خراسان از قدیم‌الایام تاکنون‌، بستر فعالیت‌های بشری‌ و یکی از مراکز پر‌اهمیت جمعیتی ایران و مستعد تغییرات اجتماعی بسیار ‌بوده‌ است. تغییرات جمعیتی از دگرگونی‌های محسوس در تاریخ این منطقه محسوب می‌شود. این منطقه به‌دلیل موقعیت ویژة جغرافیایی (منطقه‌ای مرزی) و امکانات اقتصادی بیشتر نسبت‌به همسایگان خارجی، نقش مهمی در روند مهاجرت برون‌مرزی ایران و مهاجرت اقوام کشورهای همسایه به ایران داشته است. در...

مشارکت ملی افراد جامعه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و... ، اساس مشروعیت نظام‌های سیاسی است. در این میان، نهاد انتخابات، مهم‌ترین ابزار تحقق مشارکت سیاسی برای شکل‌گیری مردم‌سالاری در حکومت‌های ملی است.انتخابات، یکی از مسائل مطرح در جغرافیای سیاسی است که با عنوان جغرافیای انتخابات بررسی می‌شود. با پیروزی انقلاب اسلامی، زمینۀ مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی کشور بیش‌ازپیش فراهم شد. انتخابات ریاست­جمهور...

  پدافند غیرعامل در حال حاضر یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی، همواره مدنظر اکثر کشورهای جهان قرار داشته است. در ایران نیز با توجه به موقعیت راهبردی نواحی مرزی شرق کشور، استان خراسان جنوبی با دارا بودن بیشترین مرز مشترک با کشور افغانستان از دیرباز به لحاظ قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم در مبادله کالا و تجارت، از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار بوده است. در ...

مرزها از مفاهیم دائمی و ماندگار در جغرافیای سیاسی ‌می‌باشند و نقش مهمی در زندگی اجتماعی- اقتصادی ساکنان پیرامون خود دارند. مرز میان دو کشور ایران و عراق همواره در شکل‌دهی به مناسبات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم مرزنشین نقش اساسی داشته است. این مرز گاهی زمینۀ تنش و زمانی نیز زمینۀ همکاری دو کشور را فراهم ساخته است. استان کرمانشاه با بیش‌از 3۷۰ کیلومتر مرز بین‌المللی مشترک با کشور عراق، ...

بیشتر کردهای فیلی ساکن عراق طبق قانون تابعیت 1924 عراق به تابعیت آن کشور درآمدند. از زمان تشکیل کشور عراق تا دورۀ عبدالکریم قاسم، گرفتن تابعیت عراقی برای کردهای فیلی آسان بود، اما از دورۀ عبدالسلام عارف به بعد به تابعیت عراقی درآمدن کردهای فیلی بسیار مشکل شد. در دورۀ حزب بعث نه تنها کسب تابعیت عراقی برای کردهای فیلی تقریباً غیرممکن شده بود، بلکه طی چندین دوره پس از سلب تابعیت، به کشور ایران اخرا...

نواحی مرزی (پیرامونی) به دلایل دوری از مرکز، انزوای جغرافیایی، توسعه نیافتگی و... تفاوت های فاحشی از نظر برخورداری از رفاه و توسعه با مراکز مرکزی دارند و ایجاد و فعالیّت بازارچه ی مرزی می تواند باعث تعدیل رابطه ی یک سویه مرکز- پیرامون و بهبود رفاه منطقه ای گردد. این پژوهش به بررسی بازارچه ی مرزی شهرستان پیرانشهر در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی پرداخته است. جامعه ی آماری...

در دوره های تاریخی، اجتماعات مرزنشین عمدتاً جماعتهایی بودهاند که از یک سو آزاد در قلمرویی معین به شمار میآمدند، اما در دفاع از سرزمین اصلی آماده خطرپذیری و مقابله با بیگانگان بودهاند، اما از دیگر سو، پیوسته در معرض ظن و حاشیه گرایی قرار داشتهاند. بدینسان، در بسیاری موارد مرزنشینان صرفاً به صورت منفی و یا به هر حال، همراه با جنبه های منفی ارزیابی میشوند و این در حالی است که معمولا جنبهها و ارزشهای...

پدافند غیرعامل در حال حاضر یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی، همواره مدنظر اکثر کشورهای جهان قرار داشته است. در ایران نیز با توجه به موقعیت راهبردی نواحی مرزی شرق کشور، استان خراسان جنوبی با دارا بودن بیشترین مرز مشترک با کشور افغانستان از دیرباز به لحاظ قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم در مبادله کالا و تجارت، از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار بوده است. در این...

تعاونی های مرزنشینان از گذشته های دور به طور غیررسمی و ازسال 1344 به طور رسمی در کشور فعّال بوده اند؛ لیکن علیرغم گشایش هایی که در توسعة فعّالیّت آنها به لحاظ ساختاری و قانونی فراهم شده، کماکان محدودیّت سقف ارز تخصیصی و همچنین محدود بودن اقلام کالاهای صادراتی و وارداتی که این تعاونی ها می توانند مبادله نمایند، در کنار سایر محدودیّت های اداری- اجرایی، از کارایی آنها کاسته و عملاً نقش آنها را در بازرگا...

آمایش مناطق و شهرهای مرزی در ایران، به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیش از نیمی از استان های کشور در مرزهای بین المللی با کشورهای همجوار، از جایگاه ویژه ای در نظام برنامه ریزی کشور برخوردار است. از آنجا که امروزه، مناطق مرزی و شهرهای واقع در آن، برای بسیاری از کشورها فرصت تلقی می شود و توسعه این مناطق می تواند در همکاری های بین مرزی موثر باشد، توجه و رسیدگی بیشتر به این مناطق و بررسی نقاط...