توجه به شباهت­های اساطیر و داستان­ها، پژوهشگران را به کشف ساختارهای اسطوره­ای مشترک میان آن­ها راهنمایی کرده­است؛ الگوهایی که با تنوعی نامحدود در آثار ادبی و هنری تکرار می­شوند. «سفر قهرمان» یکی از نظریه­هایی است که به وسیله آن می‌توان به ساختارهای تکرارشونده در داستان­های مختلف پی­برد و به تحلیل آن­ها پرداخت. در این مقاله که از الگوی «سفر قهرمان» ووگلر برای تحلیل ساختارهای اسطوره­ای و سیر قهرم...

سنّت حسنة داستان‌نویسی در شکل «داستان حیوانات» از دیرباز در میان انسان‌ها توانسته‌است به عنوان «میراث اندیشة بشری» درخشش خاصی در میان انواع ادبی داشته باشد. فابل (Fable) و شکل متعالی آن الگوری (Allegory) یا همان داستان‌های تمثیلی از کلیله و دمنه، منطق‌الطیرها، موش وگربه تا ماهی سیاه کوچولو بر روی یک زنجیره، ادامة این نوع ادبی ارزشمند بوده‌اند. این مقاله سعی بر این دارد...

نجیب محفوظ (1911 – 2006) یکی از بزرگ ترین نویسندگان جهان عرب، تنها مسلمان برنده نوبل ادبی (1988) است. رمان، داستان کوتاه، اتوبیوگرافی و سناریو از حوزه های نگارش محفوظ به شمار می آیند. داستان کوتاه «خماره القط الأسود» از کارهای ارزشمند نجیب محفوظ است که می توان آن را برشی از برهه های تاریخی زادگاه نویسنده (مصر) دانست. خواننده این داستان، حتی اگر با وضعیت آن زمان و سامان آشنا نباشد، باز هم از خوا...

تحلیل عناصر داستانی و روایی بر اساس نظریه های ادبی از چند جهت لازم است، نقد ادبی را روش مند می کند، امکان باز یابی و ارزشیابی متون ادبی کهن ادب فارسی فراهم می شود؛ دیگر این که صحنه­ی نقد و نظر از شوائب پاک شده و معیارهای علمی هدایت گر فرضیه ها و ادعاها خواهد شد. بر این اساس متنی از داستان پرداز بزرگ ادب داستانی، نظامی گنجوی، انتخاب شد تا بر اساس روش های موجود در نظریه­ی ادبی بویژه نظریه ی ساخت...

نجیب محفوظ (1911 – 2006) یکی از بزرگ ترین نویسندگان جهان عرب، تنها مسلمان برندة نوبل ادبی (1988) است. رمان، داستان کوتاه، اتوبیوگرافی و سناریو از حوزه های نگارش محفوظ به شمار می آیند. داستان کوتاه «خمارة القط الأسود» از کارهای ارزشمند نجیب محفوظ است که می توان آن را برشی از برهه های تاریخی زادگاه نویسنده (مصر) دانست. خوانندة این داستان، حتی اگر با وضعیت آن زمان و سامان آشنا نباشد، باز هم از خوا...

ماهی سیاه کوچولو، از کتاب‌هایی است که در تاریخ ادبیات کودک و نوجوان جایگاه ویژه‌ای دارد، معنای استعاری و انقلابی این کتاب از همان ابتدا مورد توجه ناقدان بوده‌است. اما رضا رهگذر این کتاب را فاقد معنای استعاری می‌داند؛ او با توجه به سیاه بودن ماهی این رنگ را فاقد معنای انقلابی می‌داند. در این مقاله با استفاده از برخی رهیافت‌های هرمنوتیک، معنای رنگ سیاه را دنبال نموده‌ایم. بدین منظور، معنای رنگ سی...

هفت‌پیکر نظامی اثری رمزی و نمادین است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت داستان‌سرایی نظامی، نشانه‌های آشنایی نظامی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده ازادوار پیشین را در بر دارد. بخشی از این میراث متعلق به اندیشه‌های گنوسی و مانوی و نیز حکمت هرمسی است. هدف این مقاله نشان دادن ردپای این اندیشه‌ها در یکی از داستان‌های هفت‌پیکر است. در ...

در قرن بیستم هم‌زمان با تحول در خوانش آثار ادبی، ­ در قرن بیستم هم‌زمان با تحول در خوانش آثار، نظریه­های روان‌شناختی، با هدف بازنمایی چگونگی تکوین شخصیت­های داستان ارائه شد؛ که از رهگذر همین فرایند؛ یکی از این نظریه­ها، نظریه­­ی کهن‌الگوی «سفر قهرمان درون» است که کارول پیرسون و هیوکی کی­مار با تلفیق آرای یونگ با نظریه­های اسطوره­شناختی، در این جهت، ارائه دادند. بر مبنای این نظریه سفر قهرمان برا...

نظامی یکی از چهره های برجسته نماد پردازی در ادبیات فارسی است، که شاخص ترین و ارزشمندترین اثرش از نظر کاربرد رمز، بعد از مخزن الأسرار-که یک اثرکاملاً رمزی است-، هفت پیکر می باشد. او توانسته است، داستان های زیبایی را از جوهر خیال و حقیقت برگیرد و در قالب شعر، تندیس های الوان هفت پیکر را جان بخشد. این مسئله نه تنها بیانگر هنرمندی و طبع لطیف و ذوق سرشار این شاعر است، بلکه از بینش عرفانی و جهان شمول ...