فلسفه تفکرِ عقلی روش مند و نظام مند دربارۀ هر موضوعی است. یکی از موضوعات مورد علاقۀ فیلسوفان در طول تاریخ، عرفان یا تجربۀ عرفانی بوده است. عرفا در فرهنگ ها و سنت های گوناگون مدعی راه یافتن به باطن عالم و اسرار هستی بوده اند. برخی عارفان یافته های خود در تجربه های عرفانی را بیان کرده، تصویر خود از جهان و انسان را عرضه داشته اند. اینجاست که فیلسوفان وارد معرکه می شوند و به کنجکاوی و کاوش در چیستی ...

مارکسیسم از جنبش­های اثرگذار و در عین حال مناقشه­آمیز فکری و فلسفی در جهان معاصر است. بعضی منتقدان مارکسیسم نظریۀ تاریخ مارکس را فاقد خصلت علمی، بلکه ره یافتی دینی، تاریخ باورانه، اسطوره­ای و حتی ادبی دیده­اند. ازاین رو، فلسفۀ تاریخ مارکس را می­توان به مثابة متن روایی نگریست و با ابزارهای نقد ادبی تحلیل کرد. شیوۀ رئالیسم سوسیالیستی برای بسط آرمان های مارکسیستی در روسیه تدوین شد و در ایران نیز د...

مقاله حاضر سعی دارد، ضمن بیان چیستی و تعریف «فلسفۀ فقه»، به رابطۀ آن با دیگر فلسفه های مضافِ مرتبط و همگن نظیر فلسفۀ دین و فلسفۀ معرفت دینی بپردازد. فلسفۀ فقه ـ به عنوان یکی از فلسفه های مضاف ـ به مطالعۀ عقلانی و فلسفی دربارۀ دانش فقه می پردازد و از این منظر که دانش فقه یکی از ساحت ها و رشته های معرفت دینی است، فلسفۀ فقه ارتباط وثیقی با فلسفۀ معرفت دینی دارد و ذیل آن تعریف خواهد شد. توجه شود که،...

در مباحث معرفتی، تبویب و شاخه‌بندی علوم، بحث بسیار مهم و کارسازی است؛ تبویبی که نخستین ‌بار با تقسیم علم به علوم نظری و عملی آغاز شد و در سیر تطور و تحول معانی و علوم، تقسیمات گسترده‌تری را نیز پذیرا شد. جهان هنر نیز به دور و بی‌بهره از این تبویب و تدوین نبود. تبویبی که همچون علوم دیگر با ارسطو آغاز شد؛ زیرا او افزون بر وجه نظر و عمل، وجه دیگری نیز برای انسان قائل شد: وجه ابداع. فن‌الشعر یا...

نوشتۀ پیش­رو بدنبال معرفی کوتاه جلد نخست تاریخ فلسفۀ راتلج: از آغاز تا افلاطون، می­کوشد تا ترجمۀ فارسی اثر به قلم آقای حسن مرتضوی را از دو چشم انداز صوری و محتوایی، بررسی نماید. شایان ذکر است که علاوه بر بررسی قسمت­های مقدماتی و پایانی کتاب، بندهایی را از هر دوازده فصل متن اصلی، بطور کورکورانه گزینش کرده و سپس ترجمه را با آنها، تطبیق داده­ایم.     در بررسی صوری به مواردی مانند عنوان کتاب، ترتی...

نوشتار حاضر درصدد بررسی مقام و جایگاه تخیل در فلسفۀ سیاسی اسلامی با تأکید بر مهم‌ترین فیلسوف سیاسی جهان اسلام ابونصر فارابی است. عمدۀ مورخان فلسفه، تاریخ فلسفۀ سیاسی را از منظر عقل و مباحث وابسته به آن طرح نموده‌اند و نسبت به جایگاه تخیل در فلسفۀ سیاسی غافل بوده‌اند. سرچشمۀ این بی‌توجهی به جایگاه تخیل را باید در اندیشه‌های بنیانگذاران فلسفه در یونان باستان جستجو کرد. در فلسفۀ یونانی، تخیل در مر...