با تشکّر: سپاسگزاری می کنم از محضر استاد ارجمند جناب آقای دکتر سرداغی که راهنمایی رساله را بر عهده داشته اند و استاد فرزانه جناب آقای دکتر برزگر خالقی که در امر مشاوره مرا یاری نموده اند. چکیده تمهیدات کتابی عرفانی آمیخته به جوهر فلسفی و یکی از مآخذ و اسناد مهم و معتبر تصوّف است، مشتمل بر عقاید عین القضات و اقوال صوفیان و احوال عارفان است و کسانی که بخواهند از عرفان و تصوّف اطلاع درست و مستن...

عین القضات همدانی (490-525 هـ.ق) و یوحنا صلیبی (1542-1591م) دو عارف صاحب نام از دو سنت بزرگ معنوی تاریخ بشر یعنی اسلام و مسیحیت اند. مطالعۀ آثار این دو همانندی های چشمگیری را نشان می دهد، همچون عشق الهی، مرگ عارفانه، وحدت یا اتحاد، ضرورت تجرّد، لزوم ارشاد پیر و اقتدا به مسیح. از این میان آنچه در مقایسۀ عرفان یوحنا و عین القضات شایان توجه بسیار است، مسئلۀ فنا و مرگ معنوی است. در تبیین رویکرد عین ...

صوفیان و فیلسوفان مسلمان در بسیاری از موارد فهمی خلاف ظاهر از روایات ارائه داده‌اند. از زمرۀ این قبیل عالمان مسلمان، عین القضات همدانی (مقتول در 525ق) است. او در بحث از روایات مختلف چنین می‌کند. از جمله، در بحث از روایت «اطلبوا العلم ولو بالصین» منظور روایت را رفتن به چشمه‌ای به نام «صاد» برای فرا گرفتن علم حضوری و لدنی می‌شناساند؛ چشمه‌ای که به‌طبع بر معنایی رمزی دلالت می‌کند. جا دارد بپرسیم ر...

نسبت معماری و اسلام را از زوایای مختلف و در عرصه های گوناگون می توان بررسی کرد . در رساله ی حاضر امکان«بازیابی » این هنر مقدس تحت عنوان معماری «معاصر » اسلامی –در سه حوزه ی فلسفه ،تاریخ و معماری –مورد کنکاش قرار گرفته تا در راستای طراحی بنای «انجمن حکمت و فلسفه همدان» در قالب «مجموعه یادمانی عین القضات همدانی» تمرینی برای به منصه ی ظهور در آمدن این نرم افزار در قالب کالبد معماری فراهم آید . د...

صنعت های بدیعی افزون بر کارکردهای زیباشناسانه ی خود تأثیرات گوناگونی بر کلام می گذارند. موسیقی درونی یکی از اثرات صنایع بدیعی است که می تواند نقش مهمی در زیباسازی کلام و تأثیر آن بر مخاطب داشته باشد. منظور از موسیقی درونی، موسیقی ای است که با استفاده از صنایع بدیع لفظی به وجود می آید. صنایعی که باعث می شوند کلمات به وسیله ی تشابه و تجانس هر چه بیشتر مصوتها و صامتها به یکدیگر وابسته شوند و بین آ...

اراده و بیان هر نوع معنی، قالب مخصوص و کلام ویژه خود را می طلبد و مثلاً زبان شعر، غالباً، گویای مفاهیم و محتوای مربوط به نثر نیست. بنابراین، انتخاب نوع کلام با توجه به مقاصد و اهداف ادیب از تألیف و تصنیف، ضرورت تام و تمام دارد. استفاده از نثر موزون و مسجّع به عنوان کلامی مستقل در زبان و ادبیات فارسی، برای اولین بار در متون عرفانی رواج و شیوعی گسترده یافت. هدف از طرح این بحث، چرایی انتخاب این نوع ک...

دیدگاه صوفیه نسبت به ابلیس، یکی  از بحث انگیزترین و در عین حال جذاب ترین مقولاتی است که در امهات متون آنان انعکاس یافته است. از یک طرف با آرایی کاملاً متشرّعانه مواجهیم که در ردّ شیطان و لعن او از درگاه  الاهی، بی هیچ شک و شبهه ای سخن رانده اند و از دیگر سو برخی از نام داران عالم تصوّف در دفاع از ابلیس و یا حداقل اعتذار او از عدم سجود بر آدم(ع) ، با تأویلات خود نهایت سعیشان را بکار گرفته اند و حتّی ...

عین القضات همدانی و یوهانس اکهارتوس از عرفای بزرگ مسلمان و مسیحی هستند که به دلیل افکار و اندیشه­های خود مورد سوءظن سنت دینی غالب زمانه قرار گرفته و بدعت گذار خوانده شدند. باور به قدمت زمانی عالم یکی از اتهامات مشترک آن دو است. نحوۀ طرح این اتهام و نیز روش هر یک در پاسخگویی بدین اتهام موضوع مقاله حاضر است و در نظر دارد ضمن توضیح چگونگی تقریر این اتهام علیه این دو، به بررسی تطبیقی پاسخ هایی که ع...

چکیده ندارد.

دراین رساله تلاش برآنست تا به ارکان زیبایی شناسی در اندبش? عین القضات با نگاهی جامع به آثار ارزشمندش تمهیدات،نامه ها،زبده الحقایق،شکوی الغریب و باریک اندیشی های ژرف وی به اسرار باطنی و حکمت اشراقی پرداخته شود.رکن رکین سلوک قدسی در منظوم? فکری وی،حصول معرفت شهودی و ادراک زیبایی های حقیقی در پرتوی اشراقات انوار قدسی عشق است که مبتنی بر اصل مشرقی «نور و ظلمت» می باشد و تنها راه تحصیل سعادت آدمی اس...