این مقاله برآن است تا براساس منابع و مجموعه های اشعار رودکی دربارۀ متن یکی از اشعار او با مطلع «ای آنکه غمگنی و سزاواری/ واندر نهان سرشک همی باری» پژوهشی به انجام رساند. سرچشمه ها و مجموعه هایی که در این پژوهش استفاده شده اند، عبارت اند از: تاریخ بیهقی، تذکرۀ مجمع الفصحا، دیوان رودکی، نسیم مولیان، شعر رودکی و برگزیدۀ اشعار رودکی. در نسخه های مذکور تعداد ابیات این شعر از هشت تا دوازده ذکر گردیده...

در این مقاله به بررسی نمادهای اندامی به کار رفته از نباتات در ادبیات فارسی پرداخته ایم و دیوان شاعرانی چون رودکی، فرخی، منوچهری، ناصرخسرو، سنایی، سعدی، مولوی و حافظ بر این اساس مورد مطالعه و بررسی قرارگرفته است. مطابقت این گونه کاربردهای ادبی بر پایهء تشبیه و در قالب یک ارتباط تثلیثی آنیمیسم، تناسخ گیاهی و باور اساطیری تبدیل انواع از گیاه پیکری به انسان پیکری، سیر تصویرگرایی اندامی انسان را در ...

ادبیات، والاترین و عمیق‌ترین تجربه‌های عاطفی و مخیّل را به مدد واژه‌ها و تعابیر زیبا باز‌آفرینی و بیان می‌کند. در این رهگذر علم بیان یک معنی را به انحای مختلف هنری خلق می‌کند و با خامة تشبیه و استعاره و مجاز و... معانی واحد را به طرق مختلف به تصویر می‌کشد و از زندگی، عشق، بهار و خزان، روز و شب، مرگ و نیستی، جنگ و انتقام، پیری و جوانی و...  سخن می‌گوید امّا هر بار نامکرر و شنیدنی. دنیای خیالی رودک...

زبان و ادب عربی همواره در طول تاریخ، از راههای مختلف، متأثّر از فرهنگ و تمدّن ایرانی بوده است. پیش از اسلام، فرهنگ ایرانی به سبب عوامل متعددی از جمله، تجارت، رفت و آمد شاعران جاهلی به دربار ساسانی، نفوذ سیاسی و نظامی ایرانیان به یمن، استقرار در منطقه حیره و... به فرهنگ و ادب عربی سرایت کرد. پس از اسلام نیز، به دلیل عواملی چون نفوذ تشکیلات اداری ایرانیان به دربار خلفای عرب، آشنایی عرب با حکمت های ...

آسمان و پدیده هایش از دیرباز نوع بشر را به شگفتی وا می داشته، و این انگیزه را در آن ها ایجاد می کرده است که پی به اسرار آن و ستارگانش ببرند. ادبیات فارسی به عنوان آینه تمام نمای فرهنگ و هنر ایران زمین از بدو پیدایش تاکنون، بسیاری از مسائل مربوط به آسمان را در خود بازتاب داده است. در نوشتار حاضر به بررسی آسمان و پدیده هایش در شعر شاعران بی دیوان ، رودکی، فردوسی و ناصر خسرو از نظر صور خیال و رابط...

یکی از بنیادی‌ترین زمینه‌های پژوهش، تصحیح متون ادبی است. با وجود آثار دست اول و درخور اعتماد از یک متن، پژوهش‌های دیگر نیز پایة استواری خواهند داشت. یکی از متون ارزشمند ادبیات فارسی دیوان کبیر مولوی است که استاد فروزانفر حدود 50 سال پیش آن را تصحیح کرد و پس از آن هیچ تصحیح علمی ـ انتقادی و درخور اعتمادی از این اثر ارائه نشد؛ البته پژوهشگران همواره این تصحیح را نقد کرده‌اند و می‌کنند. باتوجه‌به ...

این مقاله که به مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده است، تاریخچۀ پاس داشت این شاعر بزرگ را در میان قوم تاجیک بررسی می کند. نخستین بار بعد از نگارش کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک تألیف صدرالدین عینی بود که رودکی در جمهوری تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب گردید و در اوایل سال ۱۹۲۶م وزارت معارف جمهوری مختار تاجیکستان در نوروز تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام نمود. انتشار مق...

لایق شیرعلی از سرآمدان شعر معاصر تاجیکستان است که بین سال‌های دهۀ شصت و هفتاد قالب‌های به‌اصطلاح «کهنه‌شدة» غزل و رباعی را احیا کرد. رودکی یکی از مهم‌ترین شاعرانی است که لایق از اشعار او بهره‌های فراوان جسته است؛ تا ‌آنجا که می‌توان گفت روح پدر شعر فارسی، استاد رودکی، در کالبد اشعار او احیا شده است. این اثرپذیری در جنبه‌های مختلفی صورت ‌پذیرفته که مهم‌ترین آن بازتاب حوادث تاریخی مربوط به زندگی ...

از زمان انتشار کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک (۱۹۲۶م) اثر صدرالدین عینی که با نام ابوعبدالله رودکی گشایش یافته بود، این شاعر بزرگ در فضای تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب شد. در اوایل سال ۱۹۲۶م، وزارت معارف جمهوری تاجیکستان در نوروی تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام کرد. این مقاله که به مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده ست، تاریخچۀ پاسداشت این شاعر بزرگ را در میان قوم ت...