چنان که باید شناخته نشده است. دیوان وی نخستین بار با اشکالات بسیار در سال 1328ش. به تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، منتشر شده است. این اشکالات در چند حوزۀ ذیل قابل بررسی است: شیوۀ تصحیح (مشخص نبودن نسخۀ اساس و ترتیب استفاده از سایر نسخه ها، مشخص نبودن منبع ابیات و اشعار، نقص نسخه ها)؛ ن...

علم اکر شاخه‌ای از ریاضی است که به سبب نگارش رسالات، شروح و حواشی مهم در آن به شکل سنتی علمی در تمدن اسلامی درآمده بود. این سنت اگر چه به عنوان دانشی ریاضی عمدتاً شامل قضایایی در مثلثات کروی است اما چنان‌که با مراجعه به دیگر آثار می‌توان دریافت، این قضایا غالباً به عنوان دانشی مقدماتی برای حل مسائل نجومی به کار گرفته می‌شدند. کتاب الاکر از تئودوسیوس و اشکال الکریه از منلائوس دو اثر شاخص در این زم...

میرغیاث الدین بدخشانی، شاعر قرن سیزدهم هجری، از پیروان فرق? نقشبندیه و مرید غلام محمد معصوم (معروف به معصوم ثانی) است. از جمله آثار وی، دیوان اشعار اوست که دربردارند? مضامین عرفانی و صوفیانه بوده و تا کنون، به جز چند نمونه چاپ سنگی مغلوط، هیچ تصحیح علمی نشده است و در این پایان نامه، سعی شده که تصحیحی همراه با توضیحاتی لازم از این دیوان ارائه شود. این پایان نامه شامل پنج فصل است: فصل اول: نقشبند...

متن حاضر ‘ اثری گرانمایه و نویافته ‘ و سندی تاریخی از ابوالمعالی صدرالدین محمد بن اسحاق قونوی از مشاهیر بنام علم و عرفان و قدوه اصحاب ذوق و وجدان (متوفی 673 ق) در بیان معارف و نظریات عرفانی است که در موضوع عرفان و معرفت ‘ و ربط شخص به مبدأ خود حق تعالی ‘ و توجه کامل به محبوب ‘ حائز اهمیت است و درآن نظریات ابتکاری در چهار قول و چهار فصل و یک خاتمه آورده شده است که هر کس به حسب استعداد خود از آن ...

مدرس رضوی در تعلیقات حدیقه ذیل حکایت «شتر مست در بیابان» دربارة واژة «شتر» اظهاراتی داشته ‌است که از منظر وی حاکی از سوءترجمه یا سوءبرداشت سنایی از منبع اصلی این حکایت، یعنی کلیله‌ودمنة ابن‌مقفع است. در اصل حکایت مهابهاراتا و کلیله، «افیل» ضبط شده است و سنایی احتمالاً به‌دلیل یک اشتباه، افیل را به «شتر جوان» ترجمه کرده است، اما آنچه از نمادشناسی جانوری در آرای سنایی برمی‌آید، او نماد «شتر» را عا...

عبهرالعاشقین نوشتة روزبهان بقلی، عارف بزرگ سدۀ ششم، یکی از مهم‌ترین آثار عرفانی فارسی است که از نگاه آموزه‌های عرفانی و نثر فارسی جایگاه شایانی دارد. این کتاب در سال 1337 به همّت هانری کربن و محمّد معین، بر پایۀ دو نسخۀ ناقص و پرغلط تصحیح و منتشر شد و با وجود تصحیح دیگری به کوشش جواد نوربخش، تا امروز همین تصحیح موردتوجّه پژوهشگران بوده و بیشتر کارهایی که بر بنیاد این کتاب انجام گرفته، بر پایۀ همین...

شرح‏نویسی بر متون ادب فارسی در دهه‏های گذشته از رونق فراوانی برخوردار بوده است و شارحان زیادی با اهداف مختلف دست به انتشار آثاری زده‏اند، که در آنها متن کامل یا گزیده‏ای از آثار ادبی پیشینیان، همراه توضیحات و تعلیقات، آورده شده است. اما در میان شارحان از ادب‏دوستان کم‏مایه تا پژوهشگران برجسته‏ای چون فروزانفر، مینوی، یوسفی و دیگران، وجود دارند. هرچند شرح‏نویسی سابقه طولانی دارد، اما به‏واقع، ا...

فتحعلی خان کاشانی متخلص به «صبا» پرکارترین شاعر دور? قاجار است. اگرچه زادگاه وی کاشان بوده، اما اجدادش آذربایجانی و از خاندان «دنبلی» بوده اند. تاریخ تولد صبا را 1179 هجری قمری یا 1180 نوشته اند. مهمترین آثاری که از صبا بر جای مانده است عبارتند از: شهنشاه نامه، خداوندنامه، عبرت نامه، گلشن صبا و دیوان اشعار. کثرت و تنوّع اشعار صبا باعث شده برخی تذکره نویسان در مورد وی اغراق کنند و او را بر شاعران...